Research Article
Year 2017,
Volume: 16 Issue: 31, 29 - 46, 30.06.2017
Abstract
Kurtuluşa eren fırka hakkında yapılan çalışmalar, bu inanca temel oluşturan hadisin sahih kabul edilmesi ve fırkaların bu yargıya göre sınıflandırılmasında yoğunlaşmaktadır. Hadisin metin çözümlemesi ve Kur’an ayetlerine arz edilmesi çok az önemsenmiştir. Bu makalede amaç; bu inancın oluştuğu toplumsal yapıyı ve tarihsel süreçte ortaya çıkan eğilimleri çözümlemektir. Bu inanç; Kur’an’ın anlatımları doğrultusunda çözümlenmiş, fırkaların bu inançlarının toplumsal temelleri karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve oluşan anlayışlar kritik edilmiştir. Bu hadisin, Muhammed’in (a.s.) vefatından sonra ortaya çıkan eğilimleri meşrulaştırmak üzere oluşturulduğuna vurgu yapılmıştır.
Keywords
References
- Abdulcebbâr, Ebu’l-Hasen, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, thk. Muhammed Alî en-Neccâr- Abdulhalîm en-Neccâr, Bsy.
- Abdulcebbâr, İmâduddîn, Fadlu’l-İ’tizâl ve Tabâkâtu’l-Mu’tezile, Tunus 1974.
- Acurrî, Ebû Bekr Muhammed eş-Şerîa, thk. Abdullah b. Ömer b. Süleymân ed-Dumeycî, Riyad: Dâru’l-Vatan, 1999.
- Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şuayb el-Arnaût- Âdil Mürşid, Müessesetu’r-Risâle, 2001.
- Askerî, Ebû Hilâl, el-Furûku’l-Luğaviyye, thk. Muhammed İbrâhîm Selîm, Kahire: Dâru’l-Kalem, trs.
- Bağdâdî, Abdulkâhir el-Fark Beyne’l-Fırak ve Beyânu’l-Fırkati’n-Nâciyyet’i, Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1977.
- Berbehârî, Ali b. Halef, Şerhu’s-Sunne, thk. Ebû Yâsir Hâlid b. Kasım er-Redâdî, Medînetu’l-Münevvere: Mektebetu’l-Ğurebâi’l-Eseriyye, 1993.
- Beyhakî, Ebû Bekr, el-İ’tikâd ve’l-Hidâyet’u İlâ Sebîli’r-Reşâd Alâ Mezhebi’s-Selef’i ve’l-Ashâbi’l-Hadîs, thk. Ahmed Isâm el-Kâtib, Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, h. 1401.
- Cüveynî, Ebu’l-Meâlî, Kitâbu’l-İrşâd ilâ Kavâtii’l-Edille fî Usûli’l-İ’tikâd, thk. Esad Temîm, Beyrut: Müessesetu’l-Kütübu’s-Sekâfiyye, 1985.
- Ebû Dâvud Süleymân b. el-Eş’as, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût- Muhammed Kâmil Karabelelî, Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
- el-Buhârî, Muhammed b. İsmâil Sahih, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsıru’n-Nâsır, Dâr’u Tûku’n-Necât: h. 1422. Eren, Muhammet Emin, “Bir Rivayetin Kısa Anatomisi: Tarihsel Süreçte İftirak Hadisinin Anlaşılma Biçimleri Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 55:2, 2014, 60-97.
- Gömbeyaz, Kadir, “73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 14, sayı: 2, (2005), 147-160.
- Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, thk. Mehdi el-Mahzûmî- İbrâhîm es-Sâmirâî, Dâr’u ve Mektebetu’l-Hilâl, trs.
- Haşin, Hüseyin Ahmed, Helil Cennet’u li’l-Müslimine Vahdihim, Lübnan: el-Merkezu’l-İslâmiyyi’s-Sekâfî, 2011.
- İbn Esîr, Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru’l-Fikr, 986.
- İbn Fâris, Ahmet, Mu’cem’u Mekâyisi’l-Lüğa, thk. Abdu’s-Selâm Muhammed Hârun, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
- İbn Hazm, Ebû Muhamed, el-Fasl’u fi’l-Milel’i ve’l-Ehvâi ve’n-Nıhal’i, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1986.
- İbn Mâce, Sünen, Bâb’u İftirâki’l-Ümem, thk. Şuayb el-Arnaût vd., Dımeşk: er-Risâletu’l-İlmiyye, 2009.
- İbn Manzûr, Cemaluddîn, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâr’u Sadr, h. 1414.
- İbn Sîde, Ebu’l-Hasan Alî b. İsmâil, el-Muhkem’u ve’l-Muhîtu’l-A’zam, thk. Abdulhamîd el-Handâvî, Beyrut: Dâru’l-Kütübu’l-İlmiyye, 2000. İsfehânî, Râğıb , el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî, Beyrut: Dâru’l-Kalem, h. 1412.
- Kaufmann Kohler-Isaac Broydé, “Nationas and Lanuages, The Seventy”, The Jewish Encyclopedia, New York 1905, 9/188-190.
- Keleş, Ahmet, “73 Fırka Hadisi Üzerine Bir İnceleme”, Marife (Ehl-i Sünnet Özel Sayısı), yıl: 5, sayı: 3, Konya, Kış 2005, ss. 25-45. Kummî, Ebu Cafer Muhammed b. Ali b. Hüseyin Bâbeveyh Meâni’l-Ahbâr, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1979.
- Müslim b. Haccâc, Sahih, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâce, Beyrut: Dâru’t İhyâ’i Turâsi’l-Arabî, trs.
- Nevbahtî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Musa, Fıraku’ş-Şia, Beyrut: Menşûrâtu’r-Rızâ, 2012.
- Öz, Muztafa, “Sekaleyn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009), cilt: 36, sayfa: 325-326.
- Özler, Mevlüt, İslam Düşüncesinde 73 Fırka Kavramı, İstanbul: Nun Yayıncılık, 1996.
- Râzî, Fahruddîn, Mefâtîhu’l-Ğayb, Beyrut: Dâr’u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, h.1421.
- Râzî, Fahruddîn, İ’tikâdât’u Fıraki’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn, Kahire 1978.
- San’ânî, Muhammed b. İsmâil el-Emîr, Hadîs’u İftirâki’l-Ümmet’i İlâ Neyyif’i ve Sebîne Firkate’n, thk. Sa’d b. Abdullah b. Sa’du’s-Sa’dân, Riyad: Dâru’l-Âsime, h. 1415.
- Taberî, Ebû Cafer, Târihu’l-Mülük ve’r-Rusul, Beyrut: Dâru’t-Turâs h.1387.
- Tirmizi, Muhammed b. îsâ, Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Mısır: Mustafa Bâbî el-Halebî, 1975.
- Ural, Osman, “73 Fırka Hadisinin Kelam İlmi Açısından Değerlendirilmesi”, Kelam Araştırmaları, 12:2, (2014), 295-314.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım, el-Keşşâf’u An Hakâik’i Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut 1407.
- Zeyd b. Alî, Kİtâb’u Medhi’l-Kılle ve Zemmi’l-Kesre, (Mecmû Kütüb’i ve’r-Rsâl’i İmâmi’l-A’zâm’i Emîri’l-Mü’min’i Zeyd b. Alî b. el-Hüseyn b. Ali b. Ebî Tâlib’i) 100-127.
Year 2017,
Volume: 16 Issue: 31, 29 - 46, 30.06.2017
Abstract
References
- Abdulcebbâr, Ebu’l-Hasen, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, thk. Muhammed Alî en-Neccâr- Abdulhalîm en-Neccâr, Bsy.
- Abdulcebbâr, İmâduddîn, Fadlu’l-İ’tizâl ve Tabâkâtu’l-Mu’tezile, Tunus 1974.
- Acurrî, Ebû Bekr Muhammed eş-Şerîa, thk. Abdullah b. Ömer b. Süleymân ed-Dumeycî, Riyad: Dâru’l-Vatan, 1999.
- Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şuayb el-Arnaût- Âdil Mürşid, Müessesetu’r-Risâle, 2001.
- Askerî, Ebû Hilâl, el-Furûku’l-Luğaviyye, thk. Muhammed İbrâhîm Selîm, Kahire: Dâru’l-Kalem, trs.
- Bağdâdî, Abdulkâhir el-Fark Beyne’l-Fırak ve Beyânu’l-Fırkati’n-Nâciyyet’i, Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1977.
- Berbehârî, Ali b. Halef, Şerhu’s-Sunne, thk. Ebû Yâsir Hâlid b. Kasım er-Redâdî, Medînetu’l-Münevvere: Mektebetu’l-Ğurebâi’l-Eseriyye, 1993.
- Beyhakî, Ebû Bekr, el-İ’tikâd ve’l-Hidâyet’u İlâ Sebîli’r-Reşâd Alâ Mezhebi’s-Selef’i ve’l-Ashâbi’l-Hadîs, thk. Ahmed Isâm el-Kâtib, Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, h. 1401.
- Cüveynî, Ebu’l-Meâlî, Kitâbu’l-İrşâd ilâ Kavâtii’l-Edille fî Usûli’l-İ’tikâd, thk. Esad Temîm, Beyrut: Müessesetu’l-Kütübu’s-Sekâfiyye, 1985.
- Ebû Dâvud Süleymân b. el-Eş’as, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût- Muhammed Kâmil Karabelelî, Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
- el-Buhârî, Muhammed b. İsmâil Sahih, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsıru’n-Nâsır, Dâr’u Tûku’n-Necât: h. 1422. Eren, Muhammet Emin, “Bir Rivayetin Kısa Anatomisi: Tarihsel Süreçte İftirak Hadisinin Anlaşılma Biçimleri Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 55:2, 2014, 60-97.
- Gömbeyaz, Kadir, “73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 14, sayı: 2, (2005), 147-160.
- Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, thk. Mehdi el-Mahzûmî- İbrâhîm es-Sâmirâî, Dâr’u ve Mektebetu’l-Hilâl, trs.
- Haşin, Hüseyin Ahmed, Helil Cennet’u li’l-Müslimine Vahdihim, Lübnan: el-Merkezu’l-İslâmiyyi’s-Sekâfî, 2011.
- İbn Esîr, Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru’l-Fikr, 986.
- İbn Fâris, Ahmet, Mu’cem’u Mekâyisi’l-Lüğa, thk. Abdu’s-Selâm Muhammed Hârun, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
- İbn Hazm, Ebû Muhamed, el-Fasl’u fi’l-Milel’i ve’l-Ehvâi ve’n-Nıhal’i, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1986.
- İbn Mâce, Sünen, Bâb’u İftirâki’l-Ümem, thk. Şuayb el-Arnaût vd., Dımeşk: er-Risâletu’l-İlmiyye, 2009.
- İbn Manzûr, Cemaluddîn, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâr’u Sadr, h. 1414.
- İbn Sîde, Ebu’l-Hasan Alî b. İsmâil, el-Muhkem’u ve’l-Muhîtu’l-A’zam, thk. Abdulhamîd el-Handâvî, Beyrut: Dâru’l-Kütübu’l-İlmiyye, 2000. İsfehânî, Râğıb , el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî, Beyrut: Dâru’l-Kalem, h. 1412.
- Kaufmann Kohler-Isaac Broydé, “Nationas and Lanuages, The Seventy”, The Jewish Encyclopedia, New York 1905, 9/188-190.
- Keleş, Ahmet, “73 Fırka Hadisi Üzerine Bir İnceleme”, Marife (Ehl-i Sünnet Özel Sayısı), yıl: 5, sayı: 3, Konya, Kış 2005, ss. 25-45. Kummî, Ebu Cafer Muhammed b. Ali b. Hüseyin Bâbeveyh Meâni’l-Ahbâr, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1979.
- Müslim b. Haccâc, Sahih, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâce, Beyrut: Dâru’t İhyâ’i Turâsi’l-Arabî, trs.
- Nevbahtî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Musa, Fıraku’ş-Şia, Beyrut: Menşûrâtu’r-Rızâ, 2012.
- Öz, Muztafa, “Sekaleyn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009), cilt: 36, sayfa: 325-326.
- Özler, Mevlüt, İslam Düşüncesinde 73 Fırka Kavramı, İstanbul: Nun Yayıncılık, 1996.
- Râzî, Fahruddîn, Mefâtîhu’l-Ğayb, Beyrut: Dâr’u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, h.1421.
- Râzî, Fahruddîn, İ’tikâdât’u Fıraki’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn, Kahire 1978.
- San’ânî, Muhammed b. İsmâil el-Emîr, Hadîs’u İftirâki’l-Ümmet’i İlâ Neyyif’i ve Sebîne Firkate’n, thk. Sa’d b. Abdullah b. Sa’du’s-Sa’dân, Riyad: Dâru’l-Âsime, h. 1415.
- Taberî, Ebû Cafer, Târihu’l-Mülük ve’r-Rusul, Beyrut: Dâru’t-Turâs h.1387.
- Tirmizi, Muhammed b. îsâ, Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Mısır: Mustafa Bâbî el-Halebî, 1975.
- Ural, Osman, “73 Fırka Hadisinin Kelam İlmi Açısından Değerlendirilmesi”, Kelam Araştırmaları, 12:2, (2014), 295-314.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım, el-Keşşâf’u An Hakâik’i Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut 1407.
- Zeyd b. Alî, Kİtâb’u Medhi’l-Kılle ve Zemmi’l-Kesre, (Mecmû Kütüb’i ve’r-Rsâl’i İmâmi’l-A’zâm’i Emîri’l-Mü’min’i Zeyd b. Alî b. el-Hüseyn b. Ali b. Ebî Tâlib’i) 100-127.
There are 34 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Volume: 16 Issue: 31 |
