MEDYADA GERÇEKLİĞİN İNŞASINDA OKURUN ROLÜ (HÜRRİYET GAZETESİ OKUR YORUMLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ)

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 22, 28.03.2014

Onur Dursun

Öz

Günümüzde iletişim teknolojilerinin bilginin elde edilmesinde ve işlenmesinde giderek artan biçimde kullanılmasından kaynaklanan önemli değişimler yaşanmaktadır ve birçok kaynaktan birçok ileti de hızlı biçimde akmaktadır. Sözkonusu değişimlerle ilişkili olarak, medyanın toplumsal gelişmeleri biçimlemekte ve desteklemekteki rolü giderek artmaktadır. Bu gelişmelerin yansıması olarak, çevremizde yaşananları anlamak ile hergün medyadan akan mesajların anlaşılması, değerlendirilmesi arasında yakın bir ilişki söz konusu olmaktadır. Bu çerçevede, medya yazarlığı eğitimi ve bununla ilişkili dersler, toplumda yaşananları anlamamız konusunda bize bazı araçlar sağlayabilir. Medya okuryazarlığı eğitimi, 20 yüzyılın başından itibaren, önce Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da sonra da Avrupa’da değişik biçimlerde gelişmiştir. Türkiye örneğinde ise, medya okuryazarlığı, 2000’lerden bu yana yaygın biçimde tartışılmaktadır. 2000’li yılların ortasında, medya okuryazarlığı dersi, “Radyo Televizyon Üst Kurulu ile Milli Eğitim Bakanlığı” arasında imzalanan “İşbirliği Protokolü” uyarınca, seçmeli bir ders olarak ilköğretim müfredatına dahil edilmiştir. Dersin ilköğretimin 6, 7 ve 8. Sınıflarında okutulması planlanmıştır. 4+4+4 sistemi olarak anılan yeni eğitim sisteminde de medya okuryazarlığı, orta öğretim düzeyinde okutulan bir ders olarak varlığını sürdürmektedir. Bu makale, Türkiye’de medya okuryazarlığı eğitimiyle ilgili tarihsel gelişmeleri ana çizgileriyle değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak çalışmada, Türkiye’de ve dünyada medya okuryazarlığı ile ilgili tartışma ve gelişmelere yer verilmektedir. Türkiye’ye ilişkin olarak, medya okuryazarlığı dersiyle ilgili siyasa ve uygulamalar, makalenin odağında yer almaktadır. Medya okuryazarlığ dersinin ilk beş yıllık uygulaması sürecindeki hedefleri, ders programı yanında bu dersle ilgili uygulamalar bu aşamada incelenecektir. 2011 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ve Radyo Televizyon Üst Kurulu yetkilileriyle yapılan görüşmelerden elde edilen bilgiler ve Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’ndan alınan veriler, ders için çizilen çerçeve ve hedeflerin değerlendirilmesi konusunda yardımcı olacaktır. Medya okuryazarlığı yazınında, medya okuryazarlığının çeşitli bileşenlerinden söz edilmektedir, örneğin yeni medya okuryazarlığı, internet okuryazarlığı, reklam okuryazarlığı vb. Çalışmada, ders programı dahilinde, bu bileşenlerin izi de sürülecektir. Makalenin son kısmında ise medya okuryazarlığının Trükiye’deki durumu ve içeriği ilgili son değerlendirmeler yapılarak, bileşenleriyle birlikte medya okuryazarlığı eğitiminin geleceğine ilişkin önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Metin, Okur (Alımlama), Medya, Metin Tamamlama

Kaynakça

• BARNOUW, Dagmar. (1979), “[The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response] by Wolfgang Iser; [The Implied Reader: Patterns of Communication in Prose Fiction from Bunyan to Beckett] by Wolfgang Iser Review by: MLN, Vol. 94, No. 5, Comparative Literature, pp: 1207-1214.
• BOURDIEU, Pierre. (1998), On Television, (Trans Priscilla Parkhurst Ferguson), The New Press, New York.
• BOURDIEU, Pierre. (2005), “The political field, the social science field, and the joumalistic field”, Bourdieu and the journalistic field, (Ed.) R. Benson, E. Neveu, Cambridge, England, Polity, pp. 29-47.
• CHANDLER, Daniel. “Semiotics for Begginer/ Encoding/Decoding”, (erişim adresi: http://www.aber.ac.uk/media/Documents/S4B/sem08c.html), (erişim tarihi: 02.10.2012).
• DALE, Edgar. (1980), “The Critical Reader”, (Erişim adresi: http://www.joe.org/joe/1965winter/1965-4- a1.pdf), (erişim tarihi: 08.09.2012).
• EAGLETON, Terry. (2011). Edebiyat Kuramı, Giriş, (Çev. Tuncay Birkan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 3. Baskı.
• ECO, Umberto. (1981), “The Theory of Signs and the Role of the Reader”, The Bulletion of the Midwest Modern Language Association, Vol. 14, No. 1, pp: 35-45.
• ECO, Umberto. (1984), The Role of the Reader: Explorations in the Semiotics of Texts, Indiana University Press, Bloomington, 1984.
• ECO, Umberto. (1994a), Six Walks in the Fictional Woods, Harvard University Press, USA.
• ECO, Umberto. (2001), Açık Yapıt, (Çev. Pınar Savaş) , Can Yayınları, İstanbul.
• ECO, Umberto. (2008), Yorum ve Aşırı Yorum, (Çev. Kemal Atakay), Can Yayınları, İstanbul, 4. Baskı.
• ECO, Umberto. (2009), Beş Ahlak Yazısı, (Çev. Kemal Atakay), Can Yayınları, İstanbul, 3. Baskı.
• ECO, Umberto. “Interpretation and Overinterpretation:World, History, Texts”, The Tanner Lectures On Human Values, Clare Hall, Cambridge University, 7-8 March 1990.
• ECO, Umberto. “The Author and his Interpreters” (erişim adresi: http://www.themodernword.com/ eco/eco_author.html), (erişim tarihi: 15.10. 2012).
• ECO, Umerto. (1994b), The Limits of Interpretation, Indiana University Press, USA.
• GUILLEMETTE, Lucie., COSSETTE, Josiane. “Textual Cooperation”, (erişim adresi: http://www.signosemio.com/eco/textual-cooperation.asp), (erişim tarihi: 23.10.2012).
• HALL, Stuart. (1973), ”Encoding and Decoding in the Television Discourse”, Centre for Cultural Studies, University of Birmingham, CCS Stencilled Paper no. 7.
• HALL, Stuart. (1980), “Encoding/Decoding”, Culture, Media, Language, (Ed.) Stuart Hall, Dorothy Hobson, Andrew Lowe and Paul Tillis, London: Hutchinson, pp. 128-138.
• HOLUB, Robert C. (1993), “Implied Reader”, Encyclopedia of Contemporary Literary Theory, Approaches, Scholars, Terms, (Ed.) Irena R. Makaryk, University of Toronto Incorporated, Toronto buffalo London, Canada, s. 562.
• http://www.library.utoronto.ca/utel/glossary/Implied_reader.html (erişim tarihi: 29.09.2012).
• ISER, Wolfgang. (1978 ve 1987), The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response, MD: The Johns Hopkins University Press. Baltimore.
• KAY, Paul. (1983), 'Three Properties of The Ideal Reader', Cognitive Science Program, Institute of Cognitive Studies, University of California at Berkeley, (Erişim adresi: http://terpconnect. umd.edu/~israel/Kay-IdealReader.pdf), (Erişim tarihi: 26.09.2012).
• MORRIS, Pam. (2003), Realism, Routledge, London, UK.
• ÖZCAN, Nusret ve AYKUT Kemal. (2001), Mustafa Kutlu Kitabı, Nehir Yayımları, İstanbul.
• PERSON JR, Raymond F. (1996), Conversation Analysis, Literary Criticism, and The Book of Jonah, Sheffield Academic Press, Sheffield, England.
• POPE, Robert. (1995), Textual Interventions: Critical and Creative Strategies for Literary Studies, Routledge, London.
• RİFAT, Mehmet. (2000), XX.yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, Om Yayınevi, Ankara.
• RİGEL, Nurdoğan. (2010), “Eco, İletişimsel Chaosmos ve Ekolokasyon”, Eco Dersleri: Yankılanan Metinler Nasıl Okunur, (Ed.) Nurdoğan Rigel, Şebnem Çağlar, Ayşe Cengiz, ss: 11-18.
• RİGEL, Nurdoğan. (2010); “Umberto Eco İle Metin Okuma (Metinde “Tutuklu Anlamı” Özgürleştirme Yöntemi Olarak Yankı Fazlası”, Eco Dersleri: Yankılanan Metinler Nasıl Okunur, (Ed.) Nurdoğan Rigel, Şebnem Çağlar, Ayşe Cengiz, ss: 19-33.
• STEGEMANN, Ekkehard W. (2005), “The Implied and the Empirical Reader and the Question of Ethnicity in Hebrews”, Hebrews Consultation, SBL AM, (Erişim adresi: (http://www.hebrews. unibas.ch/documents/2005Stegemann.pdf) (Erişim tarihi: 23.09.2012).
• ŞEVKİ, AbdullahÇ (2009). Edebiyat ve Yorum, Havuz Yayınları, Almanya.
• SÜRELİ YAYIN KAYNAKLARI
• “Metroda intihar”, Hürriyet Gazetesi, 16 Ekim 2012, (erişim adresi: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ 21702318.asp), (erişim tarihi: 28.10.2012).
• “Türkiye olayı dünyaya anlatıyor”, Hürriyet Gazetesi, 03 Ekim 2012, (erişim adresi: http://www.hurriyet. com.tr/gundem/21615661.asp), (erişim tarihi: 28.10.2012).
• “TRT'nin yeni Eurovision taktiği”, Hürriyet Gazetesi, 27 Ağustos, 2012, (erişim adresi: http://www. hurriyet.com.tr/magazin/magazinhatti/21308467.asp), (erişim tarihi: 28.10.2012).
• “Metrobüs köprüsü sökülürken çöktü”, Hürriyet Gazetesi, 15 Temmuz 2012, (erişim adresi: http://www. hurriyet.com.tr/gundem/20988523.asp), (erişim tarihi: 28.10.2012).