TRIANGLE REMÉMORATIF : ISTANBUL – LE JEUNE PAMUK – ARTISTES/ÉCRIVAINS FRANÇAIS

Year 2014, , 129 - 138, 01.06.2014

Mümtaz Kaya

https://doi.org/10.20304/husbd.29421

Abstract

İstanbul, Hatıralar ve Şehir (2003) adlı yapıtında, anlatıcı-yazar
Orhan Pamuk, genç Orhan’ın yaşamıyla özdeşleşen İstanbul hakkındaki
anılarını kaleme alırken, Fransız gezgin, mimar ve ressam Antoine Ignace
Melling’in (1763-1831) İstanbul’u konu alan gravürlerine yer verir ve her
birine bir bölüm ayırdığı, 19. Yüzyıl Fransız yazın dünyasının önemli
yazarları Théophile Gautier, Gérard de Nerval ve Gustave Flaubert’in
İstanbul’a ilişkin yazdıklarını alt metin olarak kendi yapıtına taşır.
Pamuk’un o yazarlarla iletişim halinde olmasının, okurları bu yazarları
farklı bir bakış açısıyla okumaya davet etmesi kadar, kaleme almaya
çalıştığı anılarını canlandırmak için başvurduğu bir yol olduğunu da
düşünmekteyiz. Özyaşamöykülerinde kullanılan alt metinler, bu
altmetinlerden hareketle oluşturulan anılar, özyaşamöykülerin doğruluğu
konusunda okuru kuşkuya düşürse de, okur, anlatıcı-yazar ile kendisi
arasında, gerçeklerin tüm çıplaklığıyla anlatılacağı konusunda “varılan
anlaşmaya” (pacte autobiographique) inanmak durumundadır.
Çalışmamızda, yapıtın Türkçe başlığını (İstanbul, Hatıralar ve Şehir) ve
Fransızca başlığını (Istanbul, Souvenirs d’une ville) yaşamöyküsel ve
özyaşamöyküsel göndermeler bağlamında karşılaştırdıktan sonra bu
yapıtın, Philippe Lejeune’in 1975 yılında tanımını verdiği
“Özyaşamöyküsel Anlaşma”ya (Le Pacte autobiographique) ve
Özyaşamöyküsel ölçütlere ne kadar uyduğunu, okur ile varılan bir
“içtenlik anlaşması” (Pacte de sincérité/franchise) olup olmadığını,
“anlaşmaya” ne derecede uyulmaya çalışıldığını saptamaya çalışacağız.
Öte yandan, yukarıda andığımız Fransız sanatçılarının alt metinlerinin,
anıların oluşturulmasındaki önemi üzerinde de durulacaktır.

Keywords

Orhan Pamuk, Istanbul, Souvenirs d’une ville, Autobiographie, Récit intime, Récit rétrospectif, Embrayeurs biographiques, Rencontres biographiques, Biographie urbaine, Melling, Baudelaire, Flaubert, Gautier, Nerval.

References

• Clerc, T. (2001). Les écrits personnels. Paris: Collections Ancrages, Hachette.
• Lejeune, P. (1975). Le Pacte autobiographique. Paris: Éditions Seuil.
• Maillard, M. (2001). L’autobiographie et la biographie, Genres et Mouvements.
• Paris: Collection Balises, Nathan.
• Moussa, S. (2009), Orhan Pamuk lecteur des écrivains voyageurs français à
• Constantinople au XIXe siècle, <http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs
• 00415857>, consulté le 18 novembre 2013.
• Pamuk, O. (2003). İstanbul, Hatıralar ve Şehir. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Pamuk, O. (2007). Istanbul, Souvenirs d’une ville. (Traduit du turc par Savaş
• Demirel, Valérie Gay-Aksoy et Jean-Françpis Pérouse). Paris: Éditions Gallimard.
• Rousseau, J.-J. (1961). Les Confessions. Paris: «Bibliothèque de la Pléiade», Gallimard.
• Augustin, S. (1964). Les Confessions. Paris: GF Flammarion. REMINISCENT TRIAD:
• ISTANBUL – YOUNG PAMUK – FRENCH ARTISTS AND AUTHORS