On the Tafsır, Sırah, Hıstory and the Source Value of the Qur’an

Year 2019, Volume: 18 Issue: 36, 609 - 636, 30.12.2019

Selim Türcan

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.568957

Abstract

Studies on early Islam have become very important for Muslims because of their referential and emotional value. The reliability of this information is tried to be tested on the basis of the Qur’an. The fact that the Qur’an is the source of the reliable information has come to the prominence again in the context of the Qur’an-Sîrah-Tafsîr in the studies of both Westerners and Muslims. The efforts to establish the Qur’anic chronology in the West over the last hundred and fifty years are the infrastructure works to use the Qur’anic text as a source of history. Although Muslims were influenced by Westerners, chronology information for them was only a part of the religious efforts to understand the Qur’an. Muslims have not been able to adopt it as an additional paradigmatic stance on their basic perspective. In particular, a neo-tafsir perspective, which was put by the literalist modernism and historicist approach in the place of all the classical Islamic sciences, influenced all kinds of studies in the same direction, especially the studies of the sîrah and history. Therefore, we do not see a basic innovation in the paradigmatic stance of Muslims. In order to reveal the historical source value of the Qur’an and to produce healthy information, we need to convert the history of the Qur’an and the Qur’anic chronology to a seperate historical study area instead of an exegetical one. The benefits of these studies to the classical Islamic sciences such as sîrah, tafsir and fiqh should be considered as a secondary issue. This is the only way to get healthy information which is not distorted by the personal and social expectations.

Keywords

Qur’an, Sirah, Tafsîr, Neo-Tafsîr, Paradigm, History

Tefsir, Siyer, Tarih ve Kur’ân’ın Kaynaklığı Üzerine

Abstract

İslam’ın erken
dönemine ilişkin çalışmalar, hem referans değeri hem de duygusal anlamı
nedeniyle Müslümanlar için çok önemli olagelmiştir. Bu bilgilerin güvenilirliği
ise bugün de Kur’an’a arz edilerek sağlanmaya çalışılmaktadır. Kur’an’ın
kaynaklığı hem batılıların hem de Müslümanların yaptığı çalışmalarda
Kur’an-siyer-tefsir ilişkisi bağlamında yeniden öne çıkmıştır. Batıda son yüz
elli yıllık tarih boyunca Kur’an kronolojisini tespite ilişkin gayretler,
Kur’an metninden bir tarih kaynağı olarak yararlanmaya yönelik altyapı
çalışmalarıdır. Batılılardan etkilenseler de Müslümanlar için kronoloji
bilgileri, Kur’an’ı anlama gayretlerinin ancak teşriî amaçlı bir parçası
olmuştur. Müslümanlar bu temel perspektife ek paradigmatik bir duruşu hâlâ
benimseyememiştir. Özellikle literalist modernizmin ve onu takip eden
tarihselci yaklaşımın tüm klasik İslamî ilimlerin yerine geçirdiği bir
neo-tefsir perspektifi de Müslümanların yaptığı her türlü çalışmayı aynı teşriî
doğrultuda etkisi altına almıştır. Buna siyer ve tarih çalışmaları da dâhildir.
Dolayısıyla temel bir yenilikten söz edilemez. Bizim Kur’an’ın tarihî kaynaklık
değerini ortaya çıkarmak ve sağlıklı bilgiler üretmek için Kur’an nüzul
tarihini ve Kur’an kronolojisini tefsir amaçlı değil, tarih amaçlı müstakil
mesai alanlarına dönüştürmemiz gerekmektedir. Bunların siyer, tefsir, fıkıh gibi
klasik İslamî ilimlere faydası ise öncelikle dikkate almayacağımız sonraki bir
adım olarak görülmelidir. Kişisel ve toplumsal beklentilerin dönüştürmediği
kendisi için üretilmiş sağlıklı bilgi birikimi ancak böyle sağlanır.

Keywords

Tefsir, Siyer, Tarih, Neo-Tefsir, Kur'an, Paradigma

References

• Abduh, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm (Cüz’ü ‘Amme). Kahire: el-Cem‘iyyetü’l-Hayriyyetü’l-İslâmiyye, 1341.
• Ali, Cevâd. Târîhu’l-‘Arab fi’l-İslâm es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut-Bağdat: Menşûrâtü’l-Cemel, 2009.
• el-Bağdâdî, Hatîb. el-Kifâye fî ‘İlmi’r-Rivâye. Thk. Ebû Abdillah es-Surkî ve İbrâhîm Hamdî el-Medenî. Medine: Mektebetu’l-‘İlmiyye, ts.
• el-Bâkıllani, el-Kâdî Ebu Bekr. Kitabu'l-intisâr li’l-Kur 'ân, thk. Muhammed ‘Isamu'l-Kudât (Beyrut: Dâru'bni Hazm, 2001).
• Baljon, J.M.S. Kur’an Yorumunda Çağdaş Yönelimler. Çev. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Fecr Yayınevi, 1994.
• Bâzergan, Mehdi. Kur’an’ın Nüzul Süreci Çev. Yasin Demirkıran-Melâ Muhammed Feyzullah. Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
• Bâzergan, Mehdi. Seyr-i Tahavvul-i Kur’ân. b.y. Şirket Sehamî İntişâr, 1385H.
• el-Becelî, Ebû Abdullah Muhammed b. Eyyub b. Dureys. Fedâilu’l-Kur’ân. Thk. Urve Bedîr Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1987.
• Bell, Richard. The Qur’an: Translated with a Critical re-Arrangement of the Surahs I-II. Edinburgh: T.&T. Clark, 1937.
• Blachère, Régis. Le Coran: Traduction selon un essai de reclassement des sourates. Paris: G.–P. Maisonneuve, 1949, 1977.
• el-Bûtî, Muhammed Sa’îd Ramazan. Fikhu’s-Sîre. Dımeşk: y.y., 1398/1978.
• Cuypers, Michel. The Banquet: A Reading of The Fifth Sura of The Qur’ân. Miami: Convivium Press, 2009.
• Çakın, Kamil. “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993): 237-261.
• Derveze, Muhammed İzzet. ed-Düstûru’l-Kur’ânî ve’s-Sünnetü’n-Nevebiyye fî Şu’ûni’l-Hayat. b.y., el-Mektebetü’l-İslâmiyye li’t-Tıbâ’ati ve’n-Neşr, 1981.
• Derveze, Muhammed İzzet. Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. Çev. Mehmet Yolcu. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2011.
• Derveze, Muhammed İzzet. Sîretu’r-Rasûl Sure Muktebese mine’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Menşûrâtu Mektebeti’l-‘Arabiyye, ts.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-Hadîs Tertîbu’s-Suver Hasebe’n- Nuzûl. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmiyye, 1421/2000.
• ed-Dihlevî, Veliyyullâh Ahmed b. Abdirrahîm. el-Fevzu’l-Kebîr fî Usûli’t-Tefsîr. Çev. Selmân el-Hüseynî en-Nedvî. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1425/2005.
• Ebu’l-Halîl, Şevkî. Atlasu’s-Siyeratü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1423/2003.
• Fayda, Mustafa. “Siyer ve Meğâzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 37: 319-324. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Halîl, İmâdüddîn. Dirâsetün fî’s-Sîre. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1425.
• el-Gazâli, Muhammed. Fikhu’s-Sîre. by. Dâru’l-Kütübi’l-Hadîs, 1965.
• Goldziher, Ignaz. İslam Tefsir Ekolleri. Çev. Mustafa İslamoğlu, İstanbul: Denge Yayınları, 1997.
• Gözeler, Esra. “Corpus Coranicum Projesi: Kur’an’ı Geç Antik Döneme Ait Bir Metin Olarak Okumak”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53/2 (2012): 219-253.
• Gözeler, Esra. Kur’an Ayetlerinin Tarihlendirilmesi. İstanbul: KURAMER, 2016.
• Gözeler, Esra. Kur'an Ayetlerinin Tarihlendirilmesi Sorunu ve Kur'an 'a Kronolojik-Olgusal Bir Yaklaşım. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.
• Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. Çev. Salih Tuğ. Ankara: Yeni Şafak, 2003.
• Hirschfeld, Hartwig. New Researches into the Composition and Exegesis of the Qoran. London: Royal Asiatic Society, 1902.
• İbn Hişâm, Muhammed. es-Sîretu’n-Nebeviyye. Thk. Süheyl Zükâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
• İbn İshâk, Muhammed. Sîretu’bni İshâk (Kitâbu’s-Siyer ve’l-Meğâzî). Thk. Süheyl Zükâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398/1078.
• el-İsfehânî, er-Râğıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân ‘Adnân ed-Dâvûdî. Dımeşk-Beyrut Dâru’l-Kalem, 1412.
• Keleş, Reyhan. “İslam Tarihi ve Sanatları bölümünde Kur’an ve Tefsir Alanı ile İlişkili Tezler Üzerine Bir Değerlendirme”. Kur’an Araştırmalarında Akademik Tezler İslam Dünyası ve Batı Mukayesesi I -Türkiye ve Batı-. Ed. Bilal Gökkır ve dğr. 583-606. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur’an ve Tefsir Akademisi, 2018.
• el-Maturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. Thk. Ahmet Vanlıoğlu. İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2005.
• en-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1994.
• Okumuş, Mesut. Kur’an’ın Kronolojik Okunuşu: Muhammed İzzet Derveze Örneği. Ankara: Araştırma Yayınları, 2009.
• Paret, Rudi. Kur’an Üzerine Makaleler. Çev. Ömer Özsoy. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1995.
• Polat, Selahattin, “Hadiste Metin Tenkidi I”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (1989): 113-130.
• Reşîd Rıza, Muhammed, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr). b.y. el-Hey’etu’l-‘Âmmetu li’l-Kitâb, 1990.
• es-Sâlih, Subhi, el-Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Derse‘âdet, ts.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed. Usûlu’s-Serahsî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1971.
• Sıddıkî, Mazharuddin. İslâm Dünyasında Modernist Düşünce. Çev. Murat Fırat-Göksel Korkmaz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1990.
• Sülün, Murat. “Tefsir Nasıl Bir İlimdir?”, Tefsir Nasıl Bir İlimdir? Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantısı 15-16 Mayıs, 2010). Ed. Murat Sülün. 11-37. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011.
• es-Suyûtî, Celâluddîn. el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1398/1978.
• eş-Şehristanî, Muhammed b. Abdülkerim. Mefâtîhu’l-Esrâr veMesâbîhu’l-Ebrâr. Nşr. Muhammed Âzerşeb. Tahran: Mîrâs-ı Mektûb, 2008.
• Türcan, Selim. “Tefsirde Bir Yöntem Esası Olarak Kur’an Kronolojisi Meselesi”. Kur’an Nüzulünün Mekke Dönemi (Çorum, 29 Haziran-01 Temmuz 2012), ed. Mesut Okumuş. 13-28. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Vâkıdî, Muhammed b. ‘Amr b. Kitâbu’l-Meğâzî. Thk. Marsned Jones. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1404/1984.
• el-Ya‘kūbî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Ca‘fer b. Vehb b. Vâzıh. Târihu’l Yakûbî Beyrut: Dâru Sâdır, 1992.
• Yaman, Ahmet. “Siyer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 316-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• el-Ya’murî, Ebü’l-Fetih Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Seyyidinnâs. Uyûnü’l-eser fi fünûni’l-meğazî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. Thk. Muhammed el-Hatrâvî-Muhyiddin Mestû. Medine: Mektebetu Dâri’t-Turâs, 1992.
• Wansbrough, John. Qur’anic Studies. London: Oxford University Press, 1977.
• Watt, W. Montgomery. Kur’an’a Giriş. Çev. Süleyman Kalkan. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
• ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2011.