Chariots Throughout History and Their Description in The Shahnameh

Year 2024, Issue: 10, 1 - 36, 31.12.2024

Samet İkibeş

https://doi.org/10.61348/htde.1550009

Abstract

Throughout history, people have used carts for various purposes, with chariots being one of these functions. However, the chariots began to take on military roles during the Bronze Age. Over time, they formed the basis of armies, and therefore, their traces can be found in many civilizations. Due to the complexity of covering all civilizations that used chariots, this article focuses on several key ones: Ancient Egypt, the Hittites, the Mycenaeans, Ancient Greece, Persia, Rome, Ancient China, and Ancient Turkic societies. The article’s primary purpose is to investigate the development of chariots from the Prehistoric Ages to the Medieval. Its secondary objective is to analyze the descriptions of chariots as depicted in the Shahnameh miniatures. Civilizations that used chariots designed their vehicles according to their war strategies and geographical conditions. However, all chariots had a few standard essential components, including the axle, wheel, cockpit, pole, yoke, and joints.

These pieces also had different functions while operating the chariots. Chariots were primarily used to disrupt the ranks of foot soldiers in battle. Although they were highly effective during the Bronze Age, they eventually became obsolete as time passed. The main reason for this decline was the rise of cavalry units, which proved to be faster and more versatile in combat than chariots. However, it should not be assumed that chariots were no longer used in ancient or medieval times since they continued to play a role in warfare throughout these periods. The Shahnameh is one of Persia’s national epic sagas, encompassing both historical and mythological themes. It features a notable episode involving a thorny chariot in the conflict between Esfandiyâr and Simurgh. In the story, Esfandiyâr defeats Simurgh with the help of the thorns on his chariot, and this dramatic struggle is depicted in many miniatures.

Keywords

Ancient Times, Chariot, Medieval, Military Technology, Shahnameh, War Machine.

Tarihte Savaş Arabaları ve Şehnâme’deki Bir Tasviri

Abstract

At arabaları insanoğlu tarafından tarih boyunca çeşitli amaçlarla kullanılmış ve savaş arabaları bu amaçlardan birini teşkil etmiştir. Lakin Bronz Çağı zarfında askerî hususta görev almaya başlamışlardır. Zamanla da orduların temelini meydana getirmeleri ile birlikte, birçok medeniyette izlerine rastlanabilmiştir. Bu çalışmada savaş arabası kullanan tüm medeniyetleri incelemek mümkün olmadığından Eski Mısır, Hitit, Myken, Eski Yunan, Pers, Roma, Eski Çin ve Eski Türk gibi uygarlıklar üzerinde durulmuştur. Çalışmanın temel amacı savaş arabalarının gelişimini Prehistorik Çağlardan Orta Çağ’a kadar incelemektir. İkincil bir amaç da Şehnâme’deki tasvirlerini minyatür sanatı çerçevesinde gözden geçirmektir. Savaş arabalarına sahip olan medeniyetler kendi coğrafî koşulları ve savaş taktik-stratejilerine göre makinelerini tasarlamışlardır. Ancak herhangi bir savaş arabası aks, tekerlek, sepet, direk, boyunduruk ve bağlantı bölümleri gibi ortak tamamlayıcı unsurlar barındırmak zorundaydı.

Savaş aracını meydana getiren bu parçaların aynı zamanda farklı görevleri de bulunurdu. Bu araçlar muharebelerde genellikle piyadelerin saflarını dağıtmak amaçlı kullanılmıştır. Arabalar Bronz Çağı boyunca piyadeleri dağıtma noktasında önemli yararlar sağlamalarına karşın zamanla saf dışı kalmaya başlamışlardır. Nitekim işaret edilen durumun en büyük sebebi, süvari birliklerinin ortaya çıkmasıdır. Süvariler savaş arabalarına kıyasla daha hızlı ve kullanışlı oldukları için önem kazanmışlardır. Fakat bu çerçevede araçların Eski Çağ ve Orta Çağ boyunca tamamen ortadan kalktığı da düşünülmemelidir. Şehnâme İran’ın milli kahramanlık destanlarından biri olup hem tarihî hemde mitolojik konuları aktarmaktadır. Ek olarak İsfendiyâr ile Simurg mücadelesinde dikenli bir savaş arabası da yer almaktadır. Bu hikâyede İsfendiyâr, arabasının üzerindeki dikenler yardımıyla Simurg’un canını almış ve belirtilen mücadele birçok minyatürde tasvir edilmiştir.

Keywords

Askeri Teknoloji, Eski Çağ, Orta Çağ, Savaş Arabası, Savaş Makinesi, Şehnâme

References

• Aiskhülos, Persler, çev. Güngör Dilmen, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 2014
• Anonim, Rigveda, çev. Korhan Kaya, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2018
• Arrian, Anabasis of Alexander, çev. Peter Brunt, Harvard University Press, London 1989
• Flavius Vegetius Renatus, Roma Savaş Sanatı, çev. Samet Özgüler ve Kutsi Aybars Çetinalp, Kronik Kitap, İstanbul 2022
• Herodotos, Tarih, çev. Müntekim Ökmen, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015
• Homeros, İlyada, çev. Azra Erhat ve A. Kadir, Can Yayınları, İstanbul 2008
• Jordanes, Romana and Getica, çev. Peter Van Nuffelen ve Lieve Van Hoff, Liverpool University Press, Liverpool 2020
• Julius Caesar, The Gallic War, çev. William Alexander McDevitte ve W. S. Bohn, Merchant Books, USA 2012
• Ksenophon, Yunan Tarihi, çev. Suat Sinanoğlu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999
• Ksenophon, Anabasis, çev. Ari Çokona, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2018
• Sun Bin, Kayıp Savaş Sanatı, çev. Haluk Hepkon, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul 2020
• Sun Tzu, Savaş Sanatı, çev. Pulat Otkan ve Giray Fidan, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2019
• BATİSLAM, Hanife Dilek, “Divan Şiirinin Mitolojik Kuşları: Hûmâ, Anla ve Simurg”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 7 (2002), s. 185-208
• BOARDMAN, John, Siyah Figürlü Atina Vazoları, çev. Gürkan Ergin, Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul 2013
• BOARDMAN, John, Yunan Heykeli: Arkaik Dönem, çev. Yaşar Ersoy, Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul 2013
• BROWNRİSS, Gail, “Domestication of the Horse”, Cheiron: The International Journal of Equine and Eqestrian History, Sayı 1, c. 3, s. 2-5
• BRYCE, Trevor, Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, çev. Müfit Günay, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2003
• BRYCE, Trevor, Hitit Krallığı, çev. İrem Kutluk, Alfa Yayınları, İstanbul 2023
• BURMEİSTER, Stefan vd., “Some Notes on Pictograms Interpreted as Sledges and Wheeled Vehicles in the Archaic Texts from Uruk”, Equids and Wheeled Vehicles in the Ancient World, ed. Peter Raulwing, Katheryan Linduff, Joost Crouwel, Bar Publishing, Oxford 2019, s. 49-70
• CANBY, Sheila, The Shahnama of Shah Tahmasp: The Persian Book of Kings, The Metropolitan Museum of Art, New York 2014
• ÇAKMAKÇI, Hayrunnisa, Türk-İslam Minyatürlerinde Simurg Tasviri ve İkonografisi, Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Samsun 2011
• ÇORUHLU, Yaşar, Eski Türklerin Kutsal Mezarları Kurganlar: Orta ve İç Asya’nın Erken Devir Türk Mezar Mimarisi Üzerine Bir Deneme, Ötüken Yayınları, İstanbul 2016
• D’AMATO, Raffaele ve Andrea Salimbeti, Early Aegean Warrior 5000-1450 BC., Osprey Publishing, Oxford 2013
• DREWS, Robert, The Coming of the Greeks: Indo-European Conquests in the Aegean and the Near East, Princeton University Press, Princeton 1988
• DREWS, Robert, Tunç Çağı’nın Sonu, çev. Tolga Ersoy, Gürkan Ergin, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014
• ERGİNGÖZ, Gaye Şahinbaş, “M.Ö. 2. Binyılda Hitit ve Mısır Ordularının Yapısı: Savaş Arabaları”, Aktüel Arkeoloji, Sayı 61 (Ocak-Şubat 2018), s. 50-59
• GENİNG, Vladimir Fyodorovich vd., Sıntashta: Arheologiçeskiy Pamyatniki Ariskih Piemen Uralo-Kazahstankih Stepey, c. 1, Yujno Uralskoye Knijnoe İzdatelstvo, Chelyabinsk 1992
• GREENHALGH, Peter “The Dendra Charioteer”, Antiquity, Sayı 212 (Kasım 1980), c. 54, s. 201-205
• GRGURİC, Nicolas, The Mycenaeans 1650- 1100 BC., Osprey Publishing, Oxford 2005
• GÜNDÜZ, Serhan, ‘‘M.Ö. I. Binyılın İlk Yarısında Önasya Krallıklarında Araba Tekerleklerinin Özellikleri ve Yapım Teknikleri’’, Belleten, Sayı 247 (Aralık 2002), c. 66, s. 789-818
• HAWKİNS, John David, Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, c. I, Walter de Gruyter, Berlin 2000
• JAKE, Richard Vallence ve Spyros Bakas, “Linear B Lexicon for the Construction of Mycenaen Chariots”, Journal Epohi, Sayı 2 (Aralık 2017), c. 25, s. 299-315
• KANAR, Mehmet, ‘‘Şâhnâme’’, DİA, c. 38, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, s. 289-289
• KARA, Gülnar, Tarih Kayıtları ve Han Hanedanı Tarihi Biyografilerine Göre: Çin Kaynaklarında Asya Hunları, Tarih Kütüphanesi, İstanbul 2021
• KONYALI, Neslihan, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Bulunan Derviş Mustafa’nın Şehnâme Tercümesi’nde (NEK TY 06131-06-132-06133) Üslüp ve İkonografi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2023
• KUHRT, Amelie, The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period, c. 1, Routledge, New York 2007
• LİANCHENG, Lu, “Chariot and Horse Burials In Ancient China”, Antiquity, Sayı 257 (Aralık 1993), c. 67, s. 824-838
• LOADES, Mike, The Composite Bow, Osprey Publishing, Oxford 2016
• MARSHA, Levine, “Domestication and Early History of the Horse”, The Origins, Development and Management of Its Behavior, ed. Daniel Milld and Sue Mc Donnel, Cambridge University Press, Cambridge 2005, s. 5-22
• MATİĆ, Uroš, “The Good God in the Form of Montu: Pharaoh as the Warrior God on the Battlefield”, Archaeological Review from Cambridge, c. 34 (Aralık 2019), s. 80-91
• MAZZÚ, Angelo vd., “An Engineering Investigation on the Bronze Age Crossbar Wheel of Mercurago”, Journal of Archaeological Science: Reports, c. 15 (Ekim 2017), s. 138. 149
• MAZZÚ, Angelo vd., “Dynamical and Structural Analysis of a Bronze Age War Chariot”, IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, Sayı 1 (2020), c. 949, s. 1-8
• MAZZÚ, Angelo vd., “Dynamical Behaviour of Bronze Age War Chariots”, Journal of Archaeological Science: Reports, c. 21 (Nisan 2021), s. 1-15. Dynamical behaviour of Bronze Age war chariots- ScienceDirect (Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2024)
• MEİLLEUR, Amy Marie, A Re-Examination of the Chariot of Thutmosis IV, Memphis Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Tennessee 2018
• MIZRAK, Egemen Çağrı, “Savaş Arabaları’nın İç Asya-Çin Cephesi (M.Ö. XII-M.Ö. VIII. yy.)”, History Studies, Sayı 12 (Ekim 2020), c. 5, s. 2395-2412 (Erişim Tarihi: 15 Haziran 2024)
• MİLLER, Bryan, “Vehicles of the Steppe Elite: Chariots and Carts In Xiongnu Tombs”, The Silk Road Foundation, c. 10 (2012), s. 29-38
• MORRİS, Christine Elizabeth, The Mycenaean Amphoroid Krater: A Study in Form, Design and Function, c. 2, College Üniversitesi Doktora Tezi, London 2018
• OLSEN, Sandra, “Early House Domestication on the Eurasian Steppe”, Documenting Domestication: New Genetic and Archaeological Paradigms, ed. Melinda Zeder, Daniel Bradley, Eve Emshwiller and Bruce Smith, University of California Press, Berkeley 2006, s. 245-269
• ÖGEL, Bahaeddin, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, c. 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2019
• ÖGEL, Bahaeddin, İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi: Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020
• ROSSİ, Cesare vd., “Ancient Road Transport Divices: Developments from the Bronze Age to the Roman Empire”, Frontiers of Mechanical Engineering, Sayı 1 (2015), c. 11, s. 12-25.
• SANDOR, Bale, “Tutankhamun’s chariots: secret treasures of engineering mechanics”, Fatigue and Fracture Engineering Materials and Structures, Sayı 7 (Temmuz 2004), c. 27, s. 637,646
• SAWYER, Ralyph, Ancient Chinese Warfare, Basic Books, New York 2011
• STEPHEN, Harvey, The Cult of King Ahmose at Abydos, UMI Dissertation Services, New York 2008
• SUMMERER, Latife, “Die Persische Armee in Kelainai”, Kelainai Apameia Kibotos: Stadtentwicklung im Anatolischen Kontext, Münih, 2-4 Nisan 2009, Bordeaux 2011, s. 33-54
• The Epigraphic Survey, Reliefs and Inscriptions at Karnak, Volume IV: The Battle Reliefs of King Sety, The Oriental Institute Of The University Of Chicago, Chicago 1986
• TRAUTMANN, Martin vd., “First Bioanthropological Evidence for Yamnaya Horsemanship”, Science Advance, Sayı 9 (Mart 2023), c. 9, s. 1-13
• VELDMEİJER, Andre ve Salima Ikram, Chariots In Ancient Egypt: The Tano Chariot, A Case Study, Sidestone Press, Leiden, 2018
• YATES, Robin, “The Rise of Qin and The Military Conquest of the Warring States”, The First Emperor China’s Terracotta Army, ed. Jane Portal, High Museum of Art, Atlanta 2008, s. 31-57
• ZİFFER, Irit, “Moon, Rain, Womb, Mercy The Imagery of The Shrine Model from Tell el-Far’ah North Biblical Tirzah For Othmar Tirzah”, Archaeology and Ancient Israelite Religion, Sayı 2 (Şubat 2019), c. 10, s. 1-24
• HOLMES, Robert, “Horse Archers: The Feared Unit of Ancient and Medieval Warfare”, https://www.thecollector.com/horse-archers/ (Erişim Tarihi: 15 Haziran 2024)
• İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı, “Şehname Tercümesi (NEK. TY. 06133)”, Şehname tercümesi (istanbul.edu.tr) (Erişim Tarihi: 27 Haziran 2024)