Mahmud Al-Kashgarî and Dīwān Lughāt Al-Turk

Yıl 2025, Sayı: 23 [GÜZ 2025], 750 - 758, 25.10.2025

Selim Ümütlü

https://doi.org/10.28981/hikmet.1742783

Öz

Mahmud Al-Kashgarî and Dīwān Lughāt Al-Turk, edited by Bilal Kemikli and Mehdin Çiftçi, was published by the Presidency for Turks Abroad and Related Communities in December 2024. This study was prepared to draw attention to the work in the 950 th year of its writing on the occasion of the declaration of 2024 as the ‘Year of Dīwān Lughāt al-Turk’ by UNESCO. For this purpose, 28 scientists specialised in different academic disciplines contributed to the book. Consisting of 562 pages, the book includes 27 original studies centred on Mahmud Al-Kashgarî's dictionary. In these studies, the neighbourhood of the work, its discovery process and its editions are discussed. The motives behind Kashgarî's composition of the work and the political and social background of the period are presented in detail. The author's competence in the Arabic language and the extent to which he utilised Arabic elements and Arabic lexicography are clarified with various examples. As a result of interdisciplinary readings in the fields of history, sociology, art, language and literature, important findings have been reached. The role of the work in the construction of the ‘language of religion’ and the way it reflects the mentality that transformed with Islam have also been carefully analysed. The book has the potential to fill an important gap in the field as well as pioneering new studies based on interdisciplinary approaches.

Anahtar Kelimeler

Mahmud Al-Kashgarî, , Dîwân Lughât Al-Turk, , Turkish, , dictionary

Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânü Lügâti't-Türk (Bilal Kemikli-Mehdin Çiftçi)

Öz

Bilal Kemikli ve Mehdin Çiftçi editörlüğünde hazırlanan Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânü Lugâti’t-Türk adlı eser, Aralık 2024’te Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığınca yayımlanmıştır. Söz konusu kitap, 2024 yılının UNESCO tarafından “Dîvânü Lugâti’t-Türk Yılı” ilan edilmesi münasebetiyle yazılışının 950. yılında esere yeniden dikkat çekmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaca matuf olarak farklı akademik disiplinlerde uzmanlaşmış 28 bilim insanı çalışmaya katkı sağlamıştır. 562 sayfadan oluşan kitapta, Kâşgarlı Mahmud’un sözlüğünü merkezine alan 27 özgün çalışma yer almaktadır. Bu çalışmalarda eserin ait olduğu muhit, bulunuş süreci ve neşirleri ele alınmıştır. Kâşgarlı’nın eseri telif etmesindeki saikler ile dönemin siyasî ve toplumsal arka planı ayrıntılı bir şekilde ortaya konmuştur. Müellifin Arap dili üzerindeki yetkinliği, Arapça unsurlardan ve Arap sözlükçülüğünden ne ölçüde yararlandığı örneklerle açıklığa kavuşturulmuştur. Tarih, sosyoloji, sanat, dil ve edebiyat alanlarında gerçekleştirilen disiplinler arası okumaların neticesinde önemli tespitlere ulaşılmıştır. Eserin “din dili” inşasındaki rolü ve İslamiyet’le birlikte dönüşen zihniyet yapısını yansıtma biçimi de dikkatle analiz edilmiştir. Tüm bu nitelikleriyle kitap, alandaki önemli bir boşluğu doldurmanın yanı sıra disiplinler arası yaklaşımlara dayanan yeni çalışmalara da öncülük etme potansiyeli taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kâşgarlı Mahmud, , Dîvânü Lugâti't-Türk, , Türkçe, , sözlük

Kaynakça

• Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânü Lugâti't-Türk. ed. Bilal Kemikli-Mehdin Çiftçi. Ankara: YTB Yayınları, 2024.