ÂŞIK VEYSEL’İN ŞİKÂYETNÂME VE ÖĞÜTNÂME TÜRÜNDE ŞİİRLERİ

Yıl 2023, Sayı: ÂŞIK VEYSEL HATIRASINA GELENEK VE EDEBİYAT ÖZEL SAYISI, 30 - 47, 01.10.2023

Bekir Şişman

https://doi.org/10.28981/hikmet.1315454

Öz

2023 yılı, Âşık Veysel’in vefatının 50. yıl dönümü münasebetiyle UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri programına alındı. Bu vesile ile Âşık Veysel ve temsil ettiği gelenek bir kez daha gündeme geldi. Kimi âşıklar vardır ki söylediği sözler kendi çağını aşmış ve çağlar ötesine hitap eder olmuştur. Âşık Veysel de bu nitelikte bir halk şâiridir. Veysel, fiziksel olarak görme yetisini küçük yaşlarda yitirmiş olsa da ümidini hiçbir zaman yitirmemiş, maddi gözüyle değilse bile gönül gözüyle dünyaya, insanlara ve olaylara bakabilmeyi başarmış bir şahsiyettir.
Onun aşka, tabiata, insana, maneviyata ve cemiyete dair pek çok şiiri bulunmakla birlikte şiirleri iyice tetkik edildiğinde -belki de kendisini bir misyon adamı olarak görmesi nedeniyle- şikâyetnâme ve nasihatnâme türünde söylediği şiirlerinin daha fazla öne çıktığı görülmektedir. Veysel, şiirlerinde esasen üç şeyden şikâyet eder. Bunlar; cehalet, yoksulluk ve ihtilaftır. Buna karşılık ise o adeta bunların panzehiri olarak kabul ettiği eğitimi, okumayı, fabrika kurmayı, üretim yapmayı ve birlik-beraberliği sağlamayı öğütler. Bu konudaki görüşlerini de nasihatnâme türündeki şiirlerinde belirtir, hissettirir. Bu çalışma için Veysel’e ait olduğu tespit edilen şiirlerin tamamı üç farklı kaynaktan yararlanılarak tetkik edilmiştir. Bu şiirlerden yola çıkılarak onun toplumsal sorunlara karşı ne türden çözüm önerileri sunduğu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, cehalet, yoksulluk, ihtilaf, okul, fabrika, ittifak

Kaynakça

• Alptekin, Ali Berat. Âşık Veysel. Ankara: AKM Yayınları, 2009.
• Bakiler, Yavuz Bülent. Âşık Veysel. Sivas: Buruciye Yayınları, 2011.
• Günay, Umay. Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayıncılık, 1992.
• Kara, Ruhi vd. “Âşık Veysel’in Şiirlerinde Eğitim”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [Erzurum-TAED] 46 (2011), 127-144.
• Kaya, Doğan. Âşık Veysel. Ankara: Akçağ Yayıncılık, 2011.
• Özen, Kutlu. Âşık Veysel Hayatı ve Şiirleri. Sivas: Orka Matbaacılık, 2018.
• Tek, Recep “Edebiyat-Toplum İlişkisi Bağlamında Âşık Veysel’in Şiir Dünyası”. SUTAD 40 (2016), 327-350.