Bu makalede Osmanlı şeyhülislamlarından Kemalpaşazâde’nin (İbn Kemal Paşa) hayatı ve eserleri hakkında kısa bilgiler verdikten sonra onun Risâle fî’ş-şahsı’l-insânî adlı eserini tanıtmak ve bu eserin Osmanlılar döneminde yapılan iki tercümesini latinize ederek günümüz okuyucusunun istifadesine sunmak istiyoruz.
A. Tietze, “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili, Âgehî Kasidesi ve Tahmisleri”, Türkiyat Mecmuası, Cilt, IX, İstanbul, 1951, s. 137-113.
Abdurrahman b. Ali İbnü’d-Deyba, Temyîzü’t-tayyib mine’l-habis fîmâ yedûru alâ elsineti’n-nâsi mine’l-hadîs, Mısır 1324, el-Matbaatü’l-Âmire.
el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs (nşr. Yusuf b. Muhammed el-Hâc Ahmed), yy., ts.,Mektebetü’l-İlmi’l-Hadîs.
Ahmed Refik Bey, Şeyhülislam Ve Müftilenâmlar, İlmiyye Salnâmesi, Dârü’l-Hilâfeti’l-Âliyye 1916/1334, Matbaa-i Âmire.
Aktaş, Mehmet, Kemalpaşazade’nin Zihni Varlık Risalesi: Tahkik Ve Değerlendirme, İ stanbul 2014 (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Altınay, Ahmed Refik, “Osmanlı Şeyhülislamlarının Terâcim-i Ahvâli: İbn-i Kemal Ahmed
Altunsu, Abdülkadir, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, Ayyıldız Matbaası.
Atay, Hüseyin, “İlmî Bir Tenkit Örneği Olarak İbn Kemal Paşa’nın Muhyiddin b. Arabi Hakkındaki Fetvası”, Şeyhülislâm İbn Kemal Sempozyumu, Ankara 1986.
Ayvansaraylı Hafız Hüseyin, Hadîkatü’l-cevâmi (nşr. İhsan Erzi), İstanbul 1987, Tercüman Yayınları, I.
Babinger, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri (trc. Coşkun Üçok), Ankara 1982, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
el-Bağdâdî, İsmail Paşa, Hediyyetü’l-arifîn esmaü’l-müellifîn ve asârü’l-Mûsânnifîn, I (nşr. Kilisli Rifat - İbnülemin Mahmud Kemal); İstanbul 55–1951, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bahcıvan, Seyyid, İbn Kemâl Paşa Ve Ârâuhü’l-İ’tikâdiyye, Mekke 1993/1414 (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (CâmiatüÜmmü’l-Kurâ), ss. 230-92.
Bayer, İsmail, “Kemal Paşazade’nin fî Fadîleti’l-Lisâni’l-Fârisî Adlı Risalesinde Fars Diline Ait Görüşleri”,MütefekkirAksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2015, cilt: II, sayı: 3, ss. 181-177.
Brockelmann, Carl, “Geschichte der Arabischen Litteratüre (GAL)”, Lieden 49-1943, II.
Bulut, H. İbrahim, “Kemal Paşazâde ve Fî Hakîkati’l-Mu’cize Adlı Risâlesinin Tahlil ve Değerlendirilmesi”, SakaryaÜniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, sayı: 6, ss. -187 207.
Bursalı, Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul 1333, Matbaa-i Âmire, I.
el-Bursevî, İsmail Hakkı, Tefsîru Rûhi’l-beyân, Dersaâdet.
Fayda, Mustafa, “İbn Kemâl’in Hayatı ve Eserleri”, Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu (nşr. S.Hayri Bolay ve diğ.),Ankara 1989, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, İstanbul 1952, Üçler Basımevi.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-tevarih (nşr. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara 1999, Kültür Bakanlığı Yayınları, IV, V.
İbn Kemal Paşa, Resâil-i İbn Kemal (nşr. Ahmed Cevdet), İstanbul 1316, İkdâm Matbaası.
İnanır, Ahmet, “İbn Kemal’in Tabakatü’l-Fukahası ve Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi] [İİFD] [EAÜİFD],2012, sayı: 37, ss. 86-65.
İnanır, Ahmet, “Tokatlı Şeyhülislam İbn Kemal’in Osmanlı Hukukuna Katkıları ve Şia’yaDair Fetvası”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Sempozyumu 03-01 Kasım 2012 Tokat Bildiriler, 2013, cilt: III, ss.310-295.
Karaca, Abdullah, Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku′l-Hakâyık′ı (Metin-İndeks), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Kırıkkale 2002, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
el-Kâşânî, Kemâlüddin Abdürrezzâk, Te’vilât-ı Kâşâniyye (trc. Ali Rıza Doksanyedi), (nşr. M. Vehbi Güloğlu), Ankara 1987, Kadıoğlu Matbaası.
Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn (nşr. Şerefeddin Yaltkaya), Ankara 1941, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, II, 1933.
Kaya, İbrahim, “Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku’l-hakâyık’ı Üzerine Bazı Düşünceler”, Turkish Studies, Volume. VI/4, 2011, p. 671-704.
Kaya, İbrahim, “Kemal Paşazade’nin Pendname’si”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010, cilt: VII, sayı: 2, ss. 65-79.
Kaya, Mahmut, “İbn Kemâl’in Düşünce Tarihimizdeki Yeri ve Varlık Anlayışı”, Türk Tarihinde ve Türk Kültüründe TokatSempozyumu 2-6 Temmuz 1986, Gelişim Matbaası, Ankara 1987.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mu‘cemü‘l-müellifîn: Terâcimü Mûsânnifi‘l-kütübi‘l-Arabiyye, Beyrut 1414/1993, Müessesetü’r Risâle.
Kemalpaşazâde, Resâilü İbn Kemâl (nşr. Ahmed Cevdet), İstanbul 1316.
Kemalpaşazâde, Risâle-i Tahkîk-i Şahs-ı İnsânî, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Kitaplığı,OE_Yz_0699/11, vr.124a-126b.
Kemalpaşazâde, Şahs-ı İnsân Tahkîki, Milli Kütüphane, Yz. A 2196/8, vr. 73b-77b.
Koca, Ferhat, “el-Ferâizü’s-sirâciyye”, DİA, XII.
Koçar, Musa, “İbn Kemal’in Risâle fî Beyâni’n-Nefs ve’r-Ruh ve’l-Beden Adlı Eseri”, Süleyman Demirel Üniversitesiİlahiyat Fakültesi Dergisi, 2003/1, sayı: 10.
Köksal, M. Fatih, “Metin Tenkidi Usûlü Açısından İbn-i Kemâl Dîvânı”, Berceste, sy. 39, ss. 14-9;
el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (ö. 1273/671), el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân (nşr. Abdullah b.
el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (ö. 1273/671), et-Tezkire fî ahvâli’l-mevtâ ve umûri’l-âhire (nşr.
el-Leknevî, Muhammed Abdülhay b. Muhammed, el-Fevâidü’l-behiyye fî terâcimi’l-Hanefiyye, Beyrut1998/1418,Şirketü Dâri’l-Erkam.
Molla Sadra, Mefâtîhu’l-gayb, I, 528 ,339 ,7 (http://ar.lib.eshia.ir/26.02.2016 ,7/1/71486).
Mustafa Kılıç, “İbni Kemal Paşa (H. 940-873 / M. 1534-69-1468)”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VI.
Öçal, Şamil, Kemal Paşazâde’nin Felsefî ve Kelâmî Görüşleri, Ankara 2000.
Öçal, Şamil, Kışladan Medreseye: Osmanlı Bilgini Kemalpaşazade’nin Düşünce Dünyası, İstanbul 2013,
Öge, Ali, “İbn Kemal’in Bilgi Anlayışı”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, sayı: 30,
Öge, Ali, “Tokatlı Alim İbn Kemal’in Osmanlı İlim Dünyasındaki Yeri”, GaziosmanpaşaÜniversitesi Tokat Sempozyumu 03-01 Kasım 2012 Tokat Bildiriler, 2013, cilt: III, ss. 368-349.
Özer, Hasan, “İbn-i Kemal ve ‘Riba’ Adlı Risalesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2010, sayı: 16
Ömer Faruk Habergetiren, “Şeyhülislam İbn Kemal’in İçki Konusundaki Üç Risalesi”, Tokat
Özer, Hasan, “İbn-i Kemâl ve Tabakâtü’l-Fukahâ Adlı Eseri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi,2009, sayı: 14,
Özer, Salim, İbn Kemal’in İslâm Hukuku Alanındaki Arapça Yazma Risaleleri, Kayseri 1991
Parmaksızoğlu, İsmet, “Kemâl Paşa-zâde”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1977, Milli Eğitim Basımevi.
R. C. Repp, The Müfti of Istanbul, Oxford 1986, ss. 239-224;
er-Râzî, Fahreddin, Tefsîru’l-Fahri’r-Râzi (et-Tefsîru’l-Kebîr veya Mefâtîhu’l-gayb), Beyrut 1981/1401, Dâru’l-Fikr.
Saraç, M. A. Yekta, Şeyhülislam Kemal Paşazade: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Bazı Şiirleri, İstanbul 1995.
eş-Şîrâzî, Muhammed b. İbrahim Sadreddin, Şerhu Usûli’l-Kâfî.
Taşköprîzâde, Ahmed b. Mustafa, eş-Şekāiku’n-nu’mâniyye fî ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye (nşr.Ahmed Subhi Fırat),İstanbul 1985/1405, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
et-Temîmî, Takıyyüddîn b. Abdilkâdir et-Temîmî, et-Tabakātü’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye (nşr.
Tevârih-i Âl-i Osman: I. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1970, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: II. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1983, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: III. Defter (nşr. Abdullah Satun), İstanbul 2014, Çamlıca Basım Yayın.
Tevârih-i Âl-i Osman: VII. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1954, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: VIII. Defter (Transkripsiyon) (nşr. Ahmet Uğur), Ankara 1997, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: X. Defter (nşr. Şefaettin Severcan), Ankara 1996, Türk Tarih Kurumu.
Turan, Şerafettin, “Kemalpaşazâde”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2002, XXV.
Turgut, Kadir, “Kemalpaşazâde’nin Hâfız’a Ait Bir Beytin Şerhini İçeren Farsça Risalesi”, Doğu Araştırmaları, İstanbul 2014, sayı 1/2013 ,11, ss. 48-25.
el-’Ubeydî, Reşîd Abdurrahmân, “İbn Kemâl Paşa’nın Arap Dilindeki Çalışmaları” (çev. Ahmet Yüksel), Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi [www.dinbilimleri.com], 2005, cilt: V, sayı:1, ss. 277-261.
Uğur, Ahmet, “Dresden’de Kemal Paşa-zade’ye Atfedilen Yazma Eserler”, İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi], 1977
Uğur, Ahmet, “Kemal Paşazâde’nin VIII. Defteri”, Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,sayı: 3, Kayseri 1986,
Unat, Yavuz, “İslam’da ve Türklerde Zaman ve Takvim”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, edit.:
V. L. Ménage, “Kemāl Paѕhazāde”, EI² (İng.), IV, 881-879.
Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Ankara 2000, Türkiye Diyanet Vakfı
Yüksel, Emrullah, “Risâle fî tahkîki’r-rûh li-Mevlânâ Kemal Paşazâde”, Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu (nşr. S.Hayri Bolay ve diğ.), Ankara 1989, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara ts., Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Baskı.
V. L. Ménage, “An Autograph of Kemalpashazade’s Tevarikh-i Âl-i Othman, Book VII”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XXIII (London 1960), ss. 264-250.
Kemalpaşazâde’s (d. 940/1534) Rısâle fı’ş-şahsı’l-İnsânî and latinizing its Translations in the Ottoman Era
Year 2016,
Volume: 15 Issue: 29, 5 - 30, 30.06.2016
After providing the brief information on the life of Kemalpaşazâde (the son of Kemal Pasha), one of the Shaikh al-Islams in the Ottoman Empire, and his pieces, this article aims to introduce one
of his books, Risâle fî’ş-şahsı’l-insânî, and to bring the book and contemporary readers together by latinizing its two translations in the Ottoman era.
A. Tietze, “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili, Âgehî Kasidesi ve Tahmisleri”, Türkiyat Mecmuası, Cilt, IX, İstanbul, 1951, s. 137-113.
Abdurrahman b. Ali İbnü’d-Deyba, Temyîzü’t-tayyib mine’l-habis fîmâ yedûru alâ elsineti’n-nâsi mine’l-hadîs, Mısır 1324, el-Matbaatü’l-Âmire.
el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs (nşr. Yusuf b. Muhammed el-Hâc Ahmed), yy., ts.,Mektebetü’l-İlmi’l-Hadîs.
Ahmed Refik Bey, Şeyhülislam Ve Müftilenâmlar, İlmiyye Salnâmesi, Dârü’l-Hilâfeti’l-Âliyye 1916/1334, Matbaa-i Âmire.
Aktaş, Mehmet, Kemalpaşazade’nin Zihni Varlık Risalesi: Tahkik Ve Değerlendirme, İ stanbul 2014 (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Altınay, Ahmed Refik, “Osmanlı Şeyhülislamlarının Terâcim-i Ahvâli: İbn-i Kemal Ahmed
Altunsu, Abdülkadir, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, Ayyıldız Matbaası.
Atay, Hüseyin, “İlmî Bir Tenkit Örneği Olarak İbn Kemal Paşa’nın Muhyiddin b. Arabi Hakkındaki Fetvası”, Şeyhülislâm İbn Kemal Sempozyumu, Ankara 1986.
Ayvansaraylı Hafız Hüseyin, Hadîkatü’l-cevâmi (nşr. İhsan Erzi), İstanbul 1987, Tercüman Yayınları, I.
Babinger, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri (trc. Coşkun Üçok), Ankara 1982, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
el-Bağdâdî, İsmail Paşa, Hediyyetü’l-arifîn esmaü’l-müellifîn ve asârü’l-Mûsânnifîn, I (nşr. Kilisli Rifat - İbnülemin Mahmud Kemal); İstanbul 55–1951, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bahcıvan, Seyyid, İbn Kemâl Paşa Ve Ârâuhü’l-İ’tikâdiyye, Mekke 1993/1414 (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (CâmiatüÜmmü’l-Kurâ), ss. 230-92.
Bayer, İsmail, “Kemal Paşazade’nin fî Fadîleti’l-Lisâni’l-Fârisî Adlı Risalesinde Fars Diline Ait Görüşleri”,MütefekkirAksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2015, cilt: II, sayı: 3, ss. 181-177.
Brockelmann, Carl, “Geschichte der Arabischen Litteratüre (GAL)”, Lieden 49-1943, II.
Bulut, H. İbrahim, “Kemal Paşazâde ve Fî Hakîkati’l-Mu’cize Adlı Risâlesinin Tahlil ve Değerlendirilmesi”, SakaryaÜniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, sayı: 6, ss. -187 207.
Bursalı, Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul 1333, Matbaa-i Âmire, I.
el-Bursevî, İsmail Hakkı, Tefsîru Rûhi’l-beyân, Dersaâdet.
Fayda, Mustafa, “İbn Kemâl’in Hayatı ve Eserleri”, Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu (nşr. S.Hayri Bolay ve diğ.),Ankara 1989, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, İstanbul 1952, Üçler Basımevi.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-tevarih (nşr. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara 1999, Kültür Bakanlığı Yayınları, IV, V.
İbn Kemal Paşa, Resâil-i İbn Kemal (nşr. Ahmed Cevdet), İstanbul 1316, İkdâm Matbaası.
İnanır, Ahmet, “İbn Kemal’in Tabakatü’l-Fukahası ve Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi] [İİFD] [EAÜİFD],2012, sayı: 37, ss. 86-65.
İnanır, Ahmet, “Tokatlı Şeyhülislam İbn Kemal’in Osmanlı Hukukuna Katkıları ve Şia’yaDair Fetvası”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Sempozyumu 03-01 Kasım 2012 Tokat Bildiriler, 2013, cilt: III, ss.310-295.
Karaca, Abdullah, Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku′l-Hakâyık′ı (Metin-İndeks), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Kırıkkale 2002, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
el-Kâşânî, Kemâlüddin Abdürrezzâk, Te’vilât-ı Kâşâniyye (trc. Ali Rıza Doksanyedi), (nşr. M. Vehbi Güloğlu), Ankara 1987, Kadıoğlu Matbaası.
Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn (nşr. Şerefeddin Yaltkaya), Ankara 1941, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, II, 1933.
Kaya, İbrahim, “Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku’l-hakâyık’ı Üzerine Bazı Düşünceler”, Turkish Studies, Volume. VI/4, 2011, p. 671-704.
Kaya, İbrahim, “Kemal Paşazade’nin Pendname’si”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010, cilt: VII, sayı: 2, ss. 65-79.
Kaya, Mahmut, “İbn Kemâl’in Düşünce Tarihimizdeki Yeri ve Varlık Anlayışı”, Türk Tarihinde ve Türk Kültüründe TokatSempozyumu 2-6 Temmuz 1986, Gelişim Matbaası, Ankara 1987.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mu‘cemü‘l-müellifîn: Terâcimü Mûsânnifi‘l-kütübi‘l-Arabiyye, Beyrut 1414/1993, Müessesetü’r Risâle.
Kemalpaşazâde, Resâilü İbn Kemâl (nşr. Ahmed Cevdet), İstanbul 1316.
Kemalpaşazâde, Risâle-i Tahkîk-i Şahs-ı İnsânî, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Kitaplığı,OE_Yz_0699/11, vr.124a-126b.
Kemalpaşazâde, Şahs-ı İnsân Tahkîki, Milli Kütüphane, Yz. A 2196/8, vr. 73b-77b.
Koca, Ferhat, “el-Ferâizü’s-sirâciyye”, DİA, XII.
Koçar, Musa, “İbn Kemal’in Risâle fî Beyâni’n-Nefs ve’r-Ruh ve’l-Beden Adlı Eseri”, Süleyman Demirel Üniversitesiİlahiyat Fakültesi Dergisi, 2003/1, sayı: 10.
Köksal, M. Fatih, “Metin Tenkidi Usûlü Açısından İbn-i Kemâl Dîvânı”, Berceste, sy. 39, ss. 14-9;
el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (ö. 1273/671), el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân (nşr. Abdullah b.
el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (ö. 1273/671), et-Tezkire fî ahvâli’l-mevtâ ve umûri’l-âhire (nşr.
el-Leknevî, Muhammed Abdülhay b. Muhammed, el-Fevâidü’l-behiyye fî terâcimi’l-Hanefiyye, Beyrut1998/1418,Şirketü Dâri’l-Erkam.
Molla Sadra, Mefâtîhu’l-gayb, I, 528 ,339 ,7 (http://ar.lib.eshia.ir/26.02.2016 ,7/1/71486).
Mustafa Kılıç, “İbni Kemal Paşa (H. 940-873 / M. 1534-69-1468)”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VI.
Öçal, Şamil, Kemal Paşazâde’nin Felsefî ve Kelâmî Görüşleri, Ankara 2000.
Öçal, Şamil, Kışladan Medreseye: Osmanlı Bilgini Kemalpaşazade’nin Düşünce Dünyası, İstanbul 2013,
Öge, Ali, “İbn Kemal’in Bilgi Anlayışı”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, sayı: 30,
Öge, Ali, “Tokatlı Alim İbn Kemal’in Osmanlı İlim Dünyasındaki Yeri”, GaziosmanpaşaÜniversitesi Tokat Sempozyumu 03-01 Kasım 2012 Tokat Bildiriler, 2013, cilt: III, ss. 368-349.
Özer, Hasan, “İbn-i Kemal ve ‘Riba’ Adlı Risalesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2010, sayı: 16
Ömer Faruk Habergetiren, “Şeyhülislam İbn Kemal’in İçki Konusundaki Üç Risalesi”, Tokat
Özer, Hasan, “İbn-i Kemâl ve Tabakâtü’l-Fukahâ Adlı Eseri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi,2009, sayı: 14,
Özer, Salim, İbn Kemal’in İslâm Hukuku Alanındaki Arapça Yazma Risaleleri, Kayseri 1991
Parmaksızoğlu, İsmet, “Kemâl Paşa-zâde”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1977, Milli Eğitim Basımevi.
R. C. Repp, The Müfti of Istanbul, Oxford 1986, ss. 239-224;
er-Râzî, Fahreddin, Tefsîru’l-Fahri’r-Râzi (et-Tefsîru’l-Kebîr veya Mefâtîhu’l-gayb), Beyrut 1981/1401, Dâru’l-Fikr.
Saraç, M. A. Yekta, Şeyhülislam Kemal Paşazade: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Bazı Şiirleri, İstanbul 1995.
eş-Şîrâzî, Muhammed b. İbrahim Sadreddin, Şerhu Usûli’l-Kâfî.
Taşköprîzâde, Ahmed b. Mustafa, eş-Şekāiku’n-nu’mâniyye fî ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye (nşr.Ahmed Subhi Fırat),İstanbul 1985/1405, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
et-Temîmî, Takıyyüddîn b. Abdilkâdir et-Temîmî, et-Tabakātü’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye (nşr.
Tevârih-i Âl-i Osman: I. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1970, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: II. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1983, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: III. Defter (nşr. Abdullah Satun), İstanbul 2014, Çamlıca Basım Yayın.
Tevârih-i Âl-i Osman: VII. Defter (nşr. Şerafettin Turan), Ankara 1954, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: VIII. Defter (Transkripsiyon) (nşr. Ahmet Uğur), Ankara 1997, Türk Tarih Kurumu.
Tevârih-i Âl-i Osman: X. Defter (nşr. Şefaettin Severcan), Ankara 1996, Türk Tarih Kurumu.
Turan, Şerafettin, “Kemalpaşazâde”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2002, XXV.
Turgut, Kadir, “Kemalpaşazâde’nin Hâfız’a Ait Bir Beytin Şerhini İçeren Farsça Risalesi”, Doğu Araştırmaları, İstanbul 2014, sayı 1/2013 ,11, ss. 48-25.
el-’Ubeydî, Reşîd Abdurrahmân, “İbn Kemâl Paşa’nın Arap Dilindeki Çalışmaları” (çev. Ahmet Yüksel), Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi [www.dinbilimleri.com], 2005, cilt: V, sayı:1, ss. 277-261.
Uğur, Ahmet, “Dresden’de Kemal Paşa-zade’ye Atfedilen Yazma Eserler”, İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi], 1977
Uğur, Ahmet, “Kemal Paşazâde’nin VIII. Defteri”, Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,sayı: 3, Kayseri 1986,
Unat, Yavuz, “İslam’da ve Türklerde Zaman ve Takvim”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, edit.:
V. L. Ménage, “Kemāl Paѕhazāde”, EI² (İng.), IV, 881-879.
Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Ankara 2000, Türkiye Diyanet Vakfı
Yüksel, Emrullah, “Risâle fî tahkîki’r-rûh li-Mevlânâ Kemal Paşazâde”, Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu (nşr. S.Hayri Bolay ve diğ.), Ankara 1989, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara ts., Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Baskı.
V. L. Ménage, “An Autograph of Kemalpashazade’s Tevarikh-i Âl-i Othman, Book VII”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XXIII (London 1960), ss. 264-250.
Koca, Ferhat. “Kemalpaşazâde’nin Risâle fî’ş-Şahsi’l-İnsânî Adlı Eseri Ve Osmanlıca Tercümeleri”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/29 (June 2016), 5-30. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.268618.