ŞEYHÜLİSLAM YAHYA DİVANINDA DENİZ İMGESİ

Year 2016, Volume: 9 Issue: 2, 861 - 876, 19.12.2016

Kürşat Şamil Şahin

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.280820

Cited By: 3

Abstract

Klâsik Türk edebiyatında deniz kavramı pek çok benzetme ve hayale konu edilmiştir. Denizi ifade etmek için derya ve bahr kelimeleri başta olmak üzere genelde umman, kulzüm, muhit ve yemm sözcükleri kullanılır. Deniz; aşk denizi, sevgi denizi, gözyaşı denizi, kan denizi, yokluk denizi, gam denizi, ilim denizi, şiir denizi, mana denizi gibi tamlamalarla da anılır. O durgunluk ve coşma hallerinden dolayı gönül ile ilişkilendirilmiştir. Deniz, bolluk ve sonsuzluğu simgeler. Tasavvufi manada deniz vahdeti, damlalar ve dalgalar ise kesreti sembolize eder. Tasavvuftaki mistik ruh hali deniz mecazıyla ifade edilir. O, bazen coşar, taşar, sizi içine çekip helâk eder; bazen de içindeki değerlerle gönlü olgunluğa kavuşturup sizi ihya eder.  Sevgilinin güzellik denizine ulaşmak için aşk denizinden geçmek gerekir. 

Klâsik Türk şiirinde deniz, şairler tarafından çeşitli teşbih ve mecazlarla anılır. Bu bağlamda çalışmada Şeyhülislam Yahya Divanı’ndaki denizle ilgili teşbih, mecaz ve hayaller gözler önüne serilip genel bir değerlendirme yapılmaktadır.

References

• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet. (1971), Necâti Bey Divânı’nın Tahlîli, MEB Yay. İstanbul.
• ELÇİN, Şükrü. (1963), “Atların Doğuşları İle İlgili Efsaneler”, Türk Folklor Araştırmaları, İstanbul, C. 7, s. 162.
• EREN, Abdullah. (2004), Şeyhülislam Yahya Divanı’nın Tahlili, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERGİN, Muharrem. (1998), Oğuz Kağan Destanı, Hülbe Yayınları, Ankara.
• GİDER, Mahmut. (2013), “Şeyhülislam Yahya Divanı’nda Su”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 203, Nisan 2013, s. 191-211.
• KALKIŞIM, Muhsin. (2006), “Şeyh Gâlib Dîvânı’nda Dür Ve Sadef Objeleri”, Kafkas Üniversitesi Dergisi, S. 18, s. 67-71.
• KAVRUK, Hasan. (ty), Şeyhülislam Yahya Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10655,seyhulislamyahyadivanihasankavrukpdf.pdf?0 (Erişi tarihi: 10 Aralık 2015)
• KAVRUK, Hasan. (2014), “Şeyhülislam Yahya”, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=3604 (Erişim Tarihi: 12 Mart 2016)
• KURNAZ, Cemal. (1996), Hayâlî Bey Divanı’nın Tahlîlî, MEB Yay. İstanbul.
• MUTLU, Betül. (2012), Divan Şiirinde Deniz İmgesi ve Şiir Öğretiminde Kullanılması, (Yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ONAY, Ahmet Talat. (2013), Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü (Haz. Cemal Kurnaz), Berikan Yay. Ankara.
• PALA, İskender. (2000), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yay. İstanbul.
• SEFERCİOĞLU, M. Nejat. (2001), Nev’î Divanı’nın Tahlîli, Akçağ Yay. Ankara.
• SUNGURHAN, Aysun. (2015), “Hayâlî Bey Divanı’nda Deniz”, International Journal of Languages Education and Teaching Mannheim – Germany, UDES 2015 p. 245-255.