Sağlık Kurumlarında Ortaya Çıkan Kalite Maliyetleri Hakkında Çalışan Algıları: Bir Üniversite Hastanesi Örneği

Year 2025, Volume: 18 Issue: 3, 740 - 755

Gülşen Çelik , Seyhan Çil Koçyiğit

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1612599

Abstract

Kalite maliyetleri, işletmelerin kalite yönetim çalışmaları için katlandıkları harcamaları ve kalitesiz mal veya hizmet sunumunun neden olduğu ek maliyetleri ifade etmektedir. Kalite maliyetleri kanıta dayalı veriler sunarak iyileştirme çalışmaları için yapılan harcamaların ve yatırımların nedenlerinin açıklanmasına ve etkilerinin incelenmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca kalite maliyetleri, kaliteyle ilgili çalışmaların kurumsal performans üzerindeki etkisini görmeyi sağlarken; çalışanların toplam kalite yönetimi faaliyetlerine yönelik çalışmalarını olumlu etkileyerek müşteri memnuniyetinin artmasına da katkı sağlamaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan kalite maliyetlerinin ölçülmesi, yöneticilerin ve çalışanların bu konudaki algı ve farkındalıklarının artırılması oldukça önemlidir. Bu çalışmada, bir üniversite hastanesinde çalışanların kalite maliyetlerine ilişkin algılarının ölçülmesi ve bu algıların bazı demografik değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmış ve 300 anket değerlendirmeye alınmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 programı kullanılmış olup t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Tukey testleri uygulanarak analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların sağlık kurumlarında ortaya çıkan kalite maliyetleri algısının genel olarak yüksek olduğu, sağlık hizmetlerinde kalitenin iyileştirilmesinin, hayati önem arz eden bir konu olduğunu ve hasta memnuniyetini artıran bir etken olduğunu düşündükleri görülmüştür. Ayrıca sağlık kurumlarında ortaya çıkan kalite maliyetleri hakkında çalışan algılarının; cinsiyete, yaşa, eğitim seviyesine, mesleğe ve çalışılan birime göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Keywords

Kalite , kalite maliyeti , çalışan algısı , sağlık kurumları , sağlıkta kalite maliyetleri

Ethical Statement

Bu çalışma için Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Etik Komisyonundan 2022/36 karar sayılı etik kurul onayı alınmıştır.

Employee Perceptions About Quality Costs in Health Institutions: A University Hospital Case

Abstract

The cost of quality refers to the expenditures incurred by organizations in their quality management efforts, as well as the additional costs resulting from the provision of substandard goods or services. By providing evidence-based data, quality costs help justify the expenditures and investments made in improvement initiatives and allow for the examination of their impacts. Furthermore, these costs make it possible to observe the influence of quality-related practices on institutional performance, while positively affecting employees’ engagement in total quality management (TQM) activities, ultimately contributing to increased patient satisfaction. Therefore, measuring quality costs and enhancing awareness among both managers and staff are of considerable importance. This study aims to assess the perceptions of employees working in a university hospital regarding quality costs in healthcare institutions and to determine whether these perceptions differ across various demographic and occupational variables. A questionnaire is used as the data collection tool, and 300 responses are included in the analysis. The data are analyzed using SPSS version 22, and t-tests, one-way analysis of variance (ANOVA), and Tukey post-hoc tests are applied. The findings indicate that participants generally exhibit a high level of awareness regarding quality costs in healthcare institutions. They consider the improvement of quality in healthcare services to be a matter of vital importance and a key factor in enhancing patient satisfaction. Furthermore, employees’ perceptions of quality costs in healthcare institutions vary significantly according to gender, age, level of education, profession, and the unit in which they work.

Keywords

Quality , quality cost , employee perception , health institutions , costs of quality in health

Ethical Statement

Ethical approval for this study was obtained from the Ethics Committee of Ankara Hacı Bayram Veli University with decision number 2022/36.

References

• Ajiwibawani, M. P., & Subroto, W. T. (2017). The effect of achievement motivation, adversity quotient, and entrepreneurship experience on students entrepreneurship attitude. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(9), 441-450. http://dx.doi.org/10.6007/IJARBSS/v7-i9/3339
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatistik yöntemler. Dördüncü baskı, Ankara: Detay Yayıncılık
• Atış C., & Kurtlar M. (2015). Bir kamu hastanesi işletmesinde kalite maliyetlerinin belirlenmesine yönelik bir uygulama. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 64-81. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cagsbd/issue/44634/554483
• Andel, C., Davıdow, S.L., Hollander, M., & Moreno, D.A. (2012). The economics of health care quality and medical errors, Journal of Health Care Finance, 39(1), 1-12. Erişim adresi: https://www.ctcps.org/pdfs/JHCF_Fall12_Andel_etal.pdf
• Alpa, K., Etaş, F.C., & Güney, G. (2021). Sağlık işletmelerinde kalite maliyet analizi atatürk üniversitesi araştırma hastanesinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (89). 27-44 https://doi.org/10.25095/mufad.851926
• Ashby, J., Juarez, D. T., Berthiaume, J., Sibley, P., & Chung, R. S. (2012). The relationship of hospital quality and cost per case in Hawaii. The Journal of Health Care Organization, Provision and Financing, 65-74. https://doi.org/10.5034/inquiryjrnl_49.01.06
• Barlett, J.E., Kortlik, J.W., & Chadwick, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research appropriate sample size in survey research. Information technology, learning, and performance journal, 19(1), 43-50 Erişim adresi: https://www.opalco.com/wp-content/uploads/2014/10/Reading-Sample-Size1.pdf
• Bekçi, İ., & Toraman, A. (2011) Kalite maliyetleri ve bir hastanede hesaplanması. SDÜ İİBF Dergisi, 16(2), 39-57. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20824/222932
• Benner, A. M. (2011). Quality costing knowledge, attitudes and perceptions in a small manufacturing company. dissertations and theses @ UNI. 1298. Erişim adresi: https://scholarworks.uni.edu/etd/1298/
• Carr, L. P., & Ponemon, L. A. (1994). The behavior of quality costs: Clarifying the confusion. Journal of Cost Management, 8(2), 26-34. Erişim adresi: https://maaw.info/ArticleSummaries/ArtSumCarrPonemon94.htm
• He, D. (2010). Engineering quality systems: Cost of quality. Modern applied science, 4(5), 102. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/86d7/a184db0e4d41e841f4b2243f29ec2cb284b4.pdf
• Donnelly, L. F., Lee, G. M., & Sharek, P. J. (2018), Costs of quality and safety in radiology, RadioGraphics, 38(6), 1682-1687. https://doi.org/10.1148/rg.2018180020
• Elbireer, A., Gable, A., & Jackson, J. B. (2010). Cost of quality at a clinical laboratory in a resource-limited country. Labmedicine, 429-433. https://doi.org/10.1309/LMCZ0ZFR80QWIBEM
• Erkaya Daştan, B., & Bozdemir, E. (2021), Hastane işletmelerinde kalite maliyetlerinin paf modeline göre analizi: ağız ve diş sağlığı merkezinde bir uygulama, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(3), 1038-1049. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumus/issue/65088/938807
• Evans, J. R., & Lindsay, W. M. (1989). The management and control of quality, Professional Review Copy. USA: South-Western Publishing Company.
• Farooqa, M. A., Kirchaina, R., Novoab, H., & Araujob, A. (2017). Cost of quality: evaluating cost quality tradeoffs for inspection strategies of manufacturing processes. International Journal of Production Economics (188), 156-166. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2017.03.019
• Giakatis, G., & Rooney, E. M. (2000). The use of quality costing to trigger process improvement in an automotive company. Total Quality Management, 11(2), 155-170. http://dx.doi.org/10.1080/0954412006892
• İncesu, E., & Öğüt, N. (2012). Hastane işletmeciliğinde kalite maliyet hesaplaması: Konya seydişehir devlet hastanesinde bir uygulama. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 113-141. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/spkd/issue/29272/313434
• J James, Paul T. J., (1996). Total Quality Management: An Introductory Text, London: Prentice Hall Inc..
• Kurşunel, F., & Ebdülrzazade, S. (2018). Sağlık işletmelerinde kalite maliyetleri ve örnek uygulama. In Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes (Vol. 3, pp. 188-195).
• Krajewski, L. J., Ritzman, L., & Malhotra, M. (2014). Operations management processes and supply chains. (S. Birgün, Çev.) Ankara: Nobel Yayıncılık
• Love, P.E., & Li, H. (2000). Quantifying the causes and costs of rework in construction, Construction Management & Economics, 18(14),479-490. https://doi.org/10.1080/01446190050024897
• McCarthy, S. E., Jabakhanji, S. B., Martin, J., Flynn, M. A., & Sørensen, J. (2021). Reporting standards, outcomes and costs of quality improvement studies in Ireland: a scoping review. BMJ open quality, 10(3), 10:e001319. https://doi.org/10.1136/bmjoq-2020-001319
• Oğuz, B., Kaya, S., & Gözlü, K. (2021). Bir devlet hastanesinde kalite maliyetlerinin PAF Modeli ile incelenmesi. Verimlilik Dergisi, (3), 91-104. https://doi.org/10.51551/verimlilik.808466
• Pakdil, F. (2007). Hastanelerde sürekli performans iyileştirme sürecinin kalite maliyetlerine odaklanması ve bir ölçüm modeli önerisi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35-54. Erişim adresi: http://www.uludag.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/genel-dokuman/2007_1/ASL03.pdf
• Rana, B., Behera, N.S., & Nair. S. (2014). QCI-Medical laboratory program journey of quality in public medical laboratories: An experience through program evaluation, The Journal of National Accreditation Board for Hospitals & Healthcare Providers 1(1), 7. http://dx.doi.org/10.4103/2348-6139.132915
• Rathee, M. (2016). Quest for quality: pivotal paradigm for healthcare transformation. J IDA North West Delhi Branch, 3(2), 55-56.
• Sadkowski, W., & Sala, K. (2021). The perception of Quality Costs and their Calculation in the hospitality industry based on the example of the historic hotels association from Poland” Proceedings of the 38th International Business Information Management Association (IBIMA), 23-24 November 2021, Seville, Spain, ISBN: 978-0-9998551-7-1, ISSN: 2767-9640. https://ruj.uj.edu.pl/entities/publication/940726cb-ea4f-4ec7-987e-7f8a8fc9860b
• Saeed, K. S. B. (1999). Perceptions on the influence of cost issues on quality improvement initiatives: a survey of Saudi health care managers. International Journal for Quality in Health Care, 11(1), 59–65. http://www.jstor.org/stable/45125431
• Salık, Ç., & Kırlı, M. (2016). Sağlık işletmelerinde kalite maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi ve raporlanması: bir uygulama. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(4), 45-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/guiibd/issue/51745/671997
• Schuster, M.A., Onorato, S.E., & Meltzer, D.O. (2017). Measuring the cost of quality measurement a missing link in quality strategy. JAMA, 328(13), 1219-1220. Erişim adresi: https://www.sciencedaily.com/releases/2017/08/170831151249.htm
• Sedevich Fons, L. (2013). Healthcare quality costs based on An ISO 9000 model, leadership in health services. 26(3), 184-195. https://doi.org/10.1108/LHS-02-2013-0009
• Sedliacikovaa, M., Satanova, A., Zavadsky, J., & Zavadska, Z. (2015). Quality cost monitoring models in practice of woodworking company in Slovakia. Procedia Economics and Finance, (26), 77-81. http://dx.doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00841-2
• Schneiderman, A.M., & Thomson, V. (2006). A review of research on cost of quality models and best practices. International Journal of Quality and Reliability Management, 23(6), 647-669. Erişim adresi: https://spectrum.library.concordia.ca/id/eprint/977478/1/Ayati_MASc_F2013.pdf
• Sipahi, B., & Yıldırım, H. (2004). Kalite Maliyetleri Muhasebesi ve İstatistiksel Analizi. İstanbul: Türkmen Kitabevi
• Sower, V.E., & Quarles, R. (2003). Sower, V. E., & Quarles, R. (2003). Cost of quality: why more organizations do not use it effectively. In ASQ World Conference on Quality and Improvement Proceedings (Vol. 57, pp.625-637). American Society for Quality.
• Vargün H., & Gül S. (2020). Kalite maliyetlerinin analizi ve raporlanması: Karabük üniversitesi eğitim ve araştırma hastanesinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(2), 550-564. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.690489
• Vaxevanidis, N. M., & Petropoulos, G. (2008). A Literature survey of cost of quality models, annals of the faculty of engineering hunedoara – Journal of Engineering: 274-283. Erişim adresi: https://annals.fih.upt.ro/pdf-full/2008/ANNALS-2008-3-47.pdf
• Yang, C. C. (2008). Improving the definition and quantification of quality costs. Total Quality Management, 19(3), 175-191. https://doi.org/10.1080/14783360701600563