Esbâbu ‘Udûli’l-İmâm el-Buhârî ‘ani’t-Tahrîc li’l-İmâm Ca‘fer es-Sâdık fî Sahîhih

Year 2012, Volume: 10 Issue: 2, 41 - 60, 30.12.2012

Ahmad Snobar

Abstract

Bu çalışma İmâm Buhârî’yi es-Sâdık diye anılan Ca‘fer b. Muhammed b. Ali b. el-

Hüseyn b. Ali b. Ebû Tâlib’in hadislerini kitabına almamaya sevk eden sebepleri açıklamayı

amaçlamaktadır. Bu husus özellikle İmâmiyye ve Zeydiyye Şî‘ası’ndan pek çok kişinin ileri

sürdüğü bir konudur. Ehl-i Sünnete mensup birtakım kişiler de onlara uymuşlardır ve bu

onları İmâm Buhârî’nin Ehl-i Beyt’e bağlılık göstermediği, Nasıbîlerin yanında durduğu ve

mevcut durum ve otoritenin baskısına teslim olduğunu iddia etmeye sevk etmiştir. Bu

iddianın detaylı biçimde incelenmesi ve vakıaya ne kadar mutabık olduğunun açıklanması,

Buhârî’yi Cafer es-Sâdık’tan hadis almamaya sevk eden bütün ihtimallerin analiz edilmesi

gerekmektedir. Ardından muhtemel neden esas alınarak diğer sebeplerin göz ardı edilmesi

gereklidir. Bu tür bir iddia müstakil bir çalışmada ele alınmalıdır. Zira Buhârî’ye bu tür bir

tenkidin yöneltilmesi durumunda, râvi seçimindeki objektifliği ve dolayısıyla da Sahîh’i

hakkında şüphe ortaya çıkacaktır. Hâlbuki, Ehl-i Sünnet’e göre Sahîh en sahih hadis kitabıdır

ve onu bu tür bir tenkide açmak Sünnî düşünce sisteminin dayandığı fikrî esaslardan birisini

tartışmaya açmak anlamına gelir. Meselenin hakikatini ortaya çıkaracak doğru neticeye

ulaşmak üzere -hâlihazırdaki çalışmada olduğu gibi- derin ilmî araştırmaya dayalı tafsilat ve

tetkike ihtiyaç vardır. Bu nedenle Buhârî’yi buna sevk ettiği söylenen bütün ihtimalleri ele

aldım ve her bir nedeni detaylı biçimde inceleyerek hangisinin doğru neden olup, hangisinin

olmadığını açıkladım.

Keywords

Buhârî , Ca‘fer-i Sâdık , el-Câmi‘u’s-Sahîh , Rivâyet , Şi‘a , Adâlet

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), X/2, 2012.