ÂŞIK VEYSEL’İN “KARA TOPRAK” ŞİİRİNE ONTOLOJİK BİR YAKLAŞIM

Year 2019, Volume: 12 Issue: 1, 176 - 187, 30.06.2019

İbrahim Gümüş

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.516787

Cited By: 3

Abstract

Tabiat unsurları yaşamın başlangıcından beri insanoğlu için önemli olmuştur. Öyle ki yaratılışı anlatan mitlerde ilk insan bir mağarada su ve toprağın karşımı sonucu oluştu. En eski mitik anlatılardan halk şiirlerine kadar genelde tabiat özelde ise toprak varlığın ayrılmaz bir parçası olarak yer aldı. Doğa ile iç içe yaşayan âşıklar şiirlerinde duygu ve düşüncelerini aktarırken doğanın bütün unsurlarını kullanmıştır. 

Âşıklık geleneği, Türk sözlü kültür geleneğinin temel dinamiklerinden biridir. Kam, baksı, ozanların Anadolu’daki ardılı olan âşıklar, birincil kültür ortamı bağlamında düşündüğümüzde kültürel kodları muhafaza etmiş ve gelecek nesillere aktarmıştır. Bu bağlamda âşıklar Türk kültürünün sürekliliği açısından önemli işlevlere sahiptirler. 1894 yılında Sivas’ın Sivrialan köyünde doğan Veysel Şatıroğlu, küçük yaşlarda çiçek hastalığı nedeniyle gözlerini kaybeder. Babasının oyalansın diye aldığı saz ile birlikte çalıp söylemeye başlar. Onun gözlerinin görmemesi ve çektiği büyük acılar sanatında olgunlaşmasını sağlar. Âşık Veysel, Türkçe’yi saf ve temiz bir şekilde kullanarak duygu ve düşüncelerini anlaşılır biçimde dile getirmiş bir âşıktır. Âşık Veysel, şiirlerinde tabiat unsularına yer vermiş ve tasavvufun en önemli konusu olan “anasır-ı erbaa”yı da şiirlerine konu etmiştir. Bu makalede Âşık Veysel’in “Kara Toprak” adlı şiiri ontolojik bir yaklaşımla çözümlenmiştir.

Keywords

Halk şiiri, ontolojik yöntem, Âşık Veysel, toprak

References

• Bahaettin, Mehmet. (1924). Yeni Türkçe Lugat.Bayram, Yavuz. (2003). Ontolojik Analiz Metodu ve Bir Uygulama, Yom Sanat, S.12, s. 12-15.Bayram, Yavuz. (2008). Divan Şiiri Metinlerinin Ontolojik Tahlili, Prof. Dr. Abdülkadir Karahan Anısına Uluslararası Divan Edebiyatı Sempozyumu, İstanbul: Beykoz Belediyesi Yayınları, s.167-182.Binyazar, A. (y.y.y.). Uzun İnce bir Yolda Âşık Veysel Hayatı, Sanatı, Eserleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Tel Yayınları.Bulut, M. H. (2013). Âşık Veysel’in Müziksel Yeteneği. Turkish Studies, 8(9), 17-25.Çelebi, Vedat. (2014). Nicolai Hartmann’ın Yeni Ontolojisinde Varlık ve Değer İlişkisi, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, S.7, s. 74-97.Çeribaş, Mehmet. (2011). Âşık Veysel’in Duygu ve Düşünce Dünyasında Toprak, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, S. 134, s. 70-72.Güçlü, Abdülbaki vd. (2003). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.Kurnaz, Cemal. (1996). “Gül”, İslam Ansiklopedisi, Özçelik, Mustafa, (2015). Aşık Veysel'in “Kara Toprak” Şiiri Etrafında Bir Yorum Denemesi, Ay Vakti, S. 156, s.1 (ayvakti.net, E.T. 15.08.2017).Özdemir, N. (2011). Âşıklık Geleneği ve Medya. (M. Öcal Oğuz & Selcan Gürçayır (Ed.), Somut Olamayan Kültürel Miras Yaşayan Âşık Sanatı Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (THBMER) Yayını, ss. 23-42).Şatıroğlu, Âşık Veysel. (1971). Dostlar Beni Hatırlasın, (Düz. Ümit Yaşar Oğuzcan), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Şimşek, E. (2016). Âşık Veysel’in Âşıklık Geleneği İçerisindeki Yeri Üzerine Bir Değerlendirme. Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, (9), 117-126.Topakkaya, Arslan. (2013). Âşık Veysel’in “Güzelliğin On Para Etmez” Adlı Şiiri’ne Felsefi Açıdan Bir Bakış, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 67, s. 89-102.Tökel, Dursun Ali. (1996). Ontolojik Analiz Metodu ve Bu Metodun Bakî’nin Bir Gazeline Uygulanışı, Yedi İklim, C. 11, S. 74, s. 53–59.Tunalı, İsmail. (1971). Sanat Ontolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.Tunalı, İsmail. (1983). Estetik Beğeni, İstanbul: Say Yayınları.Yakıcı, A. (2012). Geleneksel Şı̇ı̇rden Türküye Dönüşümün Yaratıcı Ve Aktarıcısı Olarak Âşık Veysel’ı̇n Kültürel Mı̇rasa Katkısı. Millî Folklor Dergisi, (93), 101-111.