Research Article
BibTex RIS Cite

İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-

Year 2022, Volume: 20 Issue: 1, 85 - 107, 30.06.2022

Kadir Sekmen

Abstract

Sahâbe döneminden itibaren hadisler Kur’an, sünnet, akıl gibi birçok kritere arz edilmiştir. Farklı dönemdeki âlimlerden bu kriterleri kullananlar olduğu gibi bunlara karşı gelenler de olmuştur. Özellikle Hanefîler (meşhur ve mütevâtir haberleri dışarıda bırakıp) haber-i vâhidleri bu gibi kriterlere arz ederek değerlendirmişler ve söz konusu kriterler üzerinden bir sistem geliştirmişlerdir. Hanefîlerin hadisleri belirli kriterlere arz ederek değerlendirmel-erine ilk tepki Ehl-i hadisten gelmiştir. Hadislerin bu kriterlere arzına menfi yaklaşım İmam Şâfiî (v. 204/820) ile devam etmiş ve İbn Hazm’a (v. 456/1064) kadar ulaşmıştır. Bu ma-kalede Ehl-i hadisin devamı mahiyetindeki Zâhiriyye Mezhebi’nin en önde gelen âlimlerin-den biri olan İbn Hazm özelinde Zâhirîlerin arz metoduna yaklaşımları Hanefîlerinki ile mukayeseli olarak incelenecektir.

Keywords

Hadis Arz İbn Hazm Zâhirîlik Hanefîler.

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekir b. Hemmân es-San‘ânî. el-Musannef. nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1391/1972.
  • Acar, Muhammet Ali. “İbn Hazm’ın Hanefîlere Yönelik Kıyas Eleştirisi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmemd b. Hanbel. thk. Şuayb Arnavut v. dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Akman, Hülya. “İbn Hazm’ın el-Muhalla Adlı Eserinde Ebu Hanîfe’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (İbadetler Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. Apaydın, H. Yunus. “İbn Hazm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/41-44, 47-49. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed. Keşfü’l-esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Fusûl fi’l-usûl. nşr. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: y.y., 2. Basım, 1414/1994.
  • Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2017.
  • Çakın, Kâmil. “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 247-251.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmü’l-edille fî usûli’l-fıkh. nşr. Halil Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2001.
  • Dümeyni, Misfir b. Gurmullah. Hadis’te Metin Tenkidi Metotları. çev. İlyas Çelebi v. dğr. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1997.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
  • Ebû Gudde, Abdülfettâh. Mevzû Hadisler. çev. Enbiya Yıldırım. Ankara: Takdim Yayınları, 2020.
  • Ebû Hanîfe Numan b. Sâbit. el-Âlim ve’l-müteallim (Risâletü Ebî Hanîfe ilâ Osman el-Bettî ve el-Fıkhü’l-ebsat ile birlikte). thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. b.y.: y.y., 1368/1949.
  • Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim el-Ensârî. er-Red ‘alâ Siyeri’l-Evzâ‘î. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Mısır: y.y., ts.
  • Gül, Mutlu. Hanefî Usûlünde Hadis Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
  • Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. nşr. Muhammed Râgıb et-Tabbâh. 4 Cilt. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351/1932-1352/1934.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ‘ilmi’r-rivâye. b.y.: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1357.
  • İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf. Câmi‘u beyâni’l-ilm ve fazlihî. nşr. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî, 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. nşr. Muhammed Avvâme. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble – Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 1427/2006.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedide, 2. Basım, 1403/1983.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-âsâr. nşr. Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1424-25/2003.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. nşr. Beşşar Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1418/1998.
  • Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Kösetürk, Canan. “İbn Hazm’ın el-Muhallâ Adlı Eserinde Ebu Hanife’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (Aile Hukuku Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Mâlik b. Enes. el-Muvatta (Yahya b. Yahya el-Leysî rivayeti). thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1417/1997.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 5 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye – Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1991. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. nşr. Râid b. Sabri b. Ebû Alfa. Riyad: Dâru’l-Hadâra, 2. Basım, 1436/2015.
  • Özbay, Mehmet. “İbn Hazm’ın Nesh Anlayışı”. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özşenel, Mehmet. Arz Yöntemi Özelinde Hanefî Hadis Anlayışının Teşekkülü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2019.
  • Özşenel, Mehmet. Ebû Yûsuf’un Hadis Anlayışı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2. Basım, 2011.
  • Özşenel, Mehmet. “İbn Hazm Gözüyle Sünnet -el-İhkâm Özelinde-”. Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 6 (2002), 113-140.
  • Pezdevî, Ali b. Muhammed. Kenzü’l-vusûl ilâ ma‘rifeti’l-usûl. nşr. Said Bektaş. Medine: Dâru’s-Sirâc, 2. Basım, 1437/2016.
  • Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Polat, Salahattin. “Zayıf Hadislerle Amel”. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 97-107. Rebî‘ b. Habîb el-Ferâhîdî. el-Câmi‘u’s-sahîh. b.y.: y.y., 1432/2011.
  • Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Haydarabad: Lecnetü İhyâi’l-Meârifi’l-Osmâmiyye, 1414/1993.
  • Sekmen, Kadir. “Mevzûât Literatürünün Doğuşu -Cûzekânî Örneği-. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: y.y., 1357/1938.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Üm. nşr. Rıfat Fevzî Abdülmuttalib, 11 Cilt. b.y.: Dâru’l-Vefâ, 1422/2001.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. nşr. Muhammed Seyyid Câdelhak v. dğr. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1994.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). nşr. Ahmed Muhammed Şakir v. dğr. 5 Cilt. b.y.: y.y., ts.
  • Tuncer, Adem. “İbn Hazm’ın Sünnet Anlayışı”. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
  • Ünal, İsmail Hakkı. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/58. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/55. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Yiğit, Metin. İlk Dönem Hanefî Kaynaklarına Göre Ebû Hanîfe’nin Usûl Anlayışında Sünnet. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.

Year 2022, Volume: 20 Issue: 1, 85 - 107, 30.06.2022

Kadir Sekmen

Abstract

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekir b. Hemmân es-San‘ânî. el-Musannef. nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1391/1972.
  • Acar, Muhammet Ali. “İbn Hazm’ın Hanefîlere Yönelik Kıyas Eleştirisi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmemd b. Hanbel. thk. Şuayb Arnavut v. dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Akman, Hülya. “İbn Hazm’ın el-Muhalla Adlı Eserinde Ebu Hanîfe’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (İbadetler Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. Apaydın, H. Yunus. “İbn Hazm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/41-44, 47-49. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed. Keşfü’l-esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Fusûl fi’l-usûl. nşr. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: y.y., 2. Basım, 1414/1994.
  • Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2017.
  • Çakın, Kâmil. “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 247-251.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmü’l-edille fî usûli’l-fıkh. nşr. Halil Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2001.
  • Dümeyni, Misfir b. Gurmullah. Hadis’te Metin Tenkidi Metotları. çev. İlyas Çelebi v. dğr. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1997.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
  • Ebû Gudde, Abdülfettâh. Mevzû Hadisler. çev. Enbiya Yıldırım. Ankara: Takdim Yayınları, 2020.
  • Ebû Hanîfe Numan b. Sâbit. el-Âlim ve’l-müteallim (Risâletü Ebî Hanîfe ilâ Osman el-Bettî ve el-Fıkhü’l-ebsat ile birlikte). thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. b.y.: y.y., 1368/1949.
  • Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim el-Ensârî. er-Red ‘alâ Siyeri’l-Evzâ‘î. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Mısır: y.y., ts.
  • Gül, Mutlu. Hanefî Usûlünde Hadis Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
  • Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. nşr. Muhammed Râgıb et-Tabbâh. 4 Cilt. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351/1932-1352/1934.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ‘ilmi’r-rivâye. b.y.: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1357.
  • İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf. Câmi‘u beyâni’l-ilm ve fazlihî. nşr. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî, 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. nşr. Muhammed Avvâme. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble – Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 1427/2006.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedide, 2. Basım, 1403/1983.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-âsâr. nşr. Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1424-25/2003.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. nşr. Beşşar Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1418/1998.
  • Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Kösetürk, Canan. “İbn Hazm’ın el-Muhallâ Adlı Eserinde Ebu Hanife’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (Aile Hukuku Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Mâlik b. Enes. el-Muvatta (Yahya b. Yahya el-Leysî rivayeti). thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1417/1997.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 5 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye – Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1991. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. nşr. Râid b. Sabri b. Ebû Alfa. Riyad: Dâru’l-Hadâra, 2. Basım, 1436/2015.
  • Özbay, Mehmet. “İbn Hazm’ın Nesh Anlayışı”. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özşenel, Mehmet. Arz Yöntemi Özelinde Hanefî Hadis Anlayışının Teşekkülü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2019.
  • Özşenel, Mehmet. Ebû Yûsuf’un Hadis Anlayışı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2. Basım, 2011.
  • Özşenel, Mehmet. “İbn Hazm Gözüyle Sünnet -el-İhkâm Özelinde-”. Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 6 (2002), 113-140.
  • Pezdevî, Ali b. Muhammed. Kenzü’l-vusûl ilâ ma‘rifeti’l-usûl. nşr. Said Bektaş. Medine: Dâru’s-Sirâc, 2. Basım, 1437/2016.
  • Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Polat, Salahattin. “Zayıf Hadislerle Amel”. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 97-107. Rebî‘ b. Habîb el-Ferâhîdî. el-Câmi‘u’s-sahîh. b.y.: y.y., 1432/2011.
  • Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Haydarabad: Lecnetü İhyâi’l-Meârifi’l-Osmâmiyye, 1414/1993.
  • Sekmen, Kadir. “Mevzûât Literatürünün Doğuşu -Cûzekânî Örneği-. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: y.y., 1357/1938.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Üm. nşr. Rıfat Fevzî Abdülmuttalib, 11 Cilt. b.y.: Dâru’l-Vefâ, 1422/2001.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. nşr. Muhammed Seyyid Câdelhak v. dğr. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1994.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). nşr. Ahmed Muhammed Şakir v. dğr. 5 Cilt. b.y.: y.y., ts.
  • Tuncer, Adem. “İbn Hazm’ın Sünnet Anlayışı”. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
  • Ünal, İsmail Hakkı. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/58. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/55. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Yiğit, Metin. İlk Dönem Hanefî Kaynaklarına Göre Ebû Hanîfe’nin Usûl Anlayışında Sünnet. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
There are 45 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Articles
Authors

Kadir Sekmen 0000-0001-8685-8777

Publication Date June 30, 2022
Published in Issue Year 2022 Volume: 20 Issue: 1

Cite

APA Sekmen, K. (2022). İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. Hadis Tetkikleri Dergisi, 20(1), 85-107.
AMA Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. June 2022;20(1):85-107.
Chicago Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 20, no. 1 (June 2022): 85-107.
EndNote Sekmen K (June 1, 2022) İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. Hadis Tetkikleri Dergisi 20 1 85–107.
IEEE K. Sekmen, “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”, HTD, vol. 20, no. 1, pp. 85–107, 2022.
ISNAD Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 20/1 (June 2022), 85-107.
JAMA Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. 2022;20:85–107.
MLA Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi, vol. 20, no. 1, 2022, pp. 85-107.
Vancouver Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. 2022;20(1):85-107.

İlmî Tedrîsâtın Tertîbi Üzerine…

    Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
    İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
    İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
    Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
    İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
    Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
    Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
    Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU