BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU’NUN SENARYOSUNDA ÂŞIK VEYSEL

Yıl 2023, Sayı: ÂŞIK VEYSEL HATIRASINA GELENEK VE EDEBİYAT ÖZEL SAYISI, 61 - 74, 01.10.2023

Tülin Arseven

https://doi.org/10.28981/hikmet.1262181

Öz

Karanlık Dünya Aşık Veysel, 1952 yapımı bir filmdir. Film, Âşık Veysel Şatıroğlu’nun yaşamını konu almıştır. Metin Erksan’ın yönetmenliğini yaptığı bu filmde sinema oyuncularının yanı sıra Âşık Veysel de rol almıştır. Filmin senaryosu şair ve ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu’na aittir. Film, Ankara Merkez Film Kontrol Komisyonu tarafından sansürlenmiştir. Bazı bölümleri kesildikten sonra gösterime girebilmiştir. Film yayımlandığı dönemde kamuoyunda pek çok açıdan tartışılmış, çeşitli nedenlerle eleştirilmiştir. Âşık Veysel’in şiirleri, âşıklık geleneği içindeki yeri pek çok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Buna karşın Karanlık Dünya Aşık Veysel filmine dair çok az bilgiye ulaşılmaktadır. Âşık Veysel, Halk şiir geleneğimizde, Bedri Rahmi ise Modern Türk şiiri içinde önemli yere sahiptir. Bedri Rahmi’nin yakından tanıma fırsatı bulduğu Âşık Veysel’in hayatını nasıl anlattığı, gerçeğe ne ölçüde bağlı kaldığı bu çalışmanın ana problem cümlesidir. Buradan hareketle çalışmamızda Bedri Rahmi’nin Âşık Veysel’i filmin senaryosunda nasıl ele aldığı nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

film, Aşık Veysel, Bedri Rahmi, karanlık, senaryo

ÂŞIK VEYSEL IN THE SCRIPT OF BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU

Öz

Karanlık Dünya Aşık Veysel (Dark World Aşık Veysel) is a movie made in 1952. The film is about the life of Âşık Veysel Şatıroğlu. In this movie directed by Metin Erksan, Âşık Veysel also took part in addition to movie actors. The script of the film belongs to the poet and painter Bedri Rahmi Eyüboğlu. The film was censored by the Ankara Merkez Film Kontrol Komisyonu (Ankara Central Film Control Commission). It was released after some parts were cut. At the time of its release, the film was discussed in many ways and criticized for various reasons. The place of Âşık Veysel's poems in the tradition of minstrelsy has been studied by many researchers. On the other hand, very little information is available about the movie Karanlık Dünya Aşık Veysel. Âşık Veysel has an important place in our Folk poetry tradition and Bedri Rahmi has an important place in Modern Turkish poetry. The main problem statement of this study is how Bedri Rahmi describes the life of Aşık Veysel whom he had the opportunity to get to know, and to what extent Eyüboğlu adheres to reality. From this point of view, in our study, how Bedri Rahmi handled Âşık Veysel in the script of the film was examined by document analysis, one of the qualitative research methods.

Anahtar Kelimeler

film, Aşık Veysel, Bedri Rahmi, dark, script

Kaynakça

• Alizade, Rövşen. Türk Mitolojisinde Kültler. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Alptekin, Ali Berat. Âşık Veysel. Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2009. [Kaya, Doğan. Âşık Veysel. Sivas: Sivas Valiliği Yayınları, 2004.]
• Aşık Veysel Şatıroğlu, https://aregem.ktb.gov.tr/TR-12798/asik-veysel-satiroglu-18941973.html 16.02.2023.
• Çelik, Abdullah. Bedri Rahmi Eyüboğlu. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. Kardeş Mektupları. Baskıya Hazırlayan: Mehmet Hamdi Eyüboğlu. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1985.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. Resme Başlarken. Baskıya Hazırlayan: Mehmet Hamdi Eyüboğlu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1986.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. Beşi Birden ve Dol Karabakır Dol. Baskıya Hazırlayan: Mehmet Hamdi Eyüboğlu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1990.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. Karadut. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2002.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. İnsan Kokusu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2005.
• Günay, Umay. “Âşık Veysel ve Âşık Tarzı Şiir Geleneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 10 / Sayı 1/ Temmuz 1993, 21 – 42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/huefd/issue/41177/501876 05.3.2023.
• Günevi Uslu, Evren. Metin Erksan Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik ve Bunun Sinemasına Yansıması. Konya: T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Ana Bilim Dalı, Radyo Televizyon Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Karanlık Dünya Aşık Veysel filmi. https://bitly.ws/VYyg 16.02.2023.
• Kaya, Doğan. “Âşık Veysel”. Dünya Ozanı Âşık Veysel Sempozyum Bildirileri I. Sivas: Sivas 1000 Temel Eser, 2017, 31-41.
• Oğuzcan, Ümit Yaşar. Dostlar Beni Hatırlasın Âşık Veysel Hayatı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2001.
• [Aşkun, Vehbi Cem. “Anıların Işığında Âşık Veysel”. Sivas Folkloru. C.1, S.7, 1973, s.9.]
• Önder, Alev. “Orhan Kemal’in Kaleminden Beyaz Perdeye Bir Kaçak Öyküsü”. Edebiyattan Sinemaya Kurgusal Dönüşümler. Ed.: Ulaş Bingöl, Enser Yılmaz. İstanbul: Efeakademi Yayınları, 2022, 99-128.
• Özen, Kutlu. Selam Olsun Kucak Kucak Aşık Veysel Hayatı Şiirleri. 2. Baskı. İzmir: Duvar Yayınları, 2009.
• Turan Metin, vd. Dostlar Seni Unutmadı Âşık Veysel. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999.
• Tutu, Sıtkı Bahadır. Âşık Veysel Şatıroğlu (Hayatı-Eserleri ve Müzik Kimliği). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Anabilim Dalları Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2008.