Müstahrec Eser Türüne Bir Örnek: Ebu’l Berekât en-Nisâbûrî’nin Erbâûn Hadisen Mine’s-Sıhahi’l-Avâlî Adlı Eseri

Year 2021, Volume: 19 Issue: 2, 287 - 306, 31.12.2021

Rabia Zahide Temiz

Abstract

Hadis ilmi kapsamında tarih boyunca tedvin edilen çalışmalar, zengin içeriği ile tüm dinî ilimler müktesebatı içerisinde büyük öneme haizdir. Rivâyet dönemi olarak adlandırılan süreç akabinde, önceki devirlere ait çalışmaların şerhi, tecdidi/tanzimi sayılabilecek tâlî içerikli farklı derlemeler kaleme alınmıştır. Hadis tarihi içerisinde tehzîb dönemi olarak adlandırılan bu süreçte oluşturulan bir tür de müstahrec eserlerdir. Müstahrec eserler, modern tabirle özgün içerikli eserler olmasalar da te’lif ve tasnifte izledikleri metot ve güttükleri amaç açı-sından kıymetli çalışmalardır. Bu türe örnek bir çalışma, hicri 6. asırda yaşamış olan Ebü’l Berekât en-Nisâbûrî’nin temelde kırk hadis derlemesi olan Cüzüdür. Tevarüsen elde ettiği tasavvufî kimliği ile tanınan Ebü’l Berekât’ın Cüzü, hadis tahammül metotlarına riayet ile meydana getirilmiş bir eserdir. Bu çalışmada kırk hadis seçkilerine farklı bir örnek olduğu görülen Ebü’l Berekât en-Nisâbûrî’nin Cüz’ün fîhi erbâ‘ûne hadîsen mine’s-sıhâhi’l-‘avâlî adlı eseri incelenecektir.

Keywords

Hadis , Erbe‘ûn , Mustahrec , Sûfî , İsnad.

References

• Abdullah b. Mübarek, Ebû Abdurrahman et-Türkî. ez-Zühd ve’r-Rekâik. thk. Ebû Abdurrahman el-A’zâmî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Heyet. 12 Cilt. Cem’iyyetü’l-Meknez, 2010.
• Akyüz, Hüseyin. “Yemekte Sağ Elin Kullanılmasıyla İlgili Bir Rivayetin Sened ve Metin Tenkidi”. Ekev Akademi Dergisi 18 (2014), 1-30.
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed Bedreddîn el-. Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil el-. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nasr. Dâru Tavki’n- Necât, 1422H.
• Caʿberî, Ebû İshâk Burhâneddin İbrâhim b. Ömer el-. Rusûmu’t-tahdîs fî ulûmi’l-hadîs. thk. İbrahim b. Şerîf el-Mîlî. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 2000.
• Ebu’l Berekât en-Nisâbûrî, İsmail b. Ebû Sa’d. Cüz fîhi erbâûn hadîsen mine’s-sıhahi’l-avâli. thk. Müflih b. Süleyman - Bedr b. Fevvâz. Medine: Dârü’l-Hudeyrî, H1421.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nisâbûrî. el-Müstedrek ale’s-Sahihâyn. thk. Heyet. 8 Cilt. Dârü’t-Te’sil, 2014.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdurrahmân el-. Şerhu’t-Tabsıra ve’t-Tezkira. thk. Abdullaṭîf el-Hemîm, - Mâhir Yâsîn Fahl. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Alî b. el-Hasen. Târîhu Dımaşk. thk. Amr b. Ğurâme el-Ömrevî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1995.
• İbn Mâce, Ebû Abdulah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
• İbnu’l-Aynî, Abdurrahman b. Ebî Bekr b. Muhammed Zeynüddin el-Hanefî. Şerhu Elfiyyeti’l-Irâkî fî Ulûmi’l-Hadîs. Yemen: Merkez en-Nuʿmân li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 2011.
• İbnü’d-Dübeysî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Saîd. Zeylu Târîhi Medîneti’s-Selâm. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2006.
• İbnü’l-Adîm, Ömer b. Ahmed b. Hibetullâh b. Ebî Cerâde. Buğyetü’t-taleb fî târîhi Haleb. thk. Süheyl ez-Zekkâr. Dârü’l-Fikr, ts.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. el-Esîr el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdusselaâm Tedmurî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
• Kağıt, Feyzullah. Müstahrec Türü Eserler ve Özellikleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Kâtib Çelebi, Mustafa b. Abdullah Haci Halife. Keşfu’z-zünûn. 6 Cilt. Bağdad: Mektebetü’l-Müsennâ, 1941.
• Kettânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-. er-Risâletü’l-mustatrafe. thk. Muhammed el-Müntasir. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmî, 1993.
• Mizzî, Cemâleddîn Ebû’l-Haccâc Yûsuf b. Abdurrahmân el-. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Muhallis, Muhammed b. Abdurrahman b. el-Abbâs el-. el-Muhallisiyyât. thk. Nebîl Sadeddîn el-Cerrâr. Katar: Vizâratu’l-Evkâf, 2008.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Sandıkçı, S. Kemal. “Müstahrec”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/111-112. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Sehâvî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahmân b. Muhammed es-. Fethü’l-mugîs bi Şerhi Elfiyyeti’l-Hadîs li’l-Irâkî. thk. Ali Huseyn Ali. Mısır: Mektebetü’s-Sünne, 2003.
• Semʿânî, Ebû Saʿd Abdulkerîm b. Muhammed b. Mansûr es-. el-Ensâb. thk. Abdullâh Ömer el-Bârûdî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998.
• Suyûtî, Celaleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-. Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbü’n-Nevevî. thk. Nazar Muhammed el-Faryâbî. Tîbe: Dâru Taybe, ts.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-. el-Mu’cemu’l-kebîr. thk. hamdi b. Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1983.
• Tahhân, Mahmûd. Teysîru mustalahi’l-hadîs. Riyâd: Mektebetü’l-Maârif, 2004.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. Îsâ et-. Sünenü Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir - Muhammed Fuâd Abdülbâki. Mısır: Şirketü Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bânî, 1975.
• Yılmaz, Harun. “Şeyhüşşüyûh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (EK 2). Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Zehebî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. 18 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadis, 2006.
• Zehebî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâti’l-meşâhîr ve ala’l-a‘lâm. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2003.