İBRANİLERİN ÖN ASYA’DAKİ KİTLESEL GÖÇLERİ, SÜRGÜNLERİ VE YANSIMALARI (YAKLAŞIK MÖ 2000 – MÖ 539)

Year 2024, Volume: 21 Issue: 54, 173 - 182, 31.12.2024

Murat Su

Abstract

Bilimsel çalışmalardan önce, bugünkü Yahudilerin ataları olan İbrani kavminin zaman çizelgesi ve tarihsel doğruluğu Eski Ahit'te anlatıldığı gibiydi. Zaman içinde, arkeolojik eserlerin keşfi ve Yahudi tarihi hakkında yeni bilgilerin ortaya çıkmasıyla, birincil kayıtlara dayanan bilgiler de çeşitlendi. Arkeolojiden elde edilen bu bilgiler, Kutsal Kitap'ın eski İsrail'le ilgili anlatımının doğruluğunu sorgulanır hale getirmiştir. İbrahim ve ailesinin Tanrı'nın emriyle Ur kentinden Filistin'e göçü bu kavmin ilk yolculuğudur. Filistin'deyken kıtlık ve diğer nedenlerle Mısır'a göç eden İbrani halkı, uzun süre köleleştirildikleri Mısır'dan Musa önderliğinde çıkmıştır. Saul döneminde Filistin'de ilk krallıklarını kuran kavim, Davut ve Süleyman'ın hükümdarlıklarından sonra yıkılmıştır. İsrail kabileleri krallığın yıkılmasından sonra ayrılmış ve daha sonra Yahuda ve İsrail krallıklarını kurmuşlardır. MÖ 734-722 yıllarındaki Asur istilası ve MÖ 597-586 yıllarındaki Babil istilası bu sonraki krallıkları yıktı ve Yahudi halkı Filistin topraklarından sürgün edildi. Persler MÖ 539'da Babil'e son verdiğinde, Pers İmparatoru Kiros'un İsrail halkını esaretten kurtaran fermanı sayesinde İsrail halkı köleleştirildikleri Babil'den Filistin'e dönmeye başladı.

Bu çalışmada, İbranilerin tarih sahnesine ilk çıkışları, İbrahim'in önderliğinde Mezopotamya'dan gerçekleşen göçün zamansal doğruluğu ve Filistin'e gerçek anlamda ne zaman yerleştikleri incelenmektedir. İsrail halkının göç teması, “vaat edilmiş topraklarda” kurdukları krallıklar ve sürgün edilişleri tarihsel bir perspektiften değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Keywords

İbraniler, Göç, Filistin, Sürgün, Babil.

Ethical Statement

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

MASS MIGRATIONS, EXILES AND REPERCUSSIONS OF THE HEBREWS IN ASIA (NEAR CA. 2000 BC - 539 BC)

Abstract

Before scientific study, the timeline and historical accuracy of the Hebrew tribe, the ancestors of today's Jews, was as described in the Old Testament. Over time, with the discovery of archaeological artifacts and the emergence of new information about Jewish history, information based on primary records has diversified. This information from archaeology has called into question the accuracy of the Bible's account of ancient Israel. The migration of Abraham and his family from Ur to Palestine at God's command is the first journey of this tribe. While in Palestine, the Hebrew people migrated to Egypt due to famine and other reasons, and were led out of Egypt under the leadership of Moses, where they were enslaved for a long time. The tribe established their first kingdom in Palestine during the reign of Saul and was destroyed after the reigns of David and Solomon. The tribes of Israel separated after the fall of the kingdom and later established the kingdoms of Judah and Israel. The Assyrian invasion of 734-722 BC and the Babylonian invasion of 597-586 BC destroyed these later kingdoms and the Jewish people were exiled from the land of Palestine. When the Persians put an end to Babylon in 539 BC, the people of Israel began to return to Palestine from Babylon, where they had been enslaved, thanks to the Persian Emperor Cyrus' decree freeing the people of Israel from captivity.
This study examines the first appearance of the Hebrews on the stage of history, the temporal accuracy of the migration from Mesopotamia under the leadership of Abraham, and when they actually settled in Palestine. The theme of the migration of the people of Israel, the kingdoms they established in the “promised land” and their exile are tried to be evaluated from a historical perspective.

Keywords

Hebrews, Exodus, Palestine, Exile, Babylon

References

• Ahlström, G. W. (1995). Civilizations of the ancient near east. Sasson, J. M. (Ed.), Administration of the State in Canaan and Ancient Israel. 587-588, Charles Scribner’s Sons.
• Arçın Ay, Ş. (2018). Demir çağı yazılı ve arkeolojik kaynaklarında İsrail ve Yahuda krallıkları. Filistin Araştırmaları Dergi̇si̇, (2), 1-31.
• Aykıt, D. A. (2018). Dinler tarihi – II. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Aydın, F. (2004-2010). Yahudilik. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bright, J. (2000). A history of Israel. Westminster John Knox Press.
• Akgün, M. (2010). Yahudinin tahta kılıcı. Akgün Grup Yayıncılık.
• Ballı, A., Gökçe, A. F. (2021). Yahudi göçleri ve yahudi kimliğinin oluşumu. İletişim ve Diplomasi (5), 57-80.
• Basalel, Y. (2000). Yahudi tarihi "Kronolojik yahudi tarihi, 104 dünya yahudi cemaati, İsrail ve Türkiye-İsrail ilişkileri". Üniversal Dil Hizmetleri ve Yayıncılık.
• Brenner, M. (2011). Kısa Yahudi tarihi. S. Altınçekiç (Çev.), Melisa Yayınları.
• Biberfeld, P. (1948). Universal Jewish History. Vol. I. Ancient Jewish History. The Spero Foundation.
• Dever, W. G. (2001). What did the biblical writers know and when did they know it?: What archaeology can tell us about the reality of ancient Israel. Eerdmans Publishing Co.
• Durant, W.& Lambelin, R. (1992). Yahudi tarihi ve siyonist liderlerin protokolleri. S.S. Karama (Çev.), İnkılap Yayınları.
• Finkelstein, I., & Silberman, N. A. (2001). The Bible unearthed: Archaeology’s new vision of ancient Israel and the origin of its sacred texts. Simon & Schuster Inc.
• Erdemir, Hatice P. – Erdemir, Halil. (2011). 66-70 Yılları arası Kudüs’te Yahudi isyanı ve günümüze yansımaları, Ed: Mustafa Öztürk, Orhan Kılıç, Enver Çakar, Dördüncü uluslararası Ortadoğu semineri: İlkçağlardan İslamiyetin doğuşuna kadar Orta Doğu, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, Elazığ.
• Cline, H. E. (2006). A History of ancient Israel: From the Patriarch through the Romans. Recorded Books, LLC.
• Flavius, J. (1981). Josephus: Complete works. Whiston, W. (Çev.), Hendrickson Publishers.
• Gürkan, S. L. (2008). Yahudilik. İSAM. İsrail Enformasyon Merkezi. (1997). İsrail'in gerçekleri. İsrail Enformasyon Merkezi.
• Johnson, P. (2005). Yahudi tarihi. F. Orman (Çev.), Pozitif Yayınları.
• Oates, J. (2004). Babylon. 1979 and 1986 Thames & Hudson Ltd. Kitabı Mukaddes. (1997). Kitabı mukaddes eski ve yeni ahit: Tevrat, Zebur (mezmurlar) ve İncil. Kitabı Mukaddes.
• Kuhrt, A. (2013). Eski Çağ'da Yakındoğu 2:Yaklaşık M.Ö. 3000-330. D. Şendil (Çev.), İş Bankası Kültür Yayınları.
• Meral, Y. (2021). Yahudi kaynakları ışığında Yahudilik. Milel Nihal Yayınları.
• Montet, E., Rappoport, A.S., Lods, A. ve Garaudy, R., (2006). Tarihte ve günümüzde Siyonizm ve Yahudilik. Örgün Yayınları.
• Nana, M. (2008). Yahudi tarihi. Selenge Yayınları.
• Örücü, S. (2018). Yahudi Diasporasının Filistin’e göçü ve İsrail Devleti’nin kuruluşu. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 3(2), 202-233.
• Pekşen, O., Ve Köse, O., (Ed.). (2018). Asur ve Babil kralları tarafından İsrail ve Yehuda krallıklarının halklarına uygulanan sürgünler. Berikan Yayınevi.
• Saggs, H. W. F., (1960), Ur of the Chaldeans. A question of identification. British Institute For Irag Studies Publishers.
• Shakak, I. (2002). Yahudi tarihi - Yahudi dini. A. E. Dac (Çev.), Anka Yayınları.
• Schama, S. (2015). Yahudilerin tarihi, kelimeleri bulmak, Mö 1000-Ms 1492. L. T. Basmacı (Çev.), ALFA Basım Yayım.
• Tezokur, M.H. & Akdemir, H. (2024), Babil Sürgünü’nün Kudüs’ün Kutsallığına Etkisi. Dicle İlahiyat Dergisi, 27(1), 15-27.
• Turan, Ö. (2003). Medeniyetlerin çatıştığı nokta ortadoğu. Yeni Şafak Yayınları.
• Yenal, S. (2024). Yeni Asur ve Yeni Babil Devletlerinin Kudüs Seferleri ve Sonuçları. (Tez No. 880437) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, E. (2019.) Nil’in Tanrı Kralları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Yıldırım, E. (2023). Eski Mısır Kralı III. Tutmosis döneminde Doğu Akdeniz kıyılarındaki Şehir devletlerine yapılan askerî seferler, 173 -187, Editör: Doğan Yörük, Hüseyin Muşmal, Prof. Dr. Bayram Ürekli'ye. Armağan Yayın, Palet Yayınları.