RELIGIOUS AND HUMAN ELEMENTS IN MUSTAFA KUTLU’S STORIES REFLECTING HIS WORLDVIEW

Yıl 2024, Sayı: 20 [BAHAR 2024], 228 - 247, 30.04.2024

Havva Aşı

https://doi.org/10.28981/hikmet.1337486

Öz

Literary texts are classified in different ways according to their form and content features. The story, among the literary genres dependent on narration, can also be defined as a product of the author's effort to transfer human and human life to fiction via her own world of thought and knowledge. The story interacts with many fields such as language, religion, history, geography, sociology and psychology, as it takes its source from people and human life. Thus, the writer in the process of constructing the stories,the reader and the researcher in the analysis process should benefit from these areas adequately.
Mustafa Kutlu, one of the writers of 1960s, has 28 story books already published. An analysis study was carried out on the stories in order to identify the religious and human elements in the stories that reflect the author's world view. Quotations from authors and their works have an important place in Turkish literature in the stories; expressions reflecting verses, hadiths, prayers and religious values; repetitions that are consciously reflected in the fiction and thought to point to the life cycle have been identified. In the context of religious elements, the world life reflected in the fiction, the life cycle and the lifestyle based on the Islamic belief; expression based on social structure, Anatolian people, art, craft, literature, history and geography , the context of human elements have been evaluated. Religious and human elements reflecting the worldview of Kutlu, who was devoted to tradition, were tried to be revealed through story examples.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kutlu, Story, Religious Elements, Human Elements.

MUSTAFA KUTLU’NUN DÜNYA GÖRÜŞÜNÜ YANSITAN HİKÂYELERİNDEKİ DÎNÎ VE BEŞERÎ UNSURLAR

Öz

Edebî metinler, biçim ve içerik özelliklerine göre farklı şekillerde sınıflandırılırlar. Anlatmaya bağlı edebî türler içinde yer alan hikâye, yazarın kendi düşünce dünyası ve bilgi birikimi vasıtasıyla insanı ve insan hayatını kurmacaya aktarma çabasının bir ürünü olarak da tanımlanabilir. Hikâye, kaynağını insandan ve insan hayatından alması sebebiyle dil, din, tarih, coğrafya, sosyoloji ve psikoloji gibi pek çok alanla etkileşim içindedir. Dolayısıyla hikâyelerin kurgulanması sürecinde yazar, çözümlenmesi sürecinde ise okur ve araştırmacının bu alanlardan yeterince yararlanması gerekmektedir.
1960 sonrası yazarlarından olan Mustafa Kutlu’nun hâlihazırda basılmış 28 hikâye kitabı vardır. Yazarın dünya görüşünü yansıtan hikâyelerindeki dînî ve beşerî unsurların tespit edilmesi amacıyla hikâyeler üzerinde analiz çalışması yapılmıştır. Hikâyelerde Türk edebiyatında önemli yere sahip yazar ve eserlerden alıntılar; âyet, hadîs, duâ ve dînî değerleri yansıtan ifadeler; bilinçli olarak kurguya yansıtılan ve yaşam döngüsüne işaret ettiği düşünülen tekrarlar tespit edilmiştir. Kurguya yansıtılan dünya hayatı, yaşam döngüsü ve İslâm inancı üzerine temellendirilmiş yaşam biçimi dînî unsurlar bağlamında; toplumsal yapı, Anadolu insanı, sanat, zanaat, edebiyat, tarih ve coğrafyaya dayalı anlatım beşerî unsurlar bağlamında değerlendirilmiştir. Geleneğe bağlı olan Kutlu’nun dünya görüşünü yansıtan dînî ve beşerî unsurlar, hikâye örneklemiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kutlu, hikâye, dînî unsurlar, beşerî unsurlar.

Kaynakça

• Apalı, Yasemin. “Bilgi Sosyolojisi Açısından Din ve Zihniyet”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5, (2015), 189-213.
• Aydın, Mehmet. Dilbilim El Kitabı Temel Kavramlar ve Konular. İstanbul. Akademik Kitaplar, 2014.
• Bayram, Yavuz. “Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler”. Turkish studies international periodical for the languages, literature and history of Turkish or Turkic, Volume 2/4, (2007), 209-219.
• Cündioğlu, Dücane. Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Anlam’ın Tarihi. İstanbul: Kapı Yayınları, 2016.
• Çıkla, Selçuk. “Özelliklerinden Hareketle Kurmaca Metinlerde Temayı Tespit Yöntemleri”. Metin Tahlilinde Yeni Yaklaşımlar. ed. Selçuk Çıkla ve Şeyma Büyükkavas Kuran, 71, Ankara: Çolpan Kitap, 2021.
• Değirmenci, Hakan. Mustafa Kutlu’nun Hikâyelerinde Ahlâk. Ankara: Akçağ Yayınları, 2020.
• Develi, Hayati. Dil Doktoru. Ankara: Kesit Yayınları, 2012.
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı -1. İstanbul: TDK Yayınları, 2014.
• Gölpınarlı, Abdülbâki. Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Günay, Doğan. Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual, 2007.
• Haksever, Halil İbrahim. “Din ve edebiyat ilişkisi”. Türk İslam Edebiyatı. ed. Metin Hakverdioğlu ve Aynur Kurt, s. 15, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2019.
• Kaplan, Mehmet. Dil ve Kültür. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Karaca, Alaaddin. “Kapıları Açmak Dolayısıyla Mustafa Kutlu’ya Menekşeli Bir Mektup”. Türk Edebiyatı, Şubat 2008, 412.
• Kaymakcan, Receb. vd. (Ed.). Değerler ve Eğitimi. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2013.
• Koçak Işık, Ayşe. Mustafa Kutlu Hikâyelerinde Kentli İnsan Olmak. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
• Kumsar, İsmail Alper. “Manifatura Dükkânındaki Telaş”. Yaşayan Hikâyemiz (Günümüz Türk Hikâyesi Üzerine İncelemeler). ed. Necati Tonga, 114, İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
• Kutlu, Mustafa. Ortadaki Adam. İstanbul: Hareket Yayınları, 1970.
• Kutlu, Mustafa. Gönül İşi. İstanbul: Hareket Yayınları, 1974.
• Kutlu, Mustafa. Beyhude Ömrüm (20. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.
• Kutlu, Mustafa. Hüzün ve Tesadüf (9. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013a.
• Kutlu, Mustafa. Uzun Hikâye (34. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013b.
• Kutlu, Mustafa. Yoksulluk İçimizde (15. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014
• Kutlu, Mustafa. Anadolu Yakası (2. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Kutlu, Mustafa. Hesap Günü (5. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016a.
• Kutlu, Mustafa. Tahir Sami Bey’in Özel Hayatı (10. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016b.
• Kutlu, Mustafa. Chef (10. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017a.
• Kutlu, Mustafa. Hayat Güzeldir (13. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017b.
• Kutlu, Mustafa. İyiler Ölmez (4. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017c.
• Kutlu, Mustafa. Kapıları Açmak (16. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017d.
• Kutlu, Mustafa. Nur (12. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017e.
• Kutlu, Mustafa. Tufandan Önce (11. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017f.
• Kutlu, Mustafa. Yokuşa Akan Sular (15. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017g.
• Kutlu, Mustafa. Tarla Kuşunun Sesi (1. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017ı.
• Kutlu, Mustafa. Arkakapak Yazıları (12. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018a.
• Kutlu, Mustafa. Bu Böyledir (19. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018b.
• Kutlu, Mustafa. Huzursuz Bacak (14. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018c.
• Kutlu, Mustafa. Mavi Kuş (36. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018ç.
• Kutlu, Mustafa. Menekşeli Mektup (18. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018d.
• Kutlu, Mustafa. Rüzgârlı Pazar (20. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018e.
• Kutlu, Mustafa. Sevincini Bulmak (3. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018f.
• Kutlu, Mustafa. Sır (20. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018g.
• Kutlu, Mustafa. Sıradışı Bir Ödül Töreni (6. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018ğ.
• Kutlu, Mustafa. Tirende Bir Keman (10. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018h.
• Kutlu, Mustafa. Yıldız Tozu (17. bs). İstanbul: Erdem Yayınları, 2018ı.
• Kutlu, Mustafa. Zafer Yahut Hiç (11. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018i.
• Kutlu, Mustafa. Fırtınayı Kucaklamak (1. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019a.
• Kutlu, Mustafa. Kalbin Sesi (1. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019b.
• Kutlu, Mustafa. Ya Tahammül ya Sefer (34. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019c.
• Kutlu, Mustafa. Akıntıya Karşı (1. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2021.
• Pala, İskender. Akademik Divan Şiiri Araştırmaları. İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
• Sağlık, Şaban. Hikâye/Anlatı/Yorum. Ankara: Hece Yayınları, 2014.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Tosun, Necip. “Bir Memleket Hikâyecisi”. Yeni Şafak 10 Ekim 2018. Erişim 2 Ağustos 2023. https://www.yenisafak.com/hayat/kutlunun-50-yillik-hikayesi-3401153
• Tosun, Necip. Edebiyat Atlası. İstanbul: Dedalus Kitap, 2020.
• Tosun, Necip. Türk Öykücülüğünde Mustafa Kutlu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2021.
• Topçu, Nurettin. Ahlâk. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018.
• Tunagür, Muhammed ve Kardaş, Mehmet Nuri. “2000 Yılı Sonrasında Yayımlanan Mustafa Kutlu’nun Hikâyelerinde Değer Aktarımı”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (2017), Volume 12/14, 431-464.
• Ünalan, Şükrü. Dil ve Kültür. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2012.
• Yeşilbağ, Semih. “Din, Tasavvuf ve Aşk Değerleri Bağlamında Muhibbî Divanı”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 23, (2019), 159-198.
• Yıldız, Alpay Doğan. Mustafa Kutlu Hikâyeciliği Hikmet ve Âhenk. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
• https://www.kuranvemeali.com/hucurat-suresi/13-ayeti-meali Erişim 2 Ağustos 2023.