Research Article
BibTex RIS Cite

İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-

Year 2022, Volume: 20 Issue: 1, 85 - 107, 30.06.2022

Kadir Sekmen

Abstract

Sahâbe döneminden itibaren hadisler Kur’an, sünnet, akıl gibi birçok kritere arz edilmiştir. Farklı dönemdeki âlimlerden bu kriterleri kullananlar olduğu gibi bunlara karşı gelenler de olmuştur. Özellikle Hanefîler (meşhur ve mütevâtir haberleri dışarıda bırakıp) haber-i vâhidleri bu gibi kriterlere arz ederek değerlendirmişler ve söz konusu kriterler üzerinden bir sistem geliştirmişlerdir. Hanefîlerin hadisleri belirli kriterlere arz ederek değerlendirmel-erine ilk tepki Ehl-i hadisten gelmiştir. Hadislerin bu kriterlere arzına menfi yaklaşım İmam Şâfiî (v. 204/820) ile devam etmiş ve İbn Hazm’a (v. 456/1064) kadar ulaşmıştır. Bu ma-kalede Ehl-i hadisin devamı mahiyetindeki Zâhiriyye Mezhebi’nin en önde gelen âlimlerin-den biri olan İbn Hazm özelinde Zâhirîlerin arz metoduna yaklaşımları Hanefîlerinki ile mukayeseli olarak incelenecektir.

Keywords

Hadis Arz İbn Hazm Zâhirîlik Hanefîler.

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekir b. Hemmân es-San‘ânî. el-Musannef. nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1391/1972.
  • Acar, Muhammet Ali. “İbn Hazm’ın Hanefîlere Yönelik Kıyas Eleştirisi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmemd b. Hanbel. thk. Şuayb Arnavut v. dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Akman, Hülya. “İbn Hazm’ın el-Muhalla Adlı Eserinde Ebu Hanîfe’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (İbadetler Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. Apaydın, H. Yunus. “İbn Hazm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/41-44, 47-49. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed. Keşfü’l-esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Fusûl fi’l-usûl. nşr. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: y.y., 2. Basım, 1414/1994.
  • Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2017.
  • Çakın, Kâmil. “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 247-251.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmü’l-edille fî usûli’l-fıkh. nşr. Halil Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2001.
  • Dümeyni, Misfir b. Gurmullah. Hadis’te Metin Tenkidi Metotları. çev. İlyas Çelebi v. dğr. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1997.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
  • Ebû Gudde, Abdülfettâh. Mevzû Hadisler. çev. Enbiya Yıldırım. Ankara: Takdim Yayınları, 2020.
  • Ebû Hanîfe Numan b. Sâbit. el-Âlim ve’l-müteallim (Risâletü Ebî Hanîfe ilâ Osman el-Bettî ve el-Fıkhü’l-ebsat ile birlikte). thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. b.y.: y.y., 1368/1949.
  • Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim el-Ensârî. er-Red ‘alâ Siyeri’l-Evzâ‘î. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Mısır: y.y., ts.
  • Gül, Mutlu. Hanefî Usûlünde Hadis Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
  • Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. nşr. Muhammed Râgıb et-Tabbâh. 4 Cilt. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351/1932-1352/1934.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ‘ilmi’r-rivâye. b.y.: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1357.
  • İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf. Câmi‘u beyâni’l-ilm ve fazlihî. nşr. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî, 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. nşr. Muhammed Avvâme. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble – Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 1427/2006.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedide, 2. Basım, 1403/1983.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-âsâr. nşr. Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1424-25/2003.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. nşr. Beşşar Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1418/1998.
  • Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Kösetürk, Canan. “İbn Hazm’ın el-Muhallâ Adlı Eserinde Ebu Hanife’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (Aile Hukuku Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Mâlik b. Enes. el-Muvatta (Yahya b. Yahya el-Leysî rivayeti). thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1417/1997.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 5 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye – Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1991. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. nşr. Râid b. Sabri b. Ebû Alfa. Riyad: Dâru’l-Hadâra, 2. Basım, 1436/2015.
  • Özbay, Mehmet. “İbn Hazm’ın Nesh Anlayışı”. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özşenel, Mehmet. Arz Yöntemi Özelinde Hanefî Hadis Anlayışının Teşekkülü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2019.
  • Özşenel, Mehmet. Ebû Yûsuf’un Hadis Anlayışı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2. Basım, 2011.
  • Özşenel, Mehmet. “İbn Hazm Gözüyle Sünnet -el-İhkâm Özelinde-”. Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 6 (2002), 113-140.
  • Pezdevî, Ali b. Muhammed. Kenzü’l-vusûl ilâ ma‘rifeti’l-usûl. nşr. Said Bektaş. Medine: Dâru’s-Sirâc, 2. Basım, 1437/2016.
  • Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Polat, Salahattin. “Zayıf Hadislerle Amel”. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 97-107. Rebî‘ b. Habîb el-Ferâhîdî. el-Câmi‘u’s-sahîh. b.y.: y.y., 1432/2011.
  • Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Haydarabad: Lecnetü İhyâi’l-Meârifi’l-Osmâmiyye, 1414/1993.
  • Sekmen, Kadir. “Mevzûât Literatürünün Doğuşu -Cûzekânî Örneği-. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: y.y., 1357/1938.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Üm. nşr. Rıfat Fevzî Abdülmuttalib, 11 Cilt. b.y.: Dâru’l-Vefâ, 1422/2001.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. nşr. Muhammed Seyyid Câdelhak v. dğr. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1994.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). nşr. Ahmed Muhammed Şakir v. dğr. 5 Cilt. b.y.: y.y., ts.
  • Tuncer, Adem. “İbn Hazm’ın Sünnet Anlayışı”. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
  • Ünal, İsmail Hakkı. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/58. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/55. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Yiğit, Metin. İlk Dönem Hanefî Kaynaklarına Göre Ebû Hanîfe’nin Usûl Anlayışında Sünnet. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.

Year 2022, Volume: 20 Issue: 1, 85 - 107, 30.06.2022

Kadir Sekmen

Abstract

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekir b. Hemmân es-San‘ânî. el-Musannef. nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1391/1972.
  • Acar, Muhammet Ali. “İbn Hazm’ın Hanefîlere Yönelik Kıyas Eleştirisi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmemd b. Hanbel. thk. Şuayb Arnavut v. dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Akman, Hülya. “İbn Hazm’ın el-Muhalla Adlı Eserinde Ebu Hanîfe’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (İbadetler Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. Apaydın, H. Yunus. “İbn Hazm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/41-44, 47-49. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed. Keşfü’l-esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Fusûl fi’l-usûl. nşr. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: y.y., 2. Basım, 1414/1994.
  • Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2017.
  • Çakın, Kâmil. “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 247-251.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer. Takvîmü’l-edille fî usûli’l-fıkh. nşr. Halil Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2001.
  • Dümeyni, Misfir b. Gurmullah. Hadis’te Metin Tenkidi Metotları. çev. İlyas Çelebi v. dğr. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1997.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
  • Ebû Gudde, Abdülfettâh. Mevzû Hadisler. çev. Enbiya Yıldırım. Ankara: Takdim Yayınları, 2020.
  • Ebû Hanîfe Numan b. Sâbit. el-Âlim ve’l-müteallim (Risâletü Ebî Hanîfe ilâ Osman el-Bettî ve el-Fıkhü’l-ebsat ile birlikte). thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. b.y.: y.y., 1368/1949.
  • Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim el-Ensârî. er-Red ‘alâ Siyeri’l-Evzâ‘î. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Mısır: y.y., ts.
  • Gül, Mutlu. Hanefî Usûlünde Hadis Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
  • Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. nşr. Muhammed Râgıb et-Tabbâh. 4 Cilt. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351/1932-1352/1934.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ‘ilmi’r-rivâye. b.y.: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1357.
  • İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf. Câmi‘u beyâni’l-ilm ve fazlihî. nşr. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî, 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. nşr. Muhammed Avvâme. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble – Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 1427/2006.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedide, 2. Basım, 1403/1983.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-âsâr. nşr. Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1424-25/2003.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. nşr. Beşşar Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1418/1998.
  • Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Kösetürk, Canan. “İbn Hazm’ın el-Muhallâ Adlı Eserinde Ebu Hanife’ye Nispet Edilen Görüşlerin Tahkiki (Aile Hukuku Örneği)”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
  • Mâlik b. Enes. el-Muvatta (Yahya b. Yahya el-Leysî rivayeti). thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1417/1997.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 5 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye – Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1991. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. nşr. Râid b. Sabri b. Ebû Alfa. Riyad: Dâru’l-Hadâra, 2. Basım, 1436/2015.
  • Özbay, Mehmet. “İbn Hazm’ın Nesh Anlayışı”. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özşenel, Mehmet. Arz Yöntemi Özelinde Hanefî Hadis Anlayışının Teşekkülü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2019.
  • Özşenel, Mehmet. Ebû Yûsuf’un Hadis Anlayışı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2. Basım, 2011.
  • Özşenel, Mehmet. “İbn Hazm Gözüyle Sünnet -el-İhkâm Özelinde-”. Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 6 (2002), 113-140.
  • Pezdevî, Ali b. Muhammed. Kenzü’l-vusûl ilâ ma‘rifeti’l-usûl. nşr. Said Bektaş. Medine: Dâru’s-Sirâc, 2. Basım, 1437/2016.
  • Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Polat, Salahattin. “Zayıf Hadislerle Amel”. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 97-107. Rebî‘ b. Habîb el-Ferâhîdî. el-Câmi‘u’s-sahîh. b.y.: y.y., 1432/2011.
  • Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Haydarabad: Lecnetü İhyâi’l-Meârifi’l-Osmâmiyye, 1414/1993.
  • Sekmen, Kadir. “Mevzûât Literatürünün Doğuşu -Cûzekânî Örneği-. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: y.y., 1357/1938.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Üm. nşr. Rıfat Fevzî Abdülmuttalib, 11 Cilt. b.y.: Dâru’l-Vefâ, 1422/2001.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. nşr. Muhammed Seyyid Câdelhak v. dğr. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1994.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). nşr. Ahmed Muhammed Şakir v. dğr. 5 Cilt. b.y.: y.y., ts.
  • Tuncer, Adem. “İbn Hazm’ın Sünnet Anlayışı”. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
  • Ünal, İsmail Hakkı. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/58. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “İbn Hazm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/55. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Yiğit, Metin. İlk Dönem Hanefî Kaynaklarına Göre Ebû Hanîfe’nin Usûl Anlayışında Sünnet. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
There are 45 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Articles
Authors

Kadir Sekmen 0000-0001-8685-8777

Publication Date June 30, 2022
Published in Issue Year 2022 Volume: 20 Issue: 1

Cite

APA Sekmen, K. (2022). İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. Hadis Tetkikleri Dergisi, 20(1), 85-107.
AMA Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. June 2022;20(1):85-107.
Chicago Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 20, no. 1 (June 2022): 85-107.
EndNote Sekmen K (June 1, 2022) İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. Hadis Tetkikleri Dergisi 20 1 85–107.
IEEE K. Sekmen, “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”, HTD, vol. 20, no. 1, pp. 85–107, 2022.
ISNAD Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 20/1 (June 2022), 85-107.
JAMA Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. 2022;20:85–107.
MLA Sekmen, Kadir. “İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-”. Hadis Tetkikleri Dergisi, vol. 20, no. 1, 2022, pp. 85-107.
Vancouver Sekmen K. İbn Hazm’ın Arz Meselesine Yaklaşımı -Hanefîlerin Yaklaşımıyla Mukayeseli Bir İnceleme-. HTD. 2022;20(1):85-107.

İlim Tasavvurumuz Üzerine…

İslâm ilim geleneği, ihtiva ve temsil ettiği zâhirî, aklî, felsefî ve irfânî zenginliği ile küllî bir gerçekliği yansıtmaktadır. Söz konusu zenginlik alanlarının her birisi meşrûiyyetini, kendi usûlü dairesinde hakikat arayışı süreci içerisinde bulunuşuyla temellendirmektedir. Başlı başlarına müstakil birer ilim dalı olmaları ve bunun neticesinde tarifi, gayesi ve mesâili itibariyle sınırları belirgin olsa da, ortak bir tasavvura aracılık etmeleri dolayısıyla kaçınılmaz biçimde, bünyesinde sair ilimlerle kendi zaviyelerinden müştereklikler barındırır. Ne var ki, kendine has mesâildeki farklılaşmalar, bütünün temsil ettiği küllî tasavvurun varlığına engel değildir.
Geçmişte ve günümüzde, geleneğin bu yönü gözden kaçırıldığında, ilimler arası irtibat, sözü edilen müştereklikler üzerinden değil, ayrışmalardan hareketle kurulmaya çalışılmıştır. Esasen İslâm ilim geleneğini, ilimler arası iç çekişmelerin ve tartışmaların odağı olarak görmek böyle bir yaklaşım neticesinde ortaya çıkmıştır. Kadîm ilim geleneğimizi fikrî karışıklığın odağı olarak görme zafiyetini sadece şarkiyat geleneğinin bir refleksi imiş gibi kabul etmek kolaycı bir yaklaşımdır. Şarkiyat geleneği ‘ötekinin duruşunu’ temsil ettiği için dikkate alınması ve zafiyetlerine odaklanılması gereken, ‘öteki’lerin dışında kalanlar, yani ‘biz’ olmalıyız.
İlim ehli taifeyi teşkil eden bizlerin bu süreçte yapması gereken, dışardan ve çatışma odaklı yaklaşımı bir yana bırakıp; kendilerini İslâm tasavvurunu zayıflatmaya adamış kişilerin yöntemlerinin üst dilini keşfederek, benzer hatalara düşmekten kurtulmak, muhtelif ilimleri aynı müştereklikte cem eden kadîm geleneğimizin üst tasavvuruna odaklanmaktır.
İslâm toplumu olarak, fikrî hamlemizi gerçekleştirmemiz, körü körüne taklîdi bir yana bırakıp, bize ait değerler manzumemizi keşfetmemize bağlıdır. Modern çağın bilgi üzerindeki bizi kuşatan tahakkümü ve kendi değerlerini bize taşıyan imkânlarını ‘mihengimize’ vurmadan özümseme, bizi sürekli olarak kimliğimizden uzaklaştırmaktadır. Günümüzde öğrendiğimiz en önemli esas, ‘bilginin/ma‘lûmâtın’ kutsallığı iddiasıdır. Oysa her dönemde, mukaddes olan hakikat ve ma‘rifettir. Bir başka ifade ile varlığımız meşrûiyyetini bilgi peşinde koşmamızdan değil, hakikat yolcusu olmamızdan almalıdır.
Doğru yanlış her türlü bilginin kutsanması sebebiyledir ki, arama motorları ve sosyal medya plâtformaları üzerinden paylaşılan veriler, tıpkı, geçmişte ilimler ve ilim ehli arasında sadece ma‘lûmâta odaklanıldığında, ilimler arasındaki müşterek zeminin fark edilememesi ve İslâm tarihinin çatışmalar tarihi şeklinde algılanması gibi, bir ölçüye vurulmaksızın yaygınlığı nisbetinde doğru ve tayin edici bir konum ihrâz etmiştir. Bizler geçmişin ve günümüzün tecrübesinden istifade ederek, tekrar aynı hataya düşmediğimizden emin olmalıyız.
Şu halde, ilim ehline düşen, öncelikle ilimlerin usûlleri ve telif tarzlarının müşterekliğini temin eden ‘üst dilini’; bir başka ifade ile ‘küllî tasavvurunu’ keşfe yönelik gayretlerini arttırmaktır. İlmin bugünkü temsilcilerinin, İlâhî hakîkati zâhirî, aklî, rûhî, kalbî, irfânî plânda idrak için ömür tüketen geçmiş âlim, hakîm ve ârifler ile eserler üzerinden bağ kurmak suretiyle, onların arayış tecrübelerinden istifade etmeleri, ilimleri kuşatan küllî tasavvurun idrâkini mümkün kılacaktır. Bizi küllî tasavvura ulaştıracak olan vasıta, bazen dilin sunduğu imkânlar, bazen akıl, mantık ve felsefenin hâsıl ettiği kazanımlar, bazen de kalbin ve irfânî geleneğin ulaştığı hakikatler olabilecektir.
Bütün bu hususların arayışı içerisinde olan, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile de, bize ait duruşa ve müşterek tasavvuru keşfin zaruretine dikkat çekmeyi kaçınılmaz görüyoruz. Bir başka ifade ile, tedbirimizi alıp, tedârikimizi ikmâl ederek seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunu fark ederek, ‘cihet-i vahdemizi’ yeniden hatırlamalı, uydu olmaktan, ezilmişlikten kurtulmalı, kendimize ait usûl, ulemâ ve kitâbiyâta dönmeli, ilmî düşünüşümüzü yeniden ‘âlî tasavvurumuza’ uygun hâle getirmeliyiz.
Kırk ikinci sayımızla, akademik dergicilikte kemâle erdiğimizin göstergesi olarak, kesintisiz yayın hayatını sürdürerek, geride bıraktığımız ilk yirmi yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu nüshasında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. İslâm coğrafyasının uzak diyarlarının tasavvurlarını bize sunan makaleler, eser tetkikleri, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) işaret edilen hususlarda bize iletilen her türlü talebe açık olup, bütün imkânlarını kullanarak arzu edilen hususlarda yazarlarımızın yanında olmaya çalışacaktır.
Geride bıraktığımız yirmi yıl ve kırk iki sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran hayatta olan ve ahirete irtihal eden bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken, bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz. Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU