KRİTİK DURUMDAKİ COVID-19 HASTASININ TRANSPORTU

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 273 - 292, 10.09.2021

Özüm Erkin

Öz

COVID-19 olası/şüpheli ve kesin tanılı kritik hastaların taşınması, hastalığın bulaşma riski göz önüne alındığında pek çok hastalığa kıyasla daha zordur. İnsandan insana yüksek bulaşıcılığa sahip olan COVID-19 olası/şüpheli ve kesin tanılı kritik hastaların transport sürecinde enfeksiyon kontrolünde potansiyel ihlaller oluşabilir. Verilen bakımın düzeyi hastalığın ciddiyeti ile orantılı olmalıdır. Bu transferler personel ve kaynakların kullanımı bakımından önemlidir. Hastanın nakli sırasında yaşam fonksiyonlarının ara verilmeksizin izlenmesi ve var olan ekipman ve eşlik eden personelin becerisi, herhangi bir durumda hasta için gerekli olan tüm girişimlerin yapılabilmesine olanak sağlayacaktır. Transport işlemi öncesinde ileri düzeyde hazırlık ve transport sırasında optimal düzeyde koordinasyon kritik hastanın güvenli transportunun sağlanmasındaki temel öğelerdir. Transport sürecinde sağlık çalışanlarının COVID-19’dan korunabilmeleri için kişisel koruyucu ekipman temin edilmeli, ambulansın temizliği ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Bu gerekçelerle kritik durumdaki COVID-19 hastasının transportunda güncel ilkelere dikkat edilmesi hem hasta hem de sağlık çalışanlarının güvenliği için son derece önem taşımaktadır. Bu derlemenin amacı hasta triyajı ve ambulansla transport sürecinde ilkeler, hasta transport tipleri, farklı risk gruplarına özgü transport ilkeleri, ambulans transport tipine karar verme, kişisel koruyucu ekipmanın sağlanması, ambulans temizliği ve dezenfeksiyonu sırasında dikkat edilmesi gereken ilkeler konusunda güncel literatürü sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

covid-19, kritik hasta, transport, transfer

TRANSPORT OF A CRITICAL COVID-19 PATIENT

Öz

Transporting critical patients with suspected/confirmed COVID-19 is more difficult compared to many diseases, given the risk of transmission of the disease. Potential violations in infection control may occur in the transport process of critical patients with suspected/confirmed COVID-19, which has high contagiousness human-to-human. The level of care provided should be proportional to the severity of the disease. These transfers are important for the use of staff and resources. During the transportation of the patient, the continuous monitoring of life functions and the skills of the existing equipment and accompanying staff will enable all necessary interventions for the patient in any situation. Advanced preparation before transport and optimal coordination during transport are the basic elements in ensuring safe transport of the critical patient. In order to be protected from COVID-19 in the transport process, health care workers should be provided with the necessary personal protective equipment, ambulance cleaning and disinfection should be provided. For these reasons, it is extremely important for the safety of both patients and healthcare professionals to pay attention to current principles in the transport of critical COVID-19 patients. The aim of this review is to present the current literature on patient triage and principles in the process of transport by ambulance, types of patient transport, transport principles specific to different risk groups, deciding on the type of ambulance transport, providing personal protective equipment, and principles to be considered during ambulance cleaning and disinfection.

Anahtar Kelimeler

covid-19, critical patient, transport, transfer

Kaynakça

• Ankara Tabip Odası, (2020). 1. Basamakta COVID-19 Hastasını Tanımlama, Korunma ve Yönlendirme Şeması. https://ato.org.tr/news/show/780, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Ankara Tabip Odası, (2020). 1. Basamakta COVID-19 Hastasını Tanımlama, Korunma ve Yönlendirme Şeması. https://ato.org.tr/news/show/780, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Australian college for Emergency Medicine, (2020). Transport of Patients with Suspected or Confirmed Covid-19. https://acem.org.au/Content-Sources/Advancing-Emergency-Medicine/COVID-19/Resources/Clinical-Guidelines/Transport-of-Patients, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Australian college for Emergency Medicine, (2020). Transport of Patients with Suspected or Confirmed Covid-19. https://acem.org.au/Content-Sources/Advancing-Emergency-Medicine/COVID-19/Resources/Clinical-Guidelines/Transport-of-Patients, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Baytaş V., Bermede O., Alkış N. (2020). Anestezi Uygulamalarında Kișisel Koruyucu Ekipmanlar ve Peroperatif Yönetim.
• Baytaş V., Bermede O., Alkış N. (2020). Anestezi Uygulamalarında Kișisel Koruyucu Ekipmanlar ve Peroperatif Yönetim.
• Memikoğlu O, Genç V.editör. COVID-19. 1.Basım. Ankara Üniversitesi Basımevi; 148-150. http://www.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/121/2020/05/COVID-19-Kitap.pdf (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Memikoğlu O, Genç V.editör. COVID-19. 1.Basım. Ankara Üniversitesi Basımevi; 148-150. http://www.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/121/2020/05/COVID-19-Kitap.pdf (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Brown, A. S., Hustey, F. M., Reddy, A. J. (2020). Interhospital transport of patients with COVID-19: Cleveland Clinic approach. Cleveland Clinic Journal of Medicine. https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.ccc045.
• Brown, A. S., Hustey, F. M., Reddy, A. J. (2020). Interhospital transport of patients with COVID-19: Cleveland Clinic approach. Cleveland Clinic Journal of Medicine. https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.ccc045.
• Canada COVID-19 Triage questions. (2020). http://www.health.gov.on.ca/en/pro/programs/emergency_health/edu/practice_documents.aspx, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Canada COVID-19 Triage questions. (2020). http://www.health.gov.on.ca/en/pro/programs/emergency_health/edu/practice_documents.aspx, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• COVID-19 Hemşire Eğitim Rehberi ve Bakım Algoritmaları. (2020). https://www.thder.org.tr/uploads/files/thd-covid-2020-2.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• COVID-19 Hemşire Eğitim Rehberi ve Bakım Algoritmaları. (2020). https://www.thder.org.tr/uploads/files/thd-covid-2020-2.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• COVID-19 Pandemisinde Sağlık Kurumlarında Çalışma Rehberi ve Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması (2021). https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39076/0/covid-19saglikkurumlarindacalismarehberiveenfeksiyonkontrolonlemleripdf.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• COVID-19 Pandemisinde Sağlık Kurumlarında Çalışma Rehberi ve Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması (2021). https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39076/0/covid-19saglikkurumlarindacalismarehberiveenfeksiyonkontrolonlemleripdf.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Çiftçi, E., Özen, S. (2020). Gebelerde ve Yenidoğanlarda COVID-19. Memikoğlu O, Genç V.editör. COVID-19. 1.Basım. Ankara Üniversitesi Basımevi; 137-143. http://www.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/121/2020/05/COVID-19-Kitap.pdf Erişim tarihi 10.05.2021
• Çiftçi, E., Özen, S. (2020). Gebelerde ve Yenidoğanlarda COVID-19. Memikoğlu O, Genç V.editör. COVID-19. 1.Basım. Ankara Üniversitesi Basımevi; 137-143. http://www.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/121/2020/05/COVID-19-Kitap.pdf Erişim tarihi 10.05.2021
• Ekmekyapar M. COVID-19 algoritmalar. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.69-74.
• Ekmekyapar M. COVID-19 algoritmalar. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.69-74.
• Ergin M, Özel G, Taze Ö. Pandemi sırasında hastane öncesi acil sağlık hizmetleri. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.47-53.
• Ergin M, Özel G, Taze Ö. Pandemi sırasında hastane öncesi acil sağlık hizmetleri. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.47-53.
• Guidelines Committee, American College of Critical Care Medicine, Society of Critical Care Medicine and Transfer Guidelines Task Force (1993) Guidelines for the transfer of critically ill patients. Am J Crit Care 2:189–195.
• Guidelines Committee, American College of Critical Care Medicine, Society of Critical Care Medicine and Transfer Guidelines Task Force (1993) Guidelines for the transfer of critically ill patients. Am J Crit Care 2:189–195.
• Guérin, C. ve ark. (2013). Prone positioning in severe acute respiratory distress syndrome. New England Journal of Medicine, 368(23): 2159-2168.
• Guérin, C. ve ark. (2013). Prone positioning in severe acute respiratory distress syndrome. New England Journal of Medicine, 368(23): 2159-2168.
• Javed, M. A., Society of Critical Care Medicine. (2020). Proper Transport of Patients with COVID-19 from Hospital to Hospital. https://www.sccm.org/COVID19RapidResources/Resources/Proper-Transport-of-Patients-With-COVID-19-From-Ho, 10.05.2021.
• Javed, M. A., Society of Critical Care Medicine. (2020). Proper Transport of Patients with COVID-19 from Hospital to Hospital. https://www.sccm.org/COVID19RapidResources/Resources/Proper-Transport-of-Patients-With-COVID-19-From-Ho, 10.05.2021.
• Karaman Y, Aydın G. Covid-19 salgını sırasında anestezi ve havayolu yönetimi. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi. 2020;30(Ek sayı):173-82.
• Karaman Y, Aydın G. Covid-19 salgını sırasında anestezi ve havayolu yönetimi. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi. 2020;30(Ek sayı):173-82.
• Kluge, S., Janssens, U., Welte, T., Weber-Carstens, S., Marx, G., Karagiannidis, C. (2020). German recommendations for critically ill patients with COVID‑19. Medizinische Klinik-Intensivmedizin und Notfallmedizin, 1-4.
• Kluge, S., Janssens, U., Welte, T., Weber-Carstens, S., Marx, G., Karagiannidis, C. (2020). German recommendations for critically ill patients with COVID‑19. Medizinische Klinik-Intensivmedizin und Notfallmedizin, 1-4.
• Kuzey Batı Acil Servis Topluluğu Medikal Hizmet Sistemleri (USA). (2021). https://nasemso.org/wp-content/uploads/NWCH-EMS-SYSTEM-COVID-19-response-flowpath.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Kuzey Batı Acil Servis Topluluğu Medikal Hizmet Sistemleri (USA). (2021). https://nasemso.org/wp-content/uploads/NWCH-EMS-SYSTEM-COVID-19-response-flowpath.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Liew, M. F., Siow, W. T., Yau, Y. W., See, K. C. (2020). Safe patient transport for COVID-19. Critical Care, 24(1): 1-3.
• Liew, M. F., Siow, W. T., Yau, Y. W., See, K. C. (2020). Safe patient transport for COVID-19. Critical Care, 24(1): 1-3.
• Martin, T. (2020). Updated: Patient Air Transport During The COVID-19 Pandemic. AirMed & Rescue. https://www.airmedandrescue.com/latest/ long-read/updated-patient-air-transport-during-covid-19-pandemic, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Martin, T. (2020). Updated: Patient Air Transport During The COVID-19 Pandemic. AirMed & Rescue. https://www.airmedandrescue.com/latest/ long-read/updated-patient-air-transport-during-covid-19-pandemic, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• McPherson, M. L., Krennerich, E. C., Arrington, A. S., Sitler, S. G., & Graf, J. M. (2021). Safe Ground Transport of Pediatric COVID-19 Patients—A Single-Center First-Surge Experience. Pediatric emergency care, 37(3), 175-178.
• McPherson, M. L., Krennerich, E. C., Arrington, A. S., Sitler, S. G., & Graf, J. M. (2021). Safe Ground Transport of Pediatric COVID-19 Patients—A Single-Center First-Surge Experience. Pediatric emergency care, 37(3), 175-178.
• Oxford-Horrey, C. ve ark. (2020). Putting it all together: clinical considerations in the care of critically ill obstetric patients with Covid-19. American Journal of Perinatology, 37(10): 1044.
• Oxford-Horrey, C. ve ark. (2020). Putting it all together: clinical considerations in the care of critically ill obstetric patients with Covid-19. American Journal of Perinatology, 37(10): 1044.
• Pala, S. Ç., Pala, V. G., Metintaş, S., Özakın, E. (2020). Eskisehir İl Ambulans Servisi Başhekimliği Covıid-19 Pandemi Yönetimi Faaliyet Raporu. https://www.researchgate.net/publication/344044684_ESKISEHIR_IL_AMBULANS_SERVISI_BASHEKIMLIGI_COVID-19_PANDEMI_YONETIMI_FAALIYET_RAPORU_01012020-30062020, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Pala, S. Ç., Pala, V. G., Metintaş, S., Özakın, E. (2020). Eskisehir İl Ambulans Servisi Başhekimliği Covıid-19 Pandemi Yönetimi Faaliyet Raporu. https://www.researchgate.net/publication/344044684_ESKISEHIR_IL_AMBULANS_SERVISI_BASHEKIMLIGI_COVID-19_PANDEMI_YONETIMI_FAALIYET_RAPORU_01012020-30062020, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Peddle, M. B., Smith, J. A. (2020). Hazard control for communicable disease transport at Ornge. Canadian Journal of Emergency Medicine, 22(S2): 79-83.
• Peddle, M. B., Smith, J. A. (2020). Hazard control for communicable disease transport at Ornge. Canadian Journal of Emergency Medicine, 22(S2): 79-83.
• Respiratory Therapy Group, Respiratory Medicine Branch, Chinese Medical Association. Expert consensus on protective measures related to respiratory therapy in patients with severe and critical coronavirus infection. Chinese Journal of Tuberculosis and Respiratory Diseases, 2020,17(00):E020 -E020. DOI: 10.3760 / cma.j.issn.1001-0939.2020.0020
• Respiratory Therapy Group, Respiratory Medicine Branch, Chinese Medical Association. Expert consensus on protective measures related to respiratory therapy in patients with severe and critical coronavirus infection. Chinese Journal of Tuberculosis and Respiratory Diseases, 2020,17(00):E020 -E020. DOI: 10.3760 / cma.j.issn.1001-0939.2020.0020
• Sofuoğlu, T. (2020). Corona Virüs (COVID-19) ve Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri, Afet Araştırmaları Derneği. https://www.afet.org.tr/corona-virus-covid-19-ve-hastane-oncesi-acil-saglik-hizmetleri/, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Sofuoğlu, T. (2020). Corona Virüs (COVID-19) ve Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri, Afet Araştırmaları Derneği. https://www.afet.org.tr/corona-virus-covid-19-ve-hastane-oncesi-acil-saglik-hizmetleri/, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Sofuoğlu, T., Emiroğlu, M., Köse, Ş. (2020). Mitigation, preparedness and response practices in training and research hospital during coronavirus pandemic. Tepecik Eğit Hast Derg., 30(2): 10-18.
• Sofuoğlu, T., Emiroğlu, M., Köse, Ş. (2020). Mitigation, preparedness and response practices in training and research hospital during coronavirus pandemic. Tepecik Eğit Hast Derg., 30(2): 10-18.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2020). Sağlık Kurumlarında Çalışma Rehberi ve Enfeksiyon Kontrol Önlemleri. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66532/saglik-kurumlarinda-calisma-rehberi-ve-enfeksiyon-kontrol-onlemleri.html, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2020). Sağlık Kurumlarında Çalışma Rehberi ve Enfeksiyon Kontrol Önlemleri. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66532/saglik-kurumlarinda-calisma-rehberi-ve-enfeksiyon-kontrol-onlemleri.html, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2020). https://acilafet.saglik.gov.tr/TR,64676/covid-19-ambulans-nakil-tasima-kriterleri.html, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2020). https://acilafet.saglik.gov.tr/TR,64676/covid-19-ambulans-nakil-tasima-kriterleri.html, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilgilendirme Platformu, (2020).COVID-19 Rehberi. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66301/covid-19-rehberi.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilgilendirme Platformu, (2020).COVID-19 Rehberi. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66301/covid-19-rehberi.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Dairesi Başkanlığı ve Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2019). Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Enfeksiyon Hastalıklarından Korunma Rehberi. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Bulasici-hastaliklar-db/hastaliklar/SHIE/Rehber/HASH_Enfeksiyon_Hastaliklarndan_Korunma_Rehberi.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Dairesi Başkanlığı ve Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2019). Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Enfeksiyon Hastalıklarından Korunma Rehberi. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Bulasici-hastaliklar-db/hastaliklar/SHIE/Rehber/HASH_Enfeksiyon_Hastaliklarndan_Korunma_Rehberi.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• The EMS Today Show: Prone Positioning of Patients Found to be Beneficial to COVID-19 Patient Care. (2021). https://www.jems.com/podcasts/the-ems-today-show-prone-positioning-of-patients-found-to-be-beneficial-to-covid-19-patient-care/, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• The EMS Today Show: Prone Positioning of Patients Found to be Beneficial to COVID-19 Patient Care. (2021). https://www.jems.com/podcasts/the-ems-today-show-prone-positioning-of-patients-found-to-be-beneficial-to-covid-19-patient-care/, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği. (2020). COVID-19 Hastalığı Takip Önerileri- Hastanın Hastane İçinde Transferinde Dikkat Edilecek Hususlar. https://www.dcyogunbakim.org.tr/wp-content/uploads/2020/04/HASTANIN-HASTANE-%C4%B0%C3%87ER%C4%B0S%C4%B0NDE-TRANSFER%C4%B0-SIRASINDA-D%C4%B0KKAT-ED%C4%B0LECEK-HUSUSLAR.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği. (2020). COVID-19 Hastalığı Takip Önerileri- Hastanın Hastane İçinde Transferinde Dikkat Edilecek Hususlar. https://www.dcyogunbakim.org.tr/wp-content/uploads/2020/04/HASTANIN-HASTANE-%C4%B0%C3%87ER%C4%B0S%C4%B0NDE-TRANSFER%C4%B0-SIRASINDA-D%C4%B0KKAT-ED%C4%B0LECEK-HUSUSLAR.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• Usul E, Korkut S. COVID-19 hastalarında taburculuk, izolasyon ve nakil kriterleri. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.60-5. Yousuf, B., Sujatha, K. S., alfoudri H., Mansurov, V. (2020). Transport of critically ill COVID-19 patients. Intensive Care Med, 46:1663–1664.
• Usul E, Korkut S. COVID-19 hastalarında taburculuk, izolasyon ve nakil kriterleri. Oğuztürk H, editör. Koronavirüs Hastalığı (COVID- 19) ve Acil Tıp 2020. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.60-5. Yousuf, B., Sujatha, K. S., alfoudri H., Mansurov, V. (2020). Transport of critically ill COVID-19 patients. Intensive Care Med, 46:1663–1664.
• West Virginia University Hospitals. (2020). Transporting of Patient under Covid-19 Precautions. https://wvumedicine.org/criticalcare/wp-content/uploads/sites/31/2020/03/Policy-TRANSPORTING-OFPATIENT- UNDER-COVID-19-PRECAUTIONS.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• West Virginia University Hospitals. (2020). Transporting of Patient under Covid-19 Precautions. https://wvumedicine.org/criticalcare/wp-content/uploads/sites/31/2020/03/Policy-TRANSPORTING-OFPATIENT- UNDER-COVID-19-PRECAUTIONS.pdf, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• World Health Organization- WHO (2020). Infection Prevention during Transfer and Transport of Patients with Suspected Covid-19 Requiring Hospital Care. https://apps.who.int/iris/handle/10665/331917, (Erişim Tarihi:10.05.2021).
• World Health Organization- WHO (2020). Infection Prevention during Transfer and Transport of Patients with Suspected Covid-19 Requiring Hospital Care. https://apps.who.int/iris/handle/10665/331917, (Erişim Tarihi:10.05.2021).