Türk İstiklâl Harbi’ne Dair Yayınlardaki Bazı Yanlış ve Eksik Bilgilerin Tespiti

Year 2025, Issue: 11, 117 - 143, 28.06.2025

Eray Çelik

https://doi.org/10.61348/htde.1573141

Abstract

Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasından kısa süre sonra başlayan işgallere karşı direniş hareketleri Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’da liderliği eline almasıyla başka bir aşamaya geçmiştir. 1919-1923 yılları arasında halkın ikna edilmesi, cephede ve masada verilen mücadelelerin ardından vatan toprakları düşmanlardan kurtarılarak bağımsız Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Belirtilen dönemde Mustafa Kemal Paşa, gencinden yaşlısına kadar bir kadro oluşturarak mücadelesini sürdürmüştür. Bu kadroda bulunan kişilerin büyük kısmı bilinmekle birlikte bazıları hakkında eksik veya yanlış bilgi bulunduğu görülmüştür. Türk İstiklâl Harbine katılan komutanlar ile ilgili toplam sekiz adet alay komutanı seviyesine kadar Millî Savunma Bakanlığı yayını biyografi kitabı mevcuttur. Bu kaynaklarda biyografisi olanlar dışında görev yapan kişilere ait araştırmacıların erişimine açık askeri bir yayın bulunmamaktadır. İsmet Görgülü’nün “On Yıllık Harbin Kadrosu” adlı eseri isimler konusunda çok önemli bir kaynaktır. Ancak bu eserde o dönem soyadı kullanımının olmaması, isim benzerliği, kişinin o görevde sonradan bulunduğu ya da hiç bulunmadığı halde yazılması gibi sebeplerden dolayı yanlış veya eksik kayıtlara rastlanılmıştır. Türk İstiklâl Harbi yayımlarında adı geçen bazı kişilerin kim oldukları bilinmediğinden tespitlerinin yapılamaması sorun oluşturmaktadır. Makalemizde mevcut kaynaklarda bilgileri eksik ya da yanlış yazılan asker kişiler ile 1922-1923 döneminde faaliyette olan ancak hakkında çok az bilgi olan bazı birliklerin erişim sağlanabilen kaynaklar vasıtasıyla tespiti yapılmaya çalışılacaktır.

Keywords

Alay, Görgülü, Kurmay, Önalp, Tümen

Detection of Some Incorrect and Incomplete Information in Publications on the Turkish War of Independence

Abstract

The resistance movements that began shortly after the signing of the Armistice of Mudros, entered another phase when Mustafa Kemal Pasha took over the leadership in Anatolia. After the persuasion of the people and the struggles given on the front and at the table between 1919 and 1923, our homeland was saved from the enemies and the independent Republic of Turkey was established. In the mentioned period, Mustafa Kemal Pasha continued his struggle by forming a cadre from young to old. Although most of the people in this staff are known, it has been observed that there is missing or incorrect information about some of them. There are a total of eight biography books published by the Ministry of National Defense about the commanders who participated in the Turkish War of Independence, up to the level of regimental commanders. There are no military publications open to our public about the people who served, other than those whose biographies are included in these sources. İsmet Görgülü's work titled "Ten Years of War Staff" is a very important source on names. However, in this work, there were some incorrect or imcomplete records due to reasons such as the lack of surname usage at that time, similarity of names, and the person being written as having held that position later or not having held it at all. The identities of some of the people mentioned in the Turkish War of Independence publications are unknown, which creates a problem. In our article, we will try to identify, through accessible sources, the military personnel whose information is missing or written incorrectly in the existing sources, and some units that werw active in the 1922-1923 period but about which there is very little information.

Keywords

Regiment, Görgülü, Staff, Önalp, Division

References

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Millî Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi, İstiklâl Harbi Arşivi (=İSH), 110-9-1-10/67-0-24, 15.11.1334
• İSH, 110-9-1-10/46-0-51, 1.01.1335
• İSH, 110-9-1-10/63-0-8, 7.01.1336
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (=BCA), 30-11-1-0/8-29-13,3.11.1924
• BCA, 30-11-1-0/16-36-4, 6.08.1925
• BCA, 30-11-1-0/29-41-1, 23.11.1926
• BCA, 30-10-1-0/52-34-17,27.02.1927
• BCA, 30-11-1-0/30-6-6,21.03.1927
• BCA, 30-11-1-0/33-21-12, 29.08.1927
• BCA, 30-10-1-0/50-28-16,9.10.1929
• BCA, 30-10-1-0/52-34-17, 27.11.1929
• BCA, 30-10-1-0/65-22-16, 27.08.1931
• BCA, 30-18-1-2/23-65-3, 20.09.1931
• “Lozan Barış Antlaşması Sonrası Ordunun Yeniden Teşkilatlanması”, Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı 153 (Temmuz 2023), s. 1-316
• ALTAY, Fahrettin, Görüp Geçirdiklerim On Yıl Savaş ve Sonrası (1912-1922), İnsel Yayınları, İstanbul 1970
• APAK, Rahmi, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988
• ATATÜRK, Kemal, Nutuk (1919-1927), yay. haz. Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2003 Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri (Alay ve Daha Üst Birlik Komutanları), yay. haz. Hülya Toker, Gülhan Barlas ve Nurcan Fidan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2004
• BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Trakya’da Millî Mücadele, c. 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1992 (3. Baskı)
• Birinci Dünya Savaşına Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, c. 2, yay. haz. Hülya Toker ve Nurcan Aslan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009
• Birinci Dünya Savaşına Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, c. 3, yay. haz. Hülya Toker ve Nurcan Aslan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009
• GÖĞEM, Ziya, Kurmay Albay Dadaylı Halit Beğ Akmansü (1884-1953), c. 1-2, İstanbul Halk Matbaası, İstanbul 1954
• GÖRGÜLÜ, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, Balkan-Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014 (2. Baskı)
• Harp Okulu Tarihçesi (1834-1945), Harp Okulu Matbaası, Ankara 1945
• İDİKUT, İhsan, İdeal Komutanlarımızdan 4’üncü Fırka Kumandanı Miralay Şehit Nazım Bey, Şirketi Mürettibiye Basımevi, İstanbul 1952
• İstiklâl Harbinin Baytari Harp Tarihi, Methal-Merkez ve Umumî Cephe, Askeri Matbaa, İstanbul 1933
• KAYA, Sezgin, “Bursalı Mehmet Nihat Bey”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 18 (2015), s. 705-741
• KÖPRÜLÜ, Ali Kadri, Anadolu’da Hayat ve Hatıratım, Anadolu’da İstiklâl Mücahedesi, yay. haz. Hamit Pehlivanlı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011
• OYMAK, Altuğ, Balıkesir’in Komutanı Ali Hikmet Paşa, Mazideki Balıkesir Yayınları, Balıkesir 2014
• ÖKSE, Necati vd., Türk İstiklal Harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1989
• ÖNALP, Kâmil vd., Türk İstiklâl Harbi, c. 2, Batı Cephesi Ks. 4, Kütahya, Eskişehir Muharebeleri (15 Mayıs 1921-25 Temmuz 1921), Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1974
• ÖNALP, Kâmil, Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi Ks. 3, Birinci, İkinci İnönü, Aslıhanlar ve Dumlupınar Muharebeleri (9 Kasım 1920-15 Nisan 1921), c. 2, yay. haz. Selim Turhan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999 (3. Baskı)
• SARAL, Ahmet Hulki Türk İstiklâl Harbi Güney Cephesi, c. 4, yay. haz. Atike Kaplan ve Alev Keskin, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009
• ŞAHİN, Gürsoy, “Bir Savaş İki Kardeş: Büyük Taarruz’da Görev Alan Kurmay Binbaşı Mustafa Şemsettin (Taner) ve Kurmay Binbaşı Cemil Tahir (Taner)’in Meslek Hayatlarından Bazı Kesitler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 100. Yılında Kocatepe-Büyük Taarruz Özel Sayısı (Kasım 2022), c. 24, s. 176-193
• TİMUR, Cevdet vd., Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, Ks. 5, Kitap 2, Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos-13 Eylül 1921) ve Sonraki Harekât (14 Eylül-10 Ekim 1921), c. 2, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1973
• Türk İstiklâl Harbine Katılan Alay ve Tugay Komutanlarının Biyografileri, c. 1, yay. haz. Betül Turan, Nurcan Aslan ve Zafer Erzan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010
• Türk İstiklâl Harbine Katılan Alay ve Tugay Komutanlarının Biyografileri, c. 2, yay. haz. Betül Turan, Nurcan Aslan ve Zafer Erzan Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010
• TÜZEL, Abidin Türk İstiklâl Harbi Batı Cephesi, Ks. 6, Kitap 4, İstiklâl Harbinin Son Safhası, c. 2, yay. haz. Güngör Cebecioğlu, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1995
• YURDABAK, Turgut, Harp Akademilerinin 127 Yılı (Şeref Dolu Yıllar 1848-1975), Harp Akademileri Yayınları, İstanbul 1975
• YURDABAK, Turgut, Harp Akademilerinin 132 Yılı (Şeref Dolu Yıllar 1848-1980), Harp Akademileri Basımevi, İstanbul 1980
• https://apps.tbmm.gov.tr/arsiv_dis_kullanici/ ARSIV_MADALYAview. php?showdetail=&ID=235 (erişim tarihi: 23.10.2024)
• https://apps.tbmm.gov.tr/arsiv_dis_kullanici/ARSIV_MADALYAview.php?showdetail=&ID=236 (erişim tarihi:23.10.2024)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne yapılan 2400915096 sayılı başvuru cevabı