ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN YAŞATILMASINDA KÜLTÜREL İCRA MEKÂNI OLARAK EĞİTİM KURUMLARININ ROLÜ: İZMİR HALK ÂŞIKLARI DERNEĞİ ÖRNEKLEMİ

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 1, 20 - 35, 05.08.2014

Yrd. Doç. Dr. Zülfikâr Bayraktar

https://doi.org/10.17218/husbed.05770

Cited By: 2

Öz

Gelenek içerisinde kuşaktan kuşağa değişik yöntem ve metotlarla aktarımı
yapılan halk kültürü, küresel dünyanın sanayileşme, iletişim, ulaşım, ekonomi
ve kentleşme alanlarında gerçekleştirdiği hızlı değişime uyum sağlayarak
hızla değişerek dönüşmeye ve bu yolla toplum içerisinde kendine yaşam alanı
oluşturmaya devam etmektedir. Türk halk kültürünün önemli bir bölümünü
teşkil eden ozan-baksı edebiyat geleneğinin devamı olan âşıklık geleneği,
köklerini Orta Asya’dan almış ve geçmişten günümüze Türk kültürüne ait
unsurları bünyesinde mayalayarak varlığını günümüze kadar sürdürmüştür.
Çalışmada bu bağlamda, halk bilgisi ürünlerinin koruma altına alınmaya
çalışılması yerine, bu ürünlerin yaratım ve üretim bağlamlarının sürdürülebilir
kılınması düşüncesinden hareketle, âşıklık geleneğinin sürdürülebilir hale
getirilmesinde kültürel icra mekânı olarak eğitim kurumlarının rolü konusu
İzmir Halk Âşıkları Derneği örneklemi üzerinden ele alınarak tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk Bilimi, Geleneğin Dönüşümü, Geleneksel Mekân

Role of Educational Institutions as Cultural Performance Centers in Keeping Tradition of Poetry Singing Alive: A Case Study of Izmir Poetry Singing Association

Öz

Folk culture, which is transferred from one generation to another by various methods and ways within traditions, continues to be transformed by becoming rapidly modified and putting itself in harmony with the changes that the globalized world has gone through, in the areas of industrialization, communication, transportation, economics and also urbanization, and establishing for itself a new place in society. By doing this, the Turkish folk poetry tradition is able to survive today by blending aspects of Turkish culture from the past as well as the present. This Turkish folk poetry tradition, which is a continuation of the original folkloric-style singing poet tradition that constitutes a significant part of Turkish folk culture, originated from Central Asia. Within the case study of the Izmir Poetry Singing Association, this paper analyzes the role of educational institutions as cultural performance centers that help keep the folk poetry singing tradition alive by producing products of folklore and enabling their sustainability through performances instead of just maintaining their preservation as artifacts from the past

Anahtar Kelimeler

Folklore, Transformation of Tradition, Traditional Space, Folk Poetry

Kaynakça

• ARTUN, Erman (1998). “Günümüzde Yeniden Yapılanan Âşıklık Geleneğinin SosyoKültürel Boyutu” I. Emlek Yöresi ve Çevre Halk Ozanları Sempozyumu Bildirileri, Emod Yayıncılık, Ankara, s. 43-49.
• ASLAN, Ferhat (2007). “Kars Yöresi Âşıklarının Usta-Çırak Geleneği Bakımından Değerlendirilmesi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 35, s. 41-78.
• BALKAYA, Âdem (2013). “Mekân Poetikası Bağlamında Âşık Kahvehaneleri ve Âşık Üzerinde Kimi Fonksiyonları”, Turkish Studies, Vol. 8/1, s. 881-889.
• BAŞGÖZ, İlhan, (1986) Folklor Yazıları, Adam Yayınları, İstanbul.
• BORATAV, Pertev Naili (1968). “Âşık Edebiyatı”, Türk Dili, Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 207, Ankara, s. 340-357.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (1999). “Elektronik Kültür Ortamında Âşık Tarzı Şiir Geleneği Bağlamında Çukurova Âşıkları Üzerine Tespitler” III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Çukurova Üniversitesi Yayınları, Adana, s. 246-253.
• ----------, Özkul (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yayınları, Ankara.
• DUVARCI, Ayşe (2012). “Kültürümüzde İstanbul Kahvehaneleri ve Halk Edebiyatına Katkıları”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C. 1, S. 1, s. 75-86.
• DÜZGÜN, Dilaver (2004). “Âşık Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Editör: M. Öcal Oğuz, Grafiker Yayınları, Ankara, s. 169-212.
• EKİCİ, Metin (2010). Halk Bilgisi Derleme İnceleme Yöntemleri, Geleneksel Yayıncılık, Ankara.
• ----------, Metin; FEDAKÂR, Pınar (2013). “Ege Üniversitesi Deneyimleriyle Somut Olmayan Kültürel Mirası Yaşatarak Koruma”, Milli Folklor, S. 100, s. 50-60.
• EMRE, Havva (2013). “Kültürün Değişim ve Dönüşümü Bağlamında Ozan Baksı Geleneğinden Çağdaş Türk Ozanlığına Geçiş”, Bilim ve Kültür, S. 1, s. 55-72.
• FEDAKÂR, Selami (2005). “Özbek Sözlü Destan Geleneğinde Değişim ve Tür Sorunu”, Halk Kültüründe Değişim Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, s. 216-228.
• GÜNAY, Umay (1986). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1989). Edebiyat Araştırmaları I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, İstanbul.
• OĞUZ, M. Öcal (1995). “Azerbaycan ve Türkiye Sahasında Âşık Edebiyatının XVI. Yüzyılına Dair”, İpek Yolu Uluslararası Halk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s. 423-433.
• OĞUZ, M. Öcal (2003). “Halkbilimi Çalışmalarının Yeni Dönemi: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”, Milli Folklor, S. 60, s. 247-253.
• ----------, M. Öcal (2007). “Folklor ve Kültürel Mekân”, Milli Folklor, S. 76, s. 330-32.
• SAÇKESEN, Ahmet (2003). İzmir’de Yaşayan Âşıklardan Derlenen Halk Hikâyeleri Üzerine bir Araştırma, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Metin Ekici, İzmir.
• SAKAOĞLU, Saim (1986). “Ozan, Âşık, Saz Şairi ve Halk Şairi Kavramları Üzerine”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C. 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s. 247-251.
• YARDIMCI, Mehmet (2013). Başlangıcından Günümüze Türk Halk Şiiri, Kanyılmaz Matbaacılık, İzmir.