HİTİT İMPARATORLUK DEVRİ KRALLARINDAN I. ŠUPPİLULİUMA DÖNEMİNDE ANADOLU

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 39, 28.12.2008

Özlem Sir Gavaz

Öz

M.Ö. 3. bin yılın sonları ila M.Ö. 2. bin yılın ilk çeyreğinde Anadolu’da, bağımsız
şehir devletleri varlığını sürdürmekteydi. Bu şehir devletlerini siyasi bir birlik altında toplamayı
başaran Hitit Devleti için adım adım imparatorluğa giden yolda, Anadolu’da bulunan yerel
krallıkların üzerinde uyguladığı siyasi ve askeri faaliyetlerinin önemli bir rolü vardı. Nitekim
başarılı bir iç siyaset ile Hitit Devleti’nin Anadolu dışına açılımı da kolaylaşacaktı.
Çalışmamız yaklaşık M.Ö. 1355–1320 yıllarında hüküm süren I. Šuppilulima’nın,
Hitit Devleti’nin Anadolu’daki yerel krallıklar ve dönemin güçlü devletleri üzerindeki etkisini
ve Anadolu merkezli bir devleti imparatorluk sınırlarına kavuşturan I. Šuppilulima’nın izlediği
stratejik devlet politikasını göstermeyi amaçlamıştır.
Bu bağlamda çalışmamızda Hitit Devleti’ni imparatorluk seviyesine getiren I.
Šuppiluliuma’nın Anadolu’daki icraatına değinilerek, M.Ö. 2. bin yıl Anadolu’da ilk İmparatorluğu
kuran Hititler’in Anadolu ve dışındaki dönemin diğer uygarlıkları üzerindeki yansımasını
ortaya koyan bir çalışmayı öngördük. Aynı zamanda Hitit Devleti’nin ülke içindeki
vassal krallıklar üzerindeki askeri ve siyasi politikası üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hitit Devleti, Kaška, Azzi-Hayaša, Arzawa, M.Ö. 14 yy

Kaynakça

• ALP, Sedat. (1977), “Maşat-Höyük’te Keşfedilen Hitit Tabletlerinin Işığı Altında Yukarı Yeşilırmak
• Bölgesinin Coğrafyası Hakkında”, Belleten, C. XLI, S. 164, 637-652.
• ALP, Sedat. (2002), Hitit Çağında Anadolu, Ankara.
• ALTMAN, Amnon. (2004), The Historical Prologue of the Hittite Vassal Treaties, Ramat-Gan.
• ASTOUR, M.C. (1989), Hittite History and Absolute Chronology of the Bronze Age, Partille.
• BEAL, R.H. (1986), “The History of Kizzuwatna and the Date of Šunaššura Treaty”, Orientalia,
• No. 55, (ss. 424 – 445).
• BRYCE, Trevor. (1998), The Kingdom of the Hittites, Oxford.
• del MONTE G. F. ve TISCHER J. (1978), Die Orts und Gewässernamen der Hethitischen Texte,
• RGTC 6.
• del MONTE G. F. (1992), Die Orts und Gewässernamen der Hethitischen Texte, RGTC 6(2).
• ERTEM, Hayri. (1973), Boğazköy Metinlerinde Geçen Coğrafya Adları Dizini, Ankara.
• ERTEM, Hayri. (1980), Hitit Devleti’nin İki Eyaleti: Pala-Tum(m)ana İle Yakın Çevrelerindeki
• Yerlerin Lokalizasyonu Üzerine Yeni Denemeler, Ankara.
• ERTEM, Hayri. (1990), “Korucutepe’nin Hititler Devrindeki Adı Hakkında”, X. TürkTarih
• Kongresi (ayrı basım).
• FRIEDRICH, J. (1926), Staatsverträge des Hatti-Reiches in Hethitischer Sprache I (MVAG 31.1
• und 34.1), Leipzig.
• FRIEDRICH, J. (1930), Staatsverträge des Hatti-Reiches in Hethitischer Sprache II ( MVAG 31.1
• und 34.1), Leipzig.
• FRIEDRICH, J. (1952), Hethitisches Wörterbuch, Heidelberg.
• GASTRANG, J. ve GURNEY O.R. (1959), The Geography of the Hittite Empire, London.
• GÖTZE, Albrecht. (1924), “Kleinasien zur Hethiterzeit”, Orient und Antike, No. 1, Heildelberg.
• GÖTZE, Albrecht. (1930), “Die Pestgebete des Muršiliš”, KIF, No. 1, (ed. F. Sommer ve H.
• Ehelolf).
• GÖTZE, Albrecht. (1940), Kizzuwatna and the Problem of Hittite Geography, New Haven.
• GÖTZE, Albrecht. (1975), “Anatolia From Shuppiluliumash to the Egyptıan War of Muwatallish”,
• History of the Middle East and the Aegean Region c. 1380–1000 B.C., (ed. Albrecht
• Goetze), Cambridge.
• GONNET, Hatice. (1968), “Les montagnes d’Asie Mineure d’apres les textes hittites”, Revue
• Hittite et Asianique, No. 83, (ss. 95-171).
• GURNEY, O.R. (1970), “Anatolia”, The Cambridge Ancient History, Vol. 3, Cambridge.
• GUTERBOCK, H.G. (1956), “The deeds of Šuppiluliuma as told his son Muršili II”, Journal
• of Cuneiform Studies, Vol. X , (ss. 41-68).
• HOFFNER, Harry A. (Jr). (1997), Perspectives on Hittite Civilization: Selected Writings of Hans
• Gustov Güterbock, Assyriological Studies, No. 26, Chicago.
• HOUWINK TEN CATE Ph. H. J. (1979): The Mashuiluwas Affair: A Join (KBa XIX 46
• And Duplicate (KBo IX 77) to Mursilis’s Comprehensive Annals, Studia Mediterranea.
• vd.
• KALE, H. (1999): “Anadolu’nun Kayıp Medeniyetleri / Wiluša-2”, Bilim ve Ütopya Dergisi,
• Sayı: 61, 70-73.
• KARAUĞUZ, Güngör. (2002), Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri, Konya.
• KARAUĞUZ, Güngör. (2005), M.Ö. II. Binde Orta Anadolu’nun Güney Kesimi, Konya
• KINAL, Firuzan. (1947), “Suppiluliuma’nın Suriye Seferleri”, Belleten, C. XI, S. 41, (ss.
• -13).
• KINAL, Firuzan. (1953), Arzawa Memleketlerinin Mevkii ve Tarihi, Ankara.
• KINAL, Firuzan. (1998), Eski Anadolu Tarihi, Ankara.
• KLENGEL, Horst. (1968), “Die Hethiter und Išuwa”, Oriens Antiqus, No. 7.
• KLENGEL, Horst. (1999), Geschichte des Hethitischen Reiches, Leiden.
• LAROCHE, Emmanuel. (1971), Catalogue des textes hittites, Paris
• MURAT, L. (1994), “Hitit Metinlerinde Geçen ‘Yukarı Ülke’ (KURURUUGUTI) Üzerine
• Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi, (yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• MURAT, L. (1998a), “Hitit Coğrafyasında Yukarı Ülke ve Tarihi Önemi”, Türkiye’de Sosyal
• Bilimlerin Gelişmesi ve DTCF Sempozyumu Bildirileri, (ss. 175-188).
• MURAT, L. (1998b), “Hitit Dünyasında Gašgaların Yeri”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi
• Bildirileri, (ed. Sedat Alp ve Aygül Süel), (ss. 435-443).
• RIEMSCHNEIDER K. K. (1962), “Hethitische Fragmente Historischen Inhalts Aus Der
• Zeit Hattušiliš III.” Journal of Cuneiform Studies, No. 16.
• SCHULER, von E. (1965), Die Kaškäer, Berlin.
• SÜEL, Aygül. (2001), “Ortaköy Tabletleri Işığında Batı Anadolu İle İlgili Bazı Konular Üzerine”,
• Akten des IV Internationalen Kongresses für Hethitologie, StBoT No. 45, (ss. 670-
• .
• TAŞ, İlknur. (2007), “Hitit Metinlerinde Maša Ülkesi”, Arkeoloji ve Sanat, S. 125, (ss. 15-34).
• ÜNAL, Ahmet. (2002), Hititler Devrinde Anadolu, C. I, İstanbul.
• ÜNAL, Ahmet. (2003), Hititler Devrinde Anadolu, C. II, İstanbul.
• ÜNAL, Ahmet. (1974), “Hattušili III”, Texte der Hethiter, Vol. 3, No. 1, Heidelberg.
• YİĞİT, Turgut. (1995), “Tarih Öncesi ve Hitit Döneminde İšuwa Bölgesi”, Tarih Aaraştırmaları
• Dergisi, S. 28, (ss. 233-251).
• YİĞİT, Turgut. (1997), “M.Ö. II. Binyıl Anadolu Kentlerinden Šamuha’nın Tarihi ve Lokalizasyonu
• Üzerine”, Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 30, (ss. 274-287).
• WEIDNER, Ernst F. (1923), Politische Dokumente aus Kleinasien. Die Staatsverträge in akkadischer
• Sprache aus dem Archiv von Boghazkoei (Boghazkoei Studien 8-9), Leipzig.