SÜRÛRÎ'NİN HEZLİYYÂT'ININ “TEVÂRİH” BÖLÜMÜNDEN TARİHÎ YANSIMALAR

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 2, 67 - 86, 28.03.2014

Elif Ayan Nizam

Öz

Ebced, Arap harflerine verilen sayısal değerler sistemidir. Ebced hesabı, Müslüman halkın hayatının içinde olmuş ve halk, hayatının pek çok alanında bu yönteme başvurmuştur. Bunlardan biri de tarih düşürmedir. Tarih düşürme; Arap, İran ve Türk edebiyatlarında şairlerin hünerlerini göstermek için başvurdukları bir yöntemdir. Toplumdan kopuk bir edebiyat olarak nitelendirilen divan edebiyatı şairleri toplumdan ve toplumsal olaylardan uzak kalmadıklarını özellikle tarih düşürdükleri şiirlerinde göstermişlerdir. Bu şiirler doğum, ölüm, tahta çıkış, savaş, zafer, sefer, barış, göreve atanma, görevden azl, evlenme, sünnet, sakal bırakma, yangın, idam gibi çeşitli toplumsal olaylar ve saray, çeşme, hamam, han, cami, medrese gibi yerlerin yapımı, onarımı için yazılmıştır. Tarih düşüren şairlerden biri de tarih düşürmedeki başarısı herkes tarafından takdir edilen 18. yüzyıl sonu 19. yüzyıl başlarında yaşamış olan Sürûrî'dir. Sürûrî'nin gerek Dîvân'ında gerek Hezliyyât'ında gerekse Sürûrî Mecmu'ası adlı eserinde pek çok tarih manzumesi bulunmaktadır. Eserlerinden biri olan Hezliyyât'ının 120 tarih kıt'ası bulunan “Tevârih” bölümünde şair, zalim âyânlardan halka, Napolyon Bonapart'tan Rus Çariçesine, doğumdan ölüme pek çok olaya tarih düşürmüştür. Bu makalede, şairin bu eserinde düşürdüğü tarihlerin işaret ettiği dönemin toplumsal olaylarına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sürûrî, Hezliyyât, 18. Yüzyıl, Divan Şiiri, Tarih Düşürme, Ebced

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk. (1979), “Sürûrî”, İslam Ansiklopedisi, C. XI, ss. 250-252, Milli Eğitim Basımevi,
• İstanbul.
• Ahmet Cevdet Paşa., (2000), Belâgat-ı Osmâniye, (Haz. Turgut Karabey- Mehmet Atalay), Akçağ
• Yayınları, Ankara.
• Arif Hikmet. Tezkire-i Şu'arâ. Millet Ktp. Ali Emîrî Efendi Bölümü, No. 789, v. 26.
• AYAN, Elif. (2002), Sürûrá ve Hezliyyât'ı (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük), Hacettepe Üniversitesi Sosyal