THE LIFE OF A BAZIRGAN IN THE 18TH CENTURY: THE PROBATE RECORD OF THE ARMENIAN BAZIRGAN SIMAVON OF TEKİRDAĞ

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 38 - 53, 30.06.2025

Şefika Nur Canıvar

https://doi.org/10.5281/zenodo.15697159

Abstract

In the 18th century, Tekirdağ was a small but cosmopolitan port city of great importance due to its proximity to the capital. Turks, Greeks, Jews, and those Armenians who had begun to migrate to the city in the 16th century upon the Jalali rebellions, lived together here. In Tekirdağ, Armenians generally lived in their own neighborhoods and owned businesses in bazaars and certain localities, practicing various professions. Some of them were bazirgans (merchants). The Bazirgan Simavon, the subject of this study, was a merchant who specialized in the supply of fabrics. The source that provides information about Simavon's profession and life is the probate (tereke) record dated September 2, 1769, from Rodosçuk Court Registers. Examining Simavon's private and business life in line with the data obtained from the aforementioned record, the present study aims to provide information about the daily life of Armenians in Tekirdağ, to offer examples of the world of material culture by showing the items intended to be sold in the city, and introduce a profession practiced by Armenians. In this way, the study reveals data that enables comparison about the class differences of the society and presents to the reader the material world of a figure who was important both within his own community and among other groups.

Keywords

Ottoman Empire , Tekirdağ , Armenian , Bazirgan , Merchant , Probate

18. Yüzyılda Bir Bezirgânın Yaşamı: Tekirdağlı Ermeni Bezirgân Simavon'un Terekesi

Abstract

Tekirdağ, 18. yüzyılda başkente yakınlığı ile büyük önem arz eden küçük ama kozmopolit bir liman şehriydi. Burada Türkler, Rumlar, Yahudiler ve 16. yüzyılda Celali isyanlarıyla birlikte şehre göç etmeye başlayan Ermeniler bir arada yaşamaktaydı. Ermeniler, Tekirdağ’da genellikle kendi mahallerinde yaşamakta, çarşı ve mahallerde işletme sahibi olarak çeşitli meslekleri icra etmekteydi. Ermenilerin icra ettiği mesleklerden biri de bezirgânlıktı. Çalışmada ele alınan Bezirgân Simavon özellikle kumaş tedarikinde ustalaşmış bir tacirdi. Simavon’un mesleği ve hayatı hakkında bilgi edinilmesini sağlayan kaynak Rodosçuk Şer’iyye Sicillerinde yer alan 2 Eylül 1769 tarihli tereke kaydıdır. Bahsi geçen kayıttan elde edilen veriler doğrultusunda Simavon’un özel ve iş hayatını inceleyen bu çalışma, Ermenilerin Tekirdağ şehrindeki gündelik hayatı hakkında bilgi vermeyi, şehirde satılması hedeflenen eşyaları göstererek maddi kültür dünyasına dair örnek sunmayı ve ayrıca Ermenilerin icra ettiği bir mesleği tanıtmayı amaçlamaktadır. Bu sayede çalışma, toplumun sınıfsal farklılıkları hakkında karşılaştırma imkânı sağlayan verileri ortaya çıkarmakta hem kendi cemaati içinde hem de diğer gruplar arasında önemli simalardan birinin maddi dünyasını okuyucuya açmaktadır.

Keywords

Osmanlı Devleti , Tekirdağ , Ermeni , Bezirgan , Tüccar , Tereke

Thanks

Çalışmanın her aşamasında yönlendirmeleriyle bana rehberlik eden değerli danışmanım Doç. Dr. Fadimana Fidan'a teşekkürlerimi sunarım. Bilgisi, sabrı ve desteğiyle bu çalışmanın ortaya çıkmasına büyük katkı sağlamıştır. Gösterdikleri anlayış ve teşvikle bana güç veren ve benim için bu süreci çok daha anlamlı kılan aileme ve tüm dostlarıma sevgilerimle.

References

• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Rodoscuk Şer’iyye Sicilleri (RŞS), No:7390.
• Telif Eserler Gökçen Coşkun Albayrak, “Osmanlı’da Bezirgân Sarraflar, Saray ve Devlet: Köçeoğlu Şirketinin Müşteri Profili”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (İSMUS) V, sy. 2 (2020): 1-26.
• Andreasyan, Hrand D., Celalilerden Kaçan Anadolu Halkının Geri Gönderilmesi. içinde İsmail Hakkı
• Uzunçarşılı'ya Armağan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1975.
• Ateş, Hacer, “Kuzey Marmara Sahilleri ve Ard Alanında Şehirleşmenin Tarihi Süreci: XVI.-XVII. Yüzyıllarda Tekirdağ ve Yöresi”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2009.
• Ateş, Hacer 2011, “Tekirdağ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 40: 359-362, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Berkli, Yunus, Gültepe Gülten, Pınar Mariye, “Osmanlı Devleti’nin Kumaş Sanatına Verdiği Önem”. Sanat ve İkonografi Dergisi, sy.1, (Eylül, 2021): 9-27.
• Bozkurt, Fatih, “Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddî Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği)”. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2011.
• Cengiz, Emine, “1751 No’lu Rodoscuk (Tekirdağ) Şeriye Sicili Transkripsiyon ve Tahlili”. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, 2008.
• Cezar, Yavuz, Osmanlı Maliyesinde Değişim ve Bunalım Dönemi (XVII. YY dan Tanzimat’a Mali Tarih), İstanbul: Alan Yayıncılık, 1986.
• Çakır, Baki, “Kese”. ” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 44: 42-43, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
• Çakmak, Ömer, “On Yedinci Yüzyılda Osmanlı Topraklarında Bir Tüccar Grubu: Agulisli Ermeni Tüccarlar”. Ermeni Araştırmaları Dergisi, sy. 67 (Aralık, 2020): 157-179.
• Çelik, Nazik, Betül, “Tereke Defterlerine Göre II. Mahmut Döneminde Tokat’ın Sosyal ve Ekonomik Yapısı”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, 2008.
• Daeı, Masoumeh, Tarihte Türkler ve Ermeniler Sosyo-Ekonomik Hayat. Türk Tarih Kurumu Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi, 2014.
• Doğanay, Pınar, “Arşiv Belgeleri Işığında Rodoscuk’ta Demografik Yapı (1785-1839)”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sy. 67 (Ocak, 2021): 222-237.
• Ekin, Ümit- Nagihan Göktaş, “17. Yüzyıl Sonlarında Rodosçuk Kazasında İş Ortaklıkları”. Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi, c.51 (Mayıs, 2019): 277-285.
• Ekin, Ümit, “17. Yüzyılın Son Çeyreğinde Rodosçuk Gümrüğü”. içinde Klasikten Moderne Osmanlı Ekonomisi. Editör Arif Bilgin ve Burhan Çağlar. 33-48. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
• Erünsal, İsmail, “Terekelerin İzinde Osmanlı Araştırmaları”. içinde Terekeler Neyi Derler? Editör Kenan Yıldız. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2023.
• Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla. Çeviren Elif Kılıç. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2014.
• Fidan, Fadimana, “18. Yüzyıl Tekirdağ’ında Sirozî Mustafa Ağa’nın Damadı Veli ve Kızı Hatice Örneğinde Statü-Servet Ediniminde Aile Bağlarının Rolü”. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sy.7 (Aralık,2021): 195-227.
• Gergeon, François, Rakının Ülkesinde Osmanlı İmparatorluğundan Erdoğan Türkiye’sine Şarap ve Alkol (14.-21 Yüzyıllar). Çeviren Renan Akman. İstanbul: İletişim Yayınları 2023. Görünür, Lale, “Osmanlı Kaftanları ile Entarilerinin Farkları ve Kullanılışları”. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, sy.1, c.3 (Aralık, 2006): 59-68.
• Güldür, Kadir, “Tereke Defterlerine Göre Rodosçuk Kazâsında Sosyo-Ekonomik Hayat (1788-1790)”. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, 2016.
• Gürsu, Nevber, “Kumaş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 27: 367-370, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• İnalcık, Halil, “Adaletnâmeler”. Belgeler 2: 49-145. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1963.
• İnalcık, Halil 1995, “Eyâlet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 11:248-550. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• İpşirli Argıt, Betül. “Osmanlı İstanbul’unda Giyim Kuşam”. içinde Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi. Editör Yılmaz Coşkun, 230-263: İstanbul: İBB Kültür A.Ş, 2015.
• İpşirli, Mehmet, “Bezirgân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 6: 103-104. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1992.
• Kıel, Machıel, “Yanbolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 43: 312-315. İstanbul Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
• Koca, Emine, “18. ve 19. Yüzyıl Osmanlı Erkek Modası”. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, sy.7 (Kış, 2009): 63-81.
• Koçu, Reşad, Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. İstanbul: Doğan Kitap, 2015.
• Muslu, Ebru, “1647 Nr. Şer’iyye Sicilinin Işığında Lale Devri’nin İlk Yarılarında Tekirdağ (1721-1724)”. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, 2021.
• Salman, Fikri, “Tarihi Türk Kumaş Sanatı”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1999.
• Sert, Özlem, 1549 Rodosçuk’ta Bir Yıl. Tekirdağ: T.C. Süleymanpaşa Belediyesi Yayınları, 2018.
• Şahiner, Yakup, “Rodosçuk’ta Gayrimüslimler: 1640-1648 (Şer’iyye Sicillerine Göre)”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2018.
• Tanyeli, Uğur, “Osmanlı Metropollerinde Evlerin Konfor ve Lüks Normları (XVI.-XVIII. yüzyıl)”. içinde Soframız Nur Hanemiz Mamur. Editör Suraiya Faroqhi ve Christoph K. Neumann. 333-350. İstanbul: Alfa Kitap, 2016.
• Ünver, Metin, “Azaryanlar: Osmanlı Devlet'inin Son Döneminde Bir Ermeni Tüccar Aile”. 19.-20. Yüzyıllarda Türk Ermeni İlişkileri Sempozyumu-Kaynaşma-Kırgınlık-Ayrılık-Yeni Arayışlar. Yayına Hazırlayanlar Fatih M. Sancaktar, Recep Karakaya, Abdurrahman Bozkurt, Ramazan Erhan Güllü, Cezmi Bayram (Ocak, 2015): 97-115.
• Yıldız, Kenan, “Terekeler Neyi Derler? Miras Kayıtlarının Taşıdığı Miras Üzerine Bir Değerlendirme”. içinde Terekeler Neyi Derler? Editör Kenan Yıldız. 155-198. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2023. Yılmaz, Serap, “İranlı Ermeni Bir Tüccarın Terekesi ve Ticari Etkinliği Üzerine Düşünceler”. Tarih İncelemeleri Dergisi, sy.1, c.7 (Haziran,1997): 191-215.