“MEDENİYET DEDİĞİN TEK DİŞİ KALMIŞ CANAVAR”

Yıl 2021, Sayı: YÛNUS EMRE'DEN MEHMED ÂKİF'E ŞİİR ÖZEL SAYISI, 57 - 75, 31.12.2021

Mehmet Fetih Yanardağ

https://doi.org/10.28981/hikmet.1008114

Öz

Mehmet Akif, II. Meşrutiyet sonrası siyasi ve edebiyat tarihimizde üzerinde en çok konuşulan ve tartışılan isimlerin başında gelir. Hakkında onlarca kitap ve makale kaleme alınmıştır. Uzunca bir süre unutulan ve unutturulmaya çalışılan Mehmet Akif son zamanlarda resmi ve özel kuruluşlar tarafından yoğun olarak anılmaktadır. Bu hatırlayış onun toplumumuzun hemen her sınıfı tarafından sevgi ve saygıyla anıldığını gösterir. Mehmet Akif, 1908 sonrası siyaset ve fikir meydanında belki de tutarlı tek şahsiyettir. Akif’in en belirgin özelliği şiirlerinde ve nesirlerinde ortaya koyduğu tenkitçiliğidir. İnsanların mensubu olduğu toplumu eleştirmeleri kolay değildir. Oysaki Akif, şahidi olduğu olaylardan hareketle yaşadığı cemiyeti ve insanları çok ağır ifadelerle eleştirmiştir. Bu vasıf onun karakterinin bir özelliği olarak karşımıza çıkar. Akif’in eleştirdiği unsurların başında medeniyet algısı gelmektedir. O bilinenin aksine medeniyet karşıtı ve medeniyet düşmanı değildir. Mehmet Akif, sömürgeci devletlerin mazlum milletleri ezmek için kullandığı saldırgan medeniyete karşıdır. Akif, gerçek medeniyete değil adına medeniyet denilen, insanlığı kahreden, eli silahlı ve kanlı, vahşi davranışlar sergileyen zihniyete karşıdır. İşte Mehmet Akif eserlerinde böyle bir medeniyet algısını lanetler. Bu çalışmada Mehmet Akif’in şiirlerinden ve düz yazılarından hareketle onun nasıl bir medeniyet algısına sahip olduğu irdelenecek ve bu konudaki yanlış düşünceler tashih edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, Batı, Medeniyet, Eleştiri.

Kaynakça

• Boz, Duran (Editör) (2008). Bir Şimdiki Zaman Şairi Mehmet Akif Ersoy. Kahramanmaraş: Mehmet Gümüşer Anadolu Lisesi Yayınları
• Devellioğlu, Ferit (1996). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitapevi
• Doğan, Mehmet (1998). Camideki Şair- Mehmet Akif. İstanbul: İz Yayınları
• Enginün, İnci (1983). Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Ersoy, Mehmet Akif (1982). Safahat. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitapevleri
• Eski, Mustafa (Hazırlayan) (1983). Milli Mücadele’de Akif Kastamonu’da, Ankara: Ayyıldız Matbaası
• İsmail, Hekimoğlu (1997). Mehmet Akife Göre Dün-Bugün-Yarın. İstanbul: Timaş Yayınları
• Kabaklı, Ahmet (?). Sohbetler -2-. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları
• Kabaklı, Ahmet (?). Mehmet Akif. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları
• Karakoç, Sezai (1979). Mehmed Akif. İstanbul: Diriliş Yayınları
• Kolcu, Ali İhsan (2007). Tanzimat Edebiyatı –Şiir- I. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi
• Komisyon (1986). Ölümünün 50. Yılında M. Akif Ersoy. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları
• Komisyon (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1988). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitapevi
• Timurtaş, Faruk Kadri (1987). M. Akif ve Cemiyetimiz. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Tuncer, Hüseyin (1994). Tanzimat Edebiyatı, İzmir: Akademi Kitapevi
• Tuncer, Hüseyin (2001). Meşrutiyet Devri Türk Edebiyatı, İstanbul: Ders Kitapları A. Ş.
• Topçu, Nurettin (1998). Mehmet Akif. İstanbul: Dergah Yayınları
• Vakkasoğlu, Vehbi (1983). İslam Şairi Mehmet Akif. İstanbul: Cihan Yayınları
• Yaşar, Selahattin (1995). Mehmet Akif. İstanbul: Yeni Asya Yayınları
• Yetkin, Çetin (1996). Toplumsal ve Siyasal Açılardan 13 Yazar Üzerine Notlar. Ankara: Ümit Yayınları