DOĞAL ÇEVRE BİLEŞENLERİ AÇISINDAN YERLEŞİME UYGUNLUK ANALİZİ, PİLOT ÇALIŞMA; ALTINOVA MAHALLESİ (SÜLEYMANPAŞA/TEKİRDAĞ) (HABITABILITY ANALYSIS IN TERMS OF NATURAL ENVIRONMENT ELEMENTS: A PILOT STUDY FOR ALTINOVA DISTRICT (SULEYMANPASA/TEKIRDAG)

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 399 - 416, 20.04.2016

Emre Özşahin

https://doi.org/10.20304/husbd.33098

Cited By: 1

Öz

Son yıllarda dünya genelinde yaşanan hızlı nüfus artışı yerleşim alanlarının plansız bir şekilde çevrelerine doğru yayılmasına neden olmuştur. Bu durum doğal ortamla alakalı birçok problemi de beraberinde getirmiştir. Ortaya çıkan problemlerin çözümü için yerleşim alanlarında doğal çevre bileşenlerinin dikkate alındığı uygun yer seçimi çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada Tekirdağ iline bağlı Süleymanpaşa ilçesinin önemli mahallelerinden biri olan Altınova Mahallesinde doğal çevre bileşenlerinin yerleşime uygunluk açısından analizinin yapılması amaçlanmıştır. Analiz neticesinde Altınova Mahallesi için yerleşime uygunluk sınıfları belirlenmiş ve yerleşime uygunluk haritası hazırlanmıştır. Yakın bir tarihte büyükşehir statüsüne kavuşan Tekirdağ ili için yapılacak uygun yer seçimi çalışmalara örnek teşkil edeceği için önem taşıyan bu araştırmanın, aynı zamanda kentsel dönüşüm çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Farklı ölçeklerdeki çeşitli tematik haritaların kullanıldığı çalışma, CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) tekniklerinden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Altınova Mahallesinin % 28.18’inin yerleşmeye çok düşük derecede uygun sahalardan oluştuğu tespit edilmiştir. Mahallenin daha çok güney ve batı kısmında bulunan bu sahalar, aynı zamanda denize ve akarsu yataklarına yakın kısımlar ile yamaç arazilere denk düşmektedir. Yerleşmeye elverişlilik bakımından çok yüksek uygunluktaki alanlar ise % 22.96’lik bir dilime karşılık gelmekte olup, daha çok mahallenin kuzey kesimine doğru olan alanlara tekabül etmektedir. Ancak bu sahaların bazı kısımlarının sıvılaşma ve mikrobölgeleme koşulları bakımından yüksek tehlike içerdiği de unutulmamalıdır. Sonuç olarak yerleşmelerin sürdürülebilir bakımından planlanması için doğal çevre bileşenlerini dikkate alan çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Sözcükler: Yerleşim Alanı, Doğal Çevre Bileşenleri, Yerleşime Uygunluk Analizi, CBS, Altınova Mahallesi

HABITABILITY ANALYSIS IN TERMS OF NATURAL ENVIRONMENT ELEMENTS: A PILOT STUDY FOR ALTINOVA DISTRICT (SULEYMANPASA/TEKIRDAG)

Abstract: Recently, rapid increase in population across the world has caused an unplanned spread of settlements. This has led to many problems in natural environment. Appropriate site selection works which consider natural environment elements need to be done for settlements in order to solve these problems. This study aims to make habitability analysis for Altınova district, which is one of the important districts of Suleymanpasa city affiliated to Tekirdag municipality in terms of natural environment elements. Based on the analysis results, habitability classes were determined, and habitability map was prepared for Altınova district. This study is significant because it may set an example for appropriate site selection works to be done for Tekirdag, which has recently gained the metropolitan status, and may contribute to urban transformation works. Various thematic maps of different scales were used in this study which employed GIS (Geographical Information Systems) techniques. The obtained findings show that 28.18 % of Altınova district consists of sites that have low habitability. These sites, which are mostly in the southern and western parts of the district, mostly involve sloping lands and areas close to the sea and the streambed. Sites with very high habitability cover 22.96% of the district and they are mostly in the northern part of the district. However, it should be remembered that some parts of these sites involve high risk in terms of liquefaction and micro zonation. In brief, works focusing attention on natural environment elements need to be done to plan settlements in a sustainable way.

Keywords: Settlement, Natural environment elements, Habitability analysis, GIS (Geographical Information Systems), Altınova district (Suleymanpasa/Tekirdag)

Anahtar Kelimeler

Yerleşim Alanı, Doğal Çevre Bileşenleri, Yerleşime Uygunluk Analizi, CBS, Altınova Mahallesi

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2010). Şehir Coğrafyası. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Alparslan, E., Ince, F., Erkan, B., Aydöner, C., Özen, H., Dönertaş, A., Ergintav, S., Yağsan, F. S., Zateroğulları, A., Eroğlu, I., Değer, M., Elalmış, H. ve Özkan, M. (2008). A GIS model for settlement suitability regarding disaster mitigation, a case study in Bolu Turkey. Engineering Geology, 96, 126-140.
• Atalay, İ. (2011). Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği (8. Baskı). İzmir: META Basım Matbaacılık Hizmetleri.
• Avcı Yener, S. (2011). Altınova Bölgesi (Tekirdağ) Arazisi Mikrobölgeleme Haritalarının Jeolojik ve Geoteknik Özelliklere Bağlı Olarak Hazırlanması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Aydöner, C. ve Maktav, D. (2013). Deprem Açısından Yerleşim Yeri Uygunluk Analizleri. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 6(1), 53-62.
• Bayar, R. (2005). CBS Yardımıyla Modern Alışveriş Merkezleri İçin Uygun Yer Seçimi: Ankara Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(2), 19-38.
• Beer, A. R. (1996). Yerleşim Düzenlemesinde Çevre Planlaması. (Çev. Yeşim Yüzüak). İstanbul: Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı.
• Bilgin, A. (1989). Yerleşme Alanlarının Seçiminde Jeomorfoloji. Jeomorfoloji Dergisi, 17, 35-42.
• Cürebal, İ. (2004). Yer Değiştiren Yerleşmelere İki Örnek: Kıratlı ve Bahçeli Köyleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 12, 75-84.
• Çetin, B. (2012). Hatay’da Kentleşmenin Seyri (1940-2009) ve Mekânsal Dağılışı. Doğu Coğrafya Dergisi, 28, 231-258.
• Dagnachew Shibru, M., Suryabhagavan, K. V., Memkuria, A. ve Hameed, S (2014). Application of AHP for Environmental Suitability Analysis of Resettlement Site Selection: Chawaka District, Western Ethiopia. International Journal of Geoinformatics, 10(2), 63-72.
• Değerliyurt, M. (2014). Kentlerde Mekânın Kullanımını Etkileyen Faktörler. Kent Çalışmaları I. Arif Keçeli ve Şaban Çelikoğlu (Eds.) (ss. 167-205). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Demirtaş, R. (2003). Yerleşim ve yapı güvenliği açısından diri faylardan ne kadar uzaklaşılmalı? Antakya ve Osmaniye depremselliği ve kentleşmeye etkileri [Bildiri]. TMMOB. 26-27 Haziran 2003, Konferanslar Serisi: 1. (ss. 46-67). Ankara: Jeoloji Odası Yayınları, No: 76.
• Doğan, D., Adiloğlu, S. ve Saygılı, G. (2010). Tekirdağ’ın Kentsel Gelişiminin Mahalle ve Sokak Adlarına Yansımaları [Bildiri]. Yrd. Doç. Dr. Aytekin ERDEM, Öğr. Gör. Dr. H. Murat VELİOĞLU, Okt. Dr. Fikret YIKILMAZ, Okt. Fahriye KULOĞLU AKPINAR (Eds.). Tekirdağ İli Değerleri Sempozyumu, (21 Ekim 2010). (ss. 127-135). İstanbul: Ege Basım.
• Efe, R. (1996-1997). Coğrafyada Yeni Yaklaşımlar, Coğrafya Eğitiminde Çağdaş Metot ve Teknikler. Marmara Coğrafya Dergisi, 1, 135-149.
• Ekinci, H. (1990). Türkiye Genel Toprak Haritasının Toprak Taksonomisine Göre Düzenlenebilme Olanaklarının Tekirdağ Bölgesi Örneğinde Araştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Erkal, T. ve Taş, B. (2013). Jeomorfoloji ve İnsan (Uygulamalı Jeomorfoloji). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Girgin, M. (1995). Kütle Hareketleri Nedeniyle Yeri Değiştirilen Yerleşmelere Bir Örnek. Doğu Coğrafya Dergisi, 1, 155-170.
• Günay, A. (2007). Tekirdağ’ın İklim Özellikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ISRM (1981). Rock Characterization testing and Monitoring. ISRM Suggested Methods, E.T. Brown (Ed.). Oxford-England: Pergamon Press.
• Karadağ, A. (2009). Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Coğrafi Yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 18 (1/2), 31-47.
• Karadağ, A. ve Koçman, A. (2007). Coğrafi Çevre Bileşenlerinin Kentsel Gelişim Süreci Üzerine Etkileri: Ödemiş (İzmir) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi,16, 3-16.
• Kayran, H. (2006). Tekirdağ Belediyesi Kent ve Mücavir Alanının Revizyon İmar Planı Yerleşime Uygunluk Amaçlı Etüt Raporu. Çağıl Mühendislik Müşavirlik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Tekirdağ: Tekirdağ Belediyesi.
• Koçman, A. (1991). İzmir’in Kentsel Gelişimi. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1(3), 101-122.
• Koçman, A. (1993). Türkiye İklimi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü.
• Kumar, M. ve Biswas, V. (2013). Identification of Potential Sites for Urban Development Using GIS Based Multi Criteria Evaluation Technique. A Case Study of Shimla Municipal Area, Shimla District, Himachal Pradesh, India. Journal of Settlements and Spatial Planning, 4(1), 45-51.
• Kumar, M. ve Shaikh, V. R. (2013). Site Suitability Analysis for Urban Development Using GIS Based Multicriteria Evaluation Technique, A Case Study of Mussoorie Municipal Area, Dehradun District, Uttarakhand, India. J. Indian Soc. Remote Sens, (June 2013), 41(2), (pp. 417-424).
• Kumar, S. ve Kumar, R. (2014). Site Suitability Analysis for Urban Development of a Hill Town Using GIS Based Multicriteria Evaluation Technique: A Case Study of Nahan Town, Himachal Pradesh, India. International Journal of Advanced Remote Sensing and GIS, 3(1), 516-524.
• McBride, S. B. (1999). Site Planning and Design. Regional Research Institute, West Virginia University. Erişim tarihi: 10 Aralık 2013, http://rri.wvu.edu/WebBook/McBride/main.html.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2013). Ulusal Arazi Örtüsü Sınıflandırma sistemi haritası (Ölçek: 1/25.000). Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• Özdemir, M. A. (1996). Türkiye’de Büyük Yerleşme Alanlarının Seçiminde Jeomorfolojik Esaslar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 209-222.
• Özşahin E. ve Değerliyurt M. (2013). Modeling of Seismic Hazard Risk Analysis in Antakya (Hatay, South Turkey) by Using GIS. International Journal of Innovative Environmental Studies Research, 1(3), 31-54.
• Özşahin, E. (2010). Antakya’da (Hatay) Yer Seçiminin Jeomorfolojik Özellikler ve Doğal Risk Açısından Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/23, 1-16.
• Özşahin, E. (2012). Mekânın Fiziksel Planlanmasına Bir Örnek: Alan Yaylası (Kırıkhan/HATAY). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(23), 373-385.
• ------------- (2014). CBS Kullanılarak Şehir ve Jeomorfoloji Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Tekirdağ Şehri Örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 93-122.
• ------------- (2015a). Şehir ve Toprak Arasındaki İlişkinin Coğrafi Yaklaşımla İncelenmesi: Tekirdağ Şehri Örneği. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/3, 733-758.
• ------------- (2015b). Tekirdağ’da Kentsel Gelişim ve Jeomorfolojik Birimler Arasındaki İlişkinin Zamansal Değişimi. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/1, 579-602.
• ------------- (2015c). Şarköy Deresi (Şarköy) - Bağlar Deresi (Marmara Ereğlisi) Arasındaki Marmara Denizi Akaçlama Havzasının (Tekirdağ) Jeomorfolojik Özellikleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 10, 360-393.
• Özşahin, E. ve Kaymaz Ç. K. (2015). CBS ve AHS Kullanılarak Doğal Çevre Bileşenleri Açısından Kentsel Mekânın Yerleşime Uygunluk Analizine Bir Örnek: Antakya (Hatay). Doğu Coğrafya Dergisi, 20 (33), 111-134.
• Pektezel, H. (2015). Süleymanpaşa’nın (Tekirdağ) CBS Tabanlı Jeoekolojik Planlama Analizi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 35, 163-185.
• State of Alaska - Department of Education Education Support Services (2011). Site Selection Criteria and Evaluation Handbook. 2011 Edition, USA: State of Alaska - Education Support Services / Facilities.
• Süleymanpaşa Belediyesi (2013). Tekirdağ Şehir Planı (Sayısal, Ölçek: 1/25.000). Tekirdağ: Süleymanpaşa Belediyesi.
• Sütgibi, S. (2008). Türkiye’de Yerleşim Ekolojisi Üzerine Bazı Değerlendirmeler. Ege Coğrafya Dergisi, 17 (1-2), 61-71.
• Şahin, V. (2014). Tekirdağ İlinde Nüfus ve Yerleşmenin Coğrafi Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35), 345-357.
• Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu (2014). Tekirdağ Meteoroloji İstasyonunun 1975-2010 yılları arasındaki iklim verileri. Tekirdağ: Tekirdağ Meteoroloji Genel Müdürlüğü.
• Tolun, B. (1973). Tekirdağ Şehir Nüfusu. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 18-19, 151-166.
• Tonbul, S. ve Sunkar, M. (2008). Batman Şehrinde Yer Seçiminin Jeomorfolojik Özellikler ve Doğal Risk Açısından Değerlendirilmesi [Bildiri]. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitapçığı, (20-23 Ekim 2008). (ss. 103-113). Ankara: Pozitif Matbaa.
• TUİK ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) (2016). Nüfus İstatistikleri. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Yalçınlar, İ. (1967). Türkiye’de bazı şehirlerin kuruluş ve gelişmesinde jeomorfolojik temeller. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 16, 53-66.
• Yalçınlar, İ. (1977). Türkiye Erozyonunda Disimetrik Sistemler. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 22, 21-28.