Isparta Köfke Taşının Seramik Astar Bünyede Kullanımı

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 537 - 553, 31.12.2024

Serap Ünal , Doğukan Kahraman

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1444590

Öz

Göller Yöresi genelinde, kövke ya da köveke adıyla da anılan köfke taşı, jeolojik ve coğrafi kapsamda Gölcük volkanizmasında yer alan, Isparta’ya özgü bir tüftür. Isparta İli Sav merkez köyünün 12 km güneyinde yüzeylenme gösteren köfke taşı, volkanik hareketlenmeler sonucunda püsküren lavların ısı derecelerinin hızlı bir şekilde düşmesi sonucunda oluşum göstermiştir. Köfke sahip olduğu minerolojik yapı gereği fiziksel ve statik özelliklerinin sunduğu işlevsellik kapsamında yüzyıllar boyunca mimari yapılarda taşıyıcı malzeme olarak kullanılmıştır. Gerçekleştirilen araştırma ve geliştirme çalışmaları sonucunda günümüzde çimento endüstrisinde ve mimari yapılarda yalıtım malzemesi olarak da kullanılmaktadır. Sahip oldukları zengin minerolojik yapı nedeniyle volkanik kayaçların seramik bileşenleri ile kompozite uyumu, içinde bulunduğumuz çağın sunduğu teknolojik imkânlar ışığında yapılan deney ve analizler sonucunda ortaya çıkmıştır. Seramik endüstrisinde son dönem araştırmaları kapsamında sergilenen kompozit malzeme kullanımı seramiğin sanatsal ve endüstriyel uygulama alanlarında etkisini görsel ve performans yönünden göstermiştir. Doğada gerçekleşen jeolojik olgular neticesinde gelişen, birtakım minerallerin birleşimi sonucunda oluşan volkanik kayaçların sahip oldukları zengin mineral yapısı, seramik oluşumuyla büyük ölçüde uyum gösterebilmektedir. Seramik literatüründe son dönem araştırmalarıyla gözlemlenen kompozit malzeme kullanımı seramik teknolojisine ileriye dönük yön verdiği gibi köfke taşı gibi yerel kaynaklara ek kullanım alanları oluştura bilmektedir. Bu kapsamda yapılan araştırma ve deneyler ile yüksek derecelerdeki sıcaklıklara duyarlılık gösteren volkanik kayaçların, seramik astarları üzerindeki etkileri yöre kili esas alınarak multidisipliner bir araştırma ile belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Isparta, Göller Bölgesi, Seramik Astarları, Köfke Taşı

Etik Beyan

Yoktur

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi BAP Projeleri kapsamında; BAP Proje Komisyonu tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

Proje No: SYL-2022-8898

Teşekkür

Bu çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi BAP Projeleri kapsamında; BAP Proje Komisyonu tarafından desteklenen, Doç.Dr. Serap Ünal yürütücülüğünde, “Proje No: SYL-2022-8898 proje numaralı “Köfke Isparta Taşının Seramik Astar Bünyeye Uygunluğunun Araştırılması” başlıklı projeden elde edilen veriler doğrultusunda yazılmış olup, SDÜ BAP birimine teşekkür ederiz.

Use of Isparta Köfke Stone in Ceramic Lining

Öz

Köfke stone, also known as kövke or köveke throughout the Lakes Region, is a tuff unique to Isparta, located in the Gölcük volcanism in a geological and geographical context. The köfke stone, which crops out 12 km south of the central village of Sav in Isparta Province, was formed as a result of the rapid decrease in the temperature of the lava erupted as a result of volcanic movements. Köfke has been used as a carrier material in architectural structures for centuries within the scope of the functionality offered by its physical and static properties due to its mineralogical structure. As a result of the research and development studies, it is now used as an insulation material in the cement industry and architectural structures. Due to their rich mineralogical structure, the compatibility of volcanic rocks with ceramic components and composites has emerged as a result of experiments and analyzes carried out in the light of the technological opportunities offered by our age. The use of composite materials, which has been exhibited within the scope of recent research in the ceramic industry, has shown its effect in terms of visual and performance in the artistic and industrial application areas of ceramics. The rich mineral structure of volcanic rocks, which develop as a result of geological phenomena in nature and are formed as a result of the combination of certain minerals, can largely comply with the formation of ceramics. The use of composite materials, observed with recent research in the ceramic literature, not only gives a forward-looking direction to ceramic technology but also creates additional areas of use for local resources such as köfke stone. With the research and experiments carried out in this context, the effects of volcanic rocks, which are sensitive to high temperatures, on ceramic linings were determined by a multidisciplinary research based on local clay.

Anahtar Kelimeler

Isparta, Lakes Region, Ceramic Linings, Köfke Stone

Proje Numarası

Proje No: SYL-2022-8898

Kaynakça

• Atila, C., & Okan, E. (2017). Antik Yunan vazo ressamlığında kullanılan teknikler. Uluslararası Cumhuriyet Günleri Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, 540–559. Erişim adresi: https://www.academia.edu/40140697/Antik_Yunan_Vazo_Ressaml%C4%B1%C4%9F%C4%B1nda_Kullan%C4%B1lan_Teknikler
• Avşar, L., & Avşar, M. (2015). Seramik sanat eğitiminde Selçuklu seramiği. Kalemişi – Türk Sanatları Dergisi, 1(5), 97–110. https://doi.org/10.7816/kalemisi-03-05-04
• Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Arcasoy, A. (1983). Seramik Teknolojisi. Marmara Üniversitesi. İstanbul: Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Anasaat Dalı Yayınları
• Bilgin, A., Köseoğlu, M., & Özkan, G. (1990). Isparta – Gölcük yöresi kayaçlarının mineraloji petrografi ve jeokimyası. Doğa – TR. T. of Engineering and Environmental Sciences, (14), 342–361.
• Bicer, A. (2022). Thermal and mechanical properties of certain building stones located at mediterranean region. International Journal of Eastern Anatolia Science Engineering and Design, 4(1), 67–76. https://doi.org/10.47898/ijeased.1087714
• Baltacı, F. (1989). İnşaatlarda Traslı Çimentonun Kullanılabilirliği. Ankara: DSİ, TAKK Yayınları
• Beazley, J. D. (1986). Development of the attic black – figure. Los Angeles, London: University of California Press Berkeley
• Boardman, J. (1997). Athenian Red Figure Vases the Archaic Period. Londra: Thames and Hunson, Ltd.
• Canpolat, E. (2015). Gölcük volkanik alanının jeomorfisi, Isparta – Türkiye. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, (31), 62–82. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/365353
• Çiçek, İ. (1992). Gölcük Kalderası (Isparta). Türkiye Coğrafyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi, (2), 137–150. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jader/issue/44568/542676
• Çoban, O., Dolmaz, M. N., Kıran, E. E., & Elitok, Ö. (2022). Gölcük / Isparta ve yakın çevresinde yer alan kayaçların doğal radyoaktive özeliklerinin incelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (40), 156–140. https://doi.org/10.31590/ejosat.1168183
• Çizer, S. (2014). Terra Sıgıllata. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları
• Çobanlı, Z. (1996). Seramik Astarları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları
• Gevrek, A. İ., & Kazancı, N. (1991). İgnimbirit: oluşumu ve özelikleri. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, (38) 39–42. Erişim adresi: https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/35143e9ff8c47de_ek.pdf?dergi
• Güner, G. (1988). Anadolu’da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik. İstanbul: Akbank Ak Yayınları Kültür Serisi
• Hacızade, F. (2019). Seramiğin Kimyası. İstanbul: Çizgi Kitap Evi
• Kuşcu, M., & Gedikoğlu, A. (1990). Isparta – Gölcük yöresi pomza yataklarının jeolojik konumu. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, (37), 69-78. Erişim adresi: https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/3c03186765e199c_ek.pdf?dergi=JEOLOJ%DD%20M%DCHEND%DDSL%DD%D0%DD%20DERG%DDS%DD
• Kaplan, H., & Binici, H. (1995). Tras ve traslı çimentolar. Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, (1), 121-127. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/191629
• Lavrenzi Tabasso, M., Mecchi, A. M., & Santamaria, U. (1994). Interaction between volcanic tuffs and products used for consolidation and waterprofing treatments, and volcanic tuffs, Easter Island, 173-190.
• Ozkahraman, T, H., & Bolatürk, A. (2005). The use of tuff stone cladding in buldings for energy conservation. Elsevier Construction and Bullding Materials, (1), 435–440. http://dx.doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2005.01.064
• Özkahraman, T, H., & Işık, E. C. (2003). Isparta kaynaklanmış tüflerinin kaplama taşı olarak kullanılmasının önemi ve uygun yapıştırma harcı üretimi. Türkiye IV. Mermer Sempozyumu Bildiriler Kitapçığı, 201–211. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/12360565-Isparta-kaynaklanmis-tuflerinin-kaplama-tasi-olarak-kullanilmasinin-onemi-ve-uygun-yapistirma-harci-uretimi.html
• Öztan, A. (2009). Arkeoloji ve sanat tarihi eski Anadolu uygarlıkları kalkolitik çağ. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Kültür Projesi, 1-3. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/9825
• Rhodes, D. (2016). Clay and Glazes For The Potter. Philadelphia: Chılton Book Company
• Sciau, P., Sanchez, C., & Gliozzo, E. (2020). Ceramic techology: how to characterize terra sigillata ware. Archaeological and Anthropological Sciences, (12), 6–22. Erişim adresi: https://www.academia.edu/43989110/Ceramic_technology_How_to_characterize_terra_sigillata_ware
• _____ Erişim adresi: https://www.anadoluuygarliklari.com/anadolu-da-ilk-yerlesimler/hacilar-seramigi