AMASYALI ABDURRAHMAN KÂMİL YETKİN’İN NAKD-İ HÂTIR ADLI ESERİ

Yıl 2024, Sayı: 21 [GÜZ 2024], 42 - 68, 31.10.2024

Avni Erdemir

https://doi.org/10.28981/hikmet.1530497

Öz

Abdurrahman Kâmil Yetkin (ö.1941), Amasya’nın ilim ve kültür hayatında iz bırakmış olan Mecdîzâde ailesinin en önemli isimlerinden birisidir. Kâmil Efendi, Amasya’da uzun yıllar vaizlik ve müftülük yapmıştır. O, Amasya’da Atatürk’ü karşılayan ve kurtuluş mücadelesine destek veren din adamları arasındadır. İyi bir eğitim almış olan Kâmil Efendi, Türkçenin yanında Arapça ve Farsçaya bu dillerde eser yazacak kadar vakıftır. Kâmil Efendi, aynı zamanda şairdir. Şiirlerini klasik divan şiiri geleneğine uygun tarzda yazmıştır. Bu makalenin konusu olan Nakd-i Hâtır mensur bir eserdir. Eserde, lisan ve kalem kavramları üzerinden söz ve yazının gücü karşılaştırılmakta; kalem, doğruluk, ilim, akıl, edep, tevazu, istişare konuları ayet, hadis, hikâye ve çoğu Arapça ve Farsça olan özlü sözler ve şiirlerden örneklerle anlatılmaktadır. Bu yönüyle eser, dinî, ahlakî ve edebî bir nitelik taşımaktadır. Nakd-i Hâtır üzerinde bugüne kadar hiçbir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, Nakd-i Hâtır’ı ilim âlemine tanıtmaktır. Makalede bu amaca uygun olarak önce Nakd-ı Hâtır’ın müellif hattı olan üç nüshası tespit edilmiş, sonra nüshalar karşılaştırılarak nüsha tavsifleri yapılmıştır. Daha sonra Abdurrahman Kâmil Efendi’nin eserini yazarken yararlandığı kaynaklar verilmiş ve Nakd-i Hâtır’ın muhteva bakımından geniş bir incelenmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdurrahman Kâmil, Lisân, Kalem, Nakd-i Hâtır, Yetkin

Etik Beyan

Makale benzerlik formunu dosyalara eklenmiştir.

Teşekkür

Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Selamlar.

THE WORK NAMED NAKD-I HÂTIR BY ABDURRAHMAN KÂMIL YETKIN FROM AMASYA

Öz

Abdurrahman Kamil Yetkin (death 1941), who leaves a trace in the science and culture life of Amasya, is the most prominant name of Mecdizade family. Kamil Efendi worked as a preacher and mufti in Amasya for a long time. He was among the religious people who welcomed Atatürk in Amasya and gave support to the Turkish Independence struggle. Kamil Efendi, who got a very good education, was sufficien enought to write works in Arabic and Persian languages besides Turkish. He was also a poet. He wrote his poems in classic divan tradition. Nakd-i Hatır,the main theme of this paper, is a mensur work. In this work, the power of words and writing is compared through the concepts of language and pen. Besides, the subjects of pen,truthfulness, knowledge, reason, modesty, consultation are explained in versus, hadish stories and examples of sayings and poems, most of which are in Arabic and Persian. In this respect, the work has a religious, moral and literary quality. No studies have been made on Nakd-i Hatır up to now. The pırpose of this study is to introduce Nakd-i Hatır to the world of knowledge. In the article, threeof author’s line were identified and then, the copies were compared and the copies were described.Then, the sources used by Abdurrahman Kamil Efendi while writing his work are given and a comprehensive review has been made in terms of its content.

Anahtar Kelimeler

Abdurrahman Kamil, Language, Pen, Nakd-i Hatır, Yetkin.

Kaynakça

• Akay, Sedat. “Yazma Eserlerin Ferağ ve İstinsah Kayıtlarında Görülen Bir Garip Bilmece: Kesirlerle Tarih”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32 (2023), 712-729.
• Ayan Nizam, Elif. “Sözün Gücü, Şiirin Büyüsü: Divan Edebiyatında Söz ve Şiirin Kutsallığı Üzerine”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 10/4 (2021), 1295-1314.
• Bilgin, Azmi. Nigârî, Dîvân. PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2011. https://ekitap.ktb.gov.tr/tr-194361/nigari-divani.html [25.08.2023]
• Coşan, M. Esad. “Bazı Yazmalarda Görülen Bilmeceli Tarih Kayıtları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi 2 (1975), 55-65.
• Ergin, Muharrem. Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1983.
• Karapanlı, Gürcan. Mekkî Divanı ve Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Kutsal, Nalân. “Klasik Türk Şiirinde Yazı ve Kitap Sanatları Çerçevesinde Kaleme Bakış ‘Önce Söz Vardı Sonra Kalem’”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 5 (2022), 366-398.
• Küçükbasmacı, Gülten. “‘Bitise Kalır Söz’: Söz ve Yazı İlişkisi Açısından Kutadgu Bilig”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 14/33 (2021), 1-23.
• Özel, Recep Orhan. “Amasya’da Bir Âlim Yuvası: Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin (Ö.1941) ve Oğulları Mehmet Sabri Yetkin (Ö.1963), Ahmet Emrî Yetkin (Ö.1974), Mustafa Niyazi Yetkin (Ö.1959)”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/10 (2018): 39-72.
• Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi, 2006.
• Şahin, Kâmil. “Abdurrahman Kâmil Yetkin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/504-505. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Şemseddin Sâmî. Kâmûs-ı Türkî. Dersaâdet: İkdam Matbaası, 1317.
• Tatçı, Mustafa. Yunus Emre Divan. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Risâle-i Mev’iza. Ankara: Milli Kütüphane, 7956, 1a-58b.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Nakd-i Hâtır. Amasya: Bayezid Yazma Eserler Kütüphanesi, 1708/1, 1-84.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Nakd-i Hâtır. Amasya: Bayezid Yazma Eserler Kütüphanesi, 1708/3, 1-143.
• Yıldırım, Arif. “Kesirlerle Bilmeceli Tarih Usûlü ve Çözümü”. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2016), 75-95.