ÜNİVERSİTE SON SINIF ÖĞRETMEN ADAYLARININ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 1825 - 1846, 17.12.2017

Yusuf Çelik , Ahmet Üstün

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.320178

Cited By: 5

Öz

Araştırmanın amacı,  Amasya
Üniversitesi bünyesinde Eğitim Fakültesinde öğren gören, Sınıf Öğretmenliği
Programı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı, Türkçe Öğretmenliği Programı,
Matematik Öğretmenliği Programı ve Okul Öncesi Öğretmenliği Programı son sınıf
öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerininin cinsiyet, öğrenim gördükleri
bölüm, geldikleri bölgeler ve aile gelir düzeyleri gibi değişkenlerle
aralarında anlamlı bir farklılık olup olmadığının incelenmesidir. Araştırmanın
örneklemini 206 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak ise Schaufeli
ve ark. (2002) tarafından oluşturulan ve Türkçeye çevrilerek düzenlemelerini de
Çapri, Gündüz ve Gökçakan (2011)’ın yaptığı Maslach Tükenmişlik
Envanteri-Öğrenci Formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel istatistik
yöntemleri, t testi ve One Way ANOVA yapılarak analiz edilmiştir. Uygulanan
tükenmişlik envanterinin 3 alt boyutu vardır ve bu boyutlar; tükenme,
duyarsızlaşma ve yetkinliktir. Cinsiyet değişkeni ile geldikleri bölgeler
değişkeni bu 3 alt boyut ile incelendiğinde istatistiki olarak anlamlı bir fark
vermezken öğrenim görülen bölüm, 3 alt boyut için farkın istatistiki olarak
anlamlı olduğu sonucunu vermektedir.Aile gelir düzeyi değişkeni ise duyarsızlaşma
boyutunda istatistiki olarak anlamlı bir farklılık olduğunu gösterse de  tükenme ve yetkinlik alt boyutlarında
istatistiki olarak anlamlı bir farklılık yoktur.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, tükenme, duyarsızlaşma, yetkinlik, son sınıf üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Abacı, K.A. (2004), “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu`na Bağlı Saray ve Ayaş Rehabilitasyon Merkezlerinde Bakıma İhtiyaç Duyan Bireylerin Bakımından Sorumlu Personelin İş Doyumu, Tükenmişlik, Stres ve Depresyon Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Akdoğan, M. (2009). “Büyük Ölçekli İşletmelerde Çalışan Ofis İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Kişisel, Örgütsel ve Kişilerarası Faktörlere Göre Yordanması”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Altıntaş, E. (1997). Teknik Öğretmenlerde Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörler ve Yordayıcı Değişkenler, IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 10-12 Eylül, Eskişehir. Arabacı, İ.B. ve Akar, H. (2010). Eğitim Müfettişlerinin Bazı Sosyal, Demografik ve Mesleki Özelliklerine Göre Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S.15, ss.78–91.
• Arat, Z. (2006). “Tükenmişlik Sendromu, Hasta Yakınlarının Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi ve Etkileyen Faktörler”, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Arman, N. (2009). “Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Tükenmişlik ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Arslan ve diğ. (1996). Tıpta Uzmanlık Öğrencisi Hekimlerde Tükenme Düzeyleri, Türk Psikiyatri Dergisi, S.7, ss.39-45.
• Atlandı, D. (2010). “Çağrı Merkezi Çalışanlarında Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Baduroğlu, G.E. (2010). “Hakim ve Cumhuriyet Savcılarında Psikosomatik Hastalıklar ve Tükenmişlik Sendromu”, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bahar, E. (2006). “Tükenmişlik Sendromu, Otel İşletmelerinde Ön Büro Çalışanlarında Bir Uygulama”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Baysal, A. (1995). “Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, (ss.155-160). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çam, O. ve Baysal, A. (1994). “İzmir Metropolitan Alan İçinde Bulunan Yataklı Sağlık Kurumlarında Görev Yapan Psikiyatrist ve Psikologlarda Tükenmişlik (Burnout) Sendromunun İncelenmesi”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara.
• Çapri, B. (2008). “Eş Tükenmişliğini Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Mersin Çapri, B. ; Gündüz, B. ; Gökçalan, Z. (2011). Maslach Tükenmişlik Envanteri Öğrenci Formu’nun (MTE-ÖF) Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Adana.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). “Endüstri Meslek Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ile Bazı Kişisel Değişkenler Arasındaki İlişki”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalrına Giriş, Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Dağlı, A. ve Gündüz, H. (2008). Yatılı İlköğretim Bölge Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri (Diyarbakır İli Örneği), Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S.10, ss.12–35.
• Demirkol, İ. (2006). “Avukatlarda İş Doyumu, Tükenmişlik ve Denetim Odağının Bazı Demografik Değişkenler Bağlamında İncelenmesi”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Dolu, G. (1997). “Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Stres Etkenleri ve Tükenmişlik Sendromu”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Dolunay, A.B. (2002). “Keçiören Lisesi Genel Liseler-Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, S.55, ss.51-62.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ergin C. (1996). Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye Sağlık Personeli Normları. 3P Dergisi, S.4, ss.28-33.
• Girgin, G. (1995). “İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Gökçakan, Z. ; Özer, R. (1999). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik, Rize: Rize Rehberlik Araştırma Merkezi Yayınları.
• Gümüş, H. (2006). “Farklı Mesleklerde Çalışanların İş ve Yaşam Doyumlarının Tükenmişlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Gümüş, İ. A. (2009). “3. Bölgede Görev Yapan Futbol Hakemlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Gündüz, B. (2000). “Hemşirelerde Stresle Başaçıkma Biçimleri İle Tükenmişlikleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Gündüz, B. (2004). “Öğretmenlerde Tükenmişliğin Akılcı Olmayan İnançlar ve Mesleki Bazı Değişkenlere Göre Yordanması”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim Öğretmenlerinde Tükenmişlik, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.1, ss.152-166.
• Gündüz, B. ; Erkan, Z. ; Gökçakan, N. (2007). Polislerde Tükenmişlik ve Görülen Psikolojik Belirtiler, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.16, ss.283-298.
• Izgar, H.(2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• İlaslan, E. A. (2009). “Hemodiyaliz Hastalarının Bakımından Sorumlu Hasta Yakınlarının Sorunları ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kahya, C. (2009). “Maliye Bakanlığı Personelinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi (Trabzon ili örneği")”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, Ankara.
• Kaya, O. Ş. (2009). “Ankara İlinde Çalışan Polislerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Kırılmaz, A.Y. ; Çelen, Ü. ; Sarp, N. (2003). İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu Araştırması, İlköğretim-Online, S.2, ss.2-9.
• Koç, H. (1999). “Resmi Eğitim Kurumlarında Çalışan Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uzmanlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Danışmanların Denetim Odağı ve Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı, Uygulamalar Kuramlar. Nobel Yayınları, Ankara.
• Maslach, C. ; Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, S.2, ss.99-113.
• Maraşlı, M. (2005). “Bazı Özelliklerine ve Öğrenilmiş Güçlük Düzeylerine Göre Lise Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, S.23,ss.27-33.
• Nazlıoğlu, E.H. (2009). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde.
• Okyay, N. (2009). “Emniyet Teşkilatına Bağlı Okullardan Mezun Olup Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğünde Görev Yapan Polislerin Psikolojik Hizmet Algıları, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Ören, N. ;Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen adaylarında tükenmişlik, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Muğla.
• Özcan, T. (2008). “Pendik Bölgesinde Görev Yapan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özçelik, B. (2009). “Belediyelerde Çalışan İş Görenlerin Durumluluk Kaygı, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özkanan, A. (2009). “Örgüt İklimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması”, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Öztuna, İ.G. (2005). “Oto Sanayi Sektöründeki Bir Firmada Çalışanların Tükenmişlik Düzeyleri ve İlişkili Etmenler”, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Schaufeli, W. B. ; Martıneza, I. ; Marques, A. ; Salonova, M. ; Bakker, A. (2002). Burnout and Engagement İn University Students: A Cross-National Study. Journal of Cross-Cultural Studies, S.33, ss.464-481.
• Sümer, D. (2005). “İnsan Kaynakları Eğitim Fonksiyonunun Mesleki Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve Otomotiv Yan Sanayinde Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Şanlı, S. (2006). “Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Taşdöven, H. (2005). “Ankara İlindeki Polislerin Tükenmişlik Düzeylerinin ve Gereksinim Örüntülerinin İncelenmesi”, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Tatlıcı, M. (2006). “Atletizm Antrenörlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Tümkaya, S. (1996). “Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başaçıkma Davranışları”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana.
• Tümkaya, S. ; Aybek, B. ; Çelik, M.(2007). KPSS'ye Girecek Öğretmen Adaylarındaki Umutsuzluk ve Durgunluk-Sürekli Kaygı Düzeylerini Yordayıcı Değişkenlerin İncelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi(KUYEB), S.7, ss.953-974.
• Uslu, M. (1999). “Resmi Eğitim Kurumlarında Çalışan Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uzmanlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Danışmanların Denetim Odağı ve Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması”, Selçuk Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Üstün, B. (1995). “Hemşirelerin Atılganlık ve Tükenmişlik Düzeyleri”, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Weckwerth, A. C. ; Flynn, D. M. (2006). Effect Of Sex On Perceived Support And Burnout In University Students, College Student Journal, S.40, ss.237-249.