BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE İŞ DEĞERLERİ İLİŞKİSİNİN KUŞAKLAR KAPSAMINDA ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 1, 87 - 109, 30.06.2021

Büke Kaleli , Bahar Yalçın

https://doi.org/10.17218/hititsbd.902165

Cited By: 2

Öz

Bireylerin kişilikleri ve iş değerleri iş yaşamını etkileyen önemli faktörlerdendir. Çalışma ortamlarında kuşaklar arası farklılıkları anlamak, çalışanların değerlerini ve ihtiyaçlarını önemsemenin ilk adımıdır. Her bir kuşağın farklı özellikleri olduğundan kurumlar da sistemlerini kuşakların beklentileri ve ihtiyaçlarına göre güncellemek durumundadır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, beş faktör kişilik özellikleri ile iş değerleri arasındaki ilişkinin kuşaklar kapsamında analizini gerçekleştirip; Türkiye’deki kuşakların kişilik özellikleri ile iş değerleri hakkında belirleyici değerlendirmeler ortaya koymaktır. Araştırmada bulguları elde etmek amacıyla anket yöntemi uygulanmış, Super’ın İş Değerleri Envanteri’nden ve Goldberg’ün Beş Faktör Kişilik Envanteri’nden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşayan, farklı meslek gruplarından, Sessiz Kuşak, Bebek Patlaması Kuşağı, X ve Y Kuşaklarına ait 411 kişi oluşturmaktadır. Kuşaklar arasındaki iş değerleri ve kişilik özellikleri farklılıkları için Anova ve Post-Hoc testlerinden yararlanılmış; kuşaklar kapsamında iş değerleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki ise korelasyon analizi ile ölçülmüştür. Araştırmada ulaşılan sonuçlar kapsamında kuşakların iş değerleri ve kişilik özelliklerinin, genel olarak literatürdeki çalışmalarla örtüştüğü görülmüş ve bu bağlamda kuşaklar kapsamında beş faktör kişilik özellikleri ile iş değerlerinin çoğu arasında pozitif yönde ancak düşük seviyede anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kuşaklar, Kişilik, Beş Faktör Kişilik, Büyük Beşli, İş Değerleri

Analysis of Five Factor Personality Traits and Work Values Within the Scope of Generations Theory

Öz

Personalities and work values of individuals are among the important factors affecting business life. Understanding the differences between generations in work environments is the first step in caring for the values and needs of employees. Since each generation has different characteristics, organizations also have to update their systems according to the expectations and needs of the generations. In this context, the aim of the research is to analyse the relationship between five factor personality traits and work values within the scope of generations; to put forward determining evaluations about the personality traits and work values of the generations in Turkey. In order to obtain the findings of the research, the survey method was applied, Super's Work Values Inventory and Goldberg's Five Factor Personality Inventory were used. The sample of the study consists of 411 people from different occupational groups, Silent Generation, Baby Boomer Generation, Generation X and Y, living in different regions of Turkey. The differences in work values and personality traits between generations were measured by Anova and Post-Hoc tests, and the relationship between work values and personality traits within the scope of generations was measured by correlation analysis. According to the results of the study, it was found that the work values and personality traits of the generations are generally supported by the studies in the literature, and there is a positive but low-level significant relationship between the five factor personality traits and most of the work values within the generations.

Anahtar Kelimeler

Generations, Personality, Five Factor Personality, Big Five, Work Values

Kaynakça

• Atkinson, P. (2008). Researching the application of demographics to build customer relationships and HR strategy. Management Services, Spring, 6-11. Erişim adresi: https://www.ims-productivity.com/user/custom/journal/2008/Spring/IMSspr08pg06_ 11.pdf
• Atkinson, R., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., Nolen-Hoeksema, S. (2010). Psikolojiye giriş. (Çev. Yavuz Alogan). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Aydın, G. Ç., Başol, O. (2014). X ve Y kuşağı: çalışmanın anlamında bir değişme var mı? Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 1-15. doi: 10.17339/ejovoc.41369
• Ayhün, S. (2013). Kuşaklar arasındaki farklılıklar ve örgütsel yansımaları. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 93-112. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eyad/issue/57423/813902
• Benet - Martinez ,V., John, O.P. (1998). Los cinco grandes across cultures and ethnic groups: multitrait multimethod analysis of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729-750. doi: 10.1037/0022-3514.75.3.729
• Berkup, S. (2014). Working with generations X and Y in generation Z period: Management of different generations in business life. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(19), 218-229. doi: 10.5901/mjss.2014.v5n19p218
• Berings, D., De Fruyt, F., & Bouwen, R. (2004). Work values and personality traits as predictors of enterprising and social vocational interests. Personality and Individual Differences, 36(2), 349-364. doi: 10.1016/S0191-8869(03)00101-6
• Beukman, T. L. (2005). The effect of selected variables on leadership behaviour within the framework of a transformational organisation paradigm. (Unpublished doctoral dissertation). Pretoria, University of Pretoria.
• Bilgin. D. (18.01.2010). Evet efendimci yalakalar CEO’ları kriz körü yaptı. Hürriyet Gazetesi. Erişim adresi: http://www.hurriyet.com.tr/evet-efendimci-yalakalar-ceo-lari-kriz-koru-yapti-13504186 (23.03.2016).
• Brouwer, A. J., & Veldkamp, B. P. (2018). How age affects the relation between personality facets and work values of business and private bankers. Journal of Work and Organizational Psychology, 34(3), 181-193. doi: 10.5093/jwop2018a20
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cennamo, L., & Gardner, D. (2008). Generational differences in work values, outcomes and person‐organisation values fit. Journal of Managerial Psychology, 23(8), 891-906. doi: 10.1108/02683940810904385
• Chen, P. J., & Choi, Y. (2008). Generational differences in work values: A study of hospitality management. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 20(6), 595-615. doi: 10.1108/09596110810892182
• Costa, P. T., McCrae R. R., Dye, D. A. (1991). Facet scales for agreeableness and conscientiousness: A revision of the neo personality inventory. Personality and Individual Diffirences. 12(9), 887-898. doi: 10.1016/0191-8869(91)90177-D
• Costa, P. T., McCrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13(6), 653-665. doi.org/10.1016/0191-8869(92)90236-I
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Deniz, A. ve Erciş, A. (2008). Kişilik özellikleri ile algılanan risk arasındaki ilişkilerin incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 22(2), 301-330. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2694/35474
• Demirkaya, H., Akdemir, A., Karaman, E., Atan, Ö. (2015). Kuşakların yönetim politikası beklentilerinin araştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi. 7(1), 186-204. Erişim adresi: https://www.isarder.org/isardercom/2015vol7issue1/vol.7_issue.1_article010_full_text.pdf
• Digman, J. M., Takemoto-Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: re-analysis, comparison, and interpretation of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16(2), 149-170. doi.org/10.1207/s15327906mbr1602_2
• Fındıklı, M. A. (2013). İş değerleri ve çalışma hayatına yansımaları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Furnham, A., Forde, L., & Ferrari, K. (1999). Personality and work motivation. Personality and Individual Differences, 26(6), 1035-1043. doi: 10.1016/S0191-8869(98)00202-5
• Gilbaugh, P. (2009). Supervision of intergenerational dynamics. University of Iowa school of social work – national resource center for family centered practice. Committed to excellence through supervision. Erişim adresi: http://www.uiowa.edu/~nrcfcp/training/documents/ ParticipantPacketIntergenDynamics.pdf
• Goldberg, L. R. (1990). An alternative “description of personality”: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229. doi: 10.1037//0022-3514.59.6.1216
• Goldberg, L.R. (1992) The development of markers for the big-five factor structure. Psychological Assessment, 4: 26-42. doi: 10.1037/1040-3590.4.1.26
• Gürsoy, D., Maier, T. A., Chi, C. G. (2008). Generational differences: An examination of work values and generational gaps in the hospitality workforce. International Journal of Hospitality Management, 27(3), 448-458. doi: 10.1016/j.ijhm.2007.11.002
• Hansen, J. I. C., & Leuty, M. E. (2012). Work values across generations. Journal of Career Assessment, 20(1), 34-52. doi: 10.1177/1069072711417163
• Hurst, J. L., Good, L. K. (2009). Generation Y and career choice: The impact of retail career perceptions, expectations and entitlement perceptions. Career Development International, 14(6), 570-593. doi: 10.1108/13620430910997303
• İkiz, A. N. (2016). Turistlerin kişilik özelliklerinin satın alma davranışlarına etkisi: yerli turistler üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İnanç, B. Y., Yerlikaya, E. E. (2012). Kişilik kuramları. 6. Baskı. Ankara: Pegem Akademi. İzmirlioğlu, K. (2008). Konumlandırmada kuşak analizi yardımıyla tüketici algılarının tespiti: türk otomotiv sektöründe bir uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaasa, A. (2011). Work values in European countries: Empirical evidence and explanations. Review of International Comparative Management, 12(5), 852- 862. Erişim adresi: http://www.rmci.ase.ro/no12vol5/01.pdf
• Köse, S., Oral, L., Tetik, H. (2014). Y kuşağının birinci ve ikinci yarısında iş değerlerinin karşılaştırılması üzerine bir araştırma. Humanitas Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 149-166. doi: 10.20304/husbd.04769
• Kubat, U. (2007). İmalat sektöründe iş değerleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Antalya, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kubat, U., Kuruüzüm, A. (2010). İş değerleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkini incelenmesi: bir yapısal denklem modelleme yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 487-505. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20826/223013
• Latif, H., Serbest, S. (2014). Türkiye’de 2000 kuşağı ve 2000 kuşağının iş ve çalışma anlayışı. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 2(4), 132-163. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/331398366_TURKIYE%27DE_2000_KUSAGI_VE_2000_KUSAGININ_IS_VE_CALISMA_ANLAYISI
• Lyons, S. (2003). An exploration of generational values in life and at work. (Unpublished doctoral dissertation). Canada, Carleton University.
• Mannheim, K. (1952). The problem of generations. P. Kecskemeti (Ed.) Essays on the sociology of knowledge. (pp. 276-322). London, Routledge & Kegan Paul.
• McCrae, R. R., Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90. doi: 10.1037/0022-3514.52.1.81
• Mengi, Z. (11 Ekim 2009). BB, X, Y ve Z kuşakları birbirinden çok farklı. Hürriyet Gazetesi İnsan Kaynakları Eki. 8.
• Moody, M. C. (2007). Adaptive behavior in intercultural environments: The relationship between cultural ıntelligence factors and big five personality traits. (Unpublished doctorate dissertation) Washington, George Washington University.
• Montana, P. J., Petit F. (2008). Motivating generation X and Y on the job and preparing Z. Global Journal Of Business Research, 2(2), 139-148. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/279636285_Motivating_Generation_X_and_Y_on_the_Job_and_Preparing_Z
• Morton, L. P. (2002). Targeting generation Y. Public Relations Quarterly, 47(2), 46-48. Erişim adresi: https://search.proquest.com/openview/4ea057953a88f259e70191417a6991de/ 1?pq-origsite=gscholar&cbl=49209
• National Oceanographic and Atmospheric Association Office of Diversity. (2006). Tips to improve interaction among the generations: Traditionalists, Boomers, Xers and Nexters. Erişim adresi: http://dfcs.georgia.gov/document/document/communicating-effectively-between-generations/download
• Notter, J. (2005). Why generations matter, and why they don’t: The business realities of diversity in the workplace. Financial Management Symposium. Erişim adresi: https://www.lulu.com/shop/jamie-notter/generational-diversity-in-the-workplace-hype-wont-get-you-results/ebook/product-1206861.html?page=1&pageSize=4
• Olson, P., Bresher, H. (2011). The power of 4 the four generations: Who they are? Journal of business and management studies, 1(2), Erişim adresi: http://www.vertexsolutionsgrp.com/sites/default/files/docs/whitepapers/The%20Four%20Generations%202011-03_2.pdf
• Özer, P.,Eriş, E., Özmen, Ö. (2013). Kuşakların farklılaşan iş değerlerine ilişkin emik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 38, 123-142. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/4780/65888
• Özkalp, E. (2004). Duygular, değerler, tutumlar ve iş tatmini. Ayşe Çiğdem Kırel, Ozan Ağlargöz (Ed). Örgütsel davranış. (ss. 65-85). Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1468.
• Reisenwitz, T. H., Iyer, R. (2009). Differences in generation X and generation Y: Implications for the organization and marketers. Marketing Management Journal, 19(2), 91-103. Erişim adresi: http://www.mmaglobal.org/publications/MMJ/MMJ-Issues/2009-Fall/MMJ-2009-Fall-Vol19-Issue2-Reisenwitz-Iyer-pp91-103.pdf
• Robbins, S. P., Judge, T. A. (2013). Örgütsel davranış. (Çev. İnci Erdem). Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Roos, J. M., & Kazemi, A. (2018). Personality traits and internet usage across generation cohorts: Insights from a nationally representative study. Current Psychology, 1-11. doi: 10.1007/s12144-018-0033-2
• Simons, N. (2010). Leveraging generational work styles to meet business objectives. International Management, January/February, Erişim adresi: https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxwb3J0YWZvbGlvcmlsYXJyYXphfGd4OjI5MDdlMGI3Y2FhMDlkNTc
• Smola, K., Sutton, C. (2002). Generational differences: Revisiting generational work values for the new millennium. Journal of Organizational Behavior, 23(4), 363-382. doi: 10.1002/job.147
• Somer, O. (1998). Türkçe’de kişilik özelliği tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 13(42), 17-32. Erişim adresi: https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443319980000m000248.pdf
• Somer, O., Korkmaz, M., Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanteri’nin geliştirilmesi – I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/284054468_Bes_Faktor_Kisilik_Envanteri%27nin_Gelistirilmesi_I_Olcek_ve_Alt_Olceklerin_Olusturulmasi_Development_of_the_Five_Factor_Personality_Inventory
• Super, D. E. (1973). The work values inventory. D. G. Zytowski (Ed.) Contemporary approaches to interest measurement. (pp. 189-205). Minnesota, University of Minnesota Press.
• Tanrıverdi, H. (2012). Kişilik özelliklerinin iş değerlerine ve örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Hastane çalışanları üzerinde bir araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 16(2), 189-210. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/ issue/21489/230343
• Tatar, A. (2017). Büyük beş-50 kişilik testinin Türkçe’ye çevirisi ve beş faktör kişilik envanteri kısa formu ile karşılaştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(1), 51-61. doi: 10.5455/apd.220580
• Tolbize, A. (2008). Generational differences in the workplace. Erişim adresi: http://rtc.umn.edu/docs/2_18_Gen_diff_workplace.pdf Toruntay, H. (2011). Takım rolleri çalışması: X ve Y kuşağı üzerinde karşılaştırılmalı bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tuna, B. (05.10.2002). Sadakatsiz Z kuşağı geliyor. Hürriyet Gazetesi. http://www.hurriyet.com.tr/sadakatsiz-z-kusagi-geliyor-101868 Tutar, H. (2012). Çalışma yaşamında birey ve kişilik. Çalışma ilişkileri ve etik. (ss. 82-101). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Twenge, J. M., Campbell, S. M. (2008). Generational differences in psychological traits and their impact on the workplace. Journal of Managerial Psychology, 23(8), 862-877. doi: 10.1108/02683940810904367
• Twenge, J. M., Campbell, S. M., Hoffman, B. J., & Lance, C. E. (2010). Generational differences in work values: Leisure and extrinsic values increasing, social and intrinsic values decreasing. Journal of Management, 36(5), 1117-1142. doi: 10.1177/0149206309352246
• Wong, M., Gardiner, E., Lang, W., Coulon, L. (2008). Generational differences in personality and motivation: do they exist and what are the implications for the workplace? Journal of Managerial Psychology, 23(8), 878-890. doi: 10.1108/02683940810904376
• Yang, S., Guy, M. E. (2006). Genxers versus Boomers: Work motivators and management implications. Public Performance & Management Review, 29(3), 267-284. doi: 10.2753/PMR1530-9576290302
• Yelboğa, A. (2006). Kişilik özellikleri ve iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2), 196-211. doi: 10.4026/1303-2860.2006.0032.x
• Yiğit, S., Aksay, K. (2015). A comparison between generation X and generation Y in terms of individual innovativeness behaviour: the case of Turkish health professionals. International Journal of Business Administration, 6(2), 106-117. doi: 10.5430/ijba.v6n2p106
• Zeeshan, A., Iram, A. (2012). Generational Diversity: Strategies to Bridge The Diversity Gap. International Journal of Engineering and Management Science. 3(3), 315-318.
• Zemke, R., Raines, C., Filipczak, B. (1999). Generations at work: Managing the clash of Veterans, Boomers, Xers, and Nexters in your workplace. New York, Amacom.
• Zhang, K., Bonk, C. J. (2010). Generational learners and e-learning technologies. H. H. Yang and S. C. Yuen (Ed.) Handbook of Research on Practices and Outcomes in E-Learning: Issues and Trends. (pp. 76- 92). USA, IGI- Global.
• Zhang, L. F. (2003). Does the Big Five predict learning approaches? Personality and Individual Differences. 34(8), 1431-1446. doi: 10.1016/S0191-8869(02)00125-3