HIERAPOLIS TERITORYUMUNDA YENİ BİR YERLEŞİM ALANI: AKÇAPINAR NEKROPOLÜ VE BULUNTULARI

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 9, 45 - 69, 03.08.2017

Mehmet Ok

https://doi.org/10.20304/humanitas.310207

Öz

Akçapınar
Nekropolü, Çürüksu/Lykos Vadisi’nde, Denizli'nin 70 km. kadar kuzeyinde Akçapınar
Mahallesi yakınlarında yer almaktadır. 2012 yılında gerçekleştirilen
ağaçlandırma çalışmaları sırasında bir grup mezarın tespit edilmesi üzerine
burada Denizli Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazısı yapılmıştır. Bu
çalışma sonucunda on dört adet mezar yapısı ortaya çıkarılmıştır. Nekropol alanı
yamaç üzerine kurulduğu için toprak tabakası ile kaplanmıştır.

Söz konusu
alanda kaya oygu mezar, kaya oygu panel tekne mezar ve basit panel tekne mezar
tipleri görülmektedir. Mezarların yapımında doğal kaya ve panellerde ise
traverten bloklar kullanılmıştır. Traverten bloklar, nekropol alanı
yakınlarında bulunan Thiounta antik kentinden getirilmiş olmalıdır. Mezarlarda
inhumasyon gömü şekli uygulanmış ve bazı mezarlarda birden fazla gömü yapıldığı
tespit edilmiştir.

Hierapolis kazı
ekibi tarafından 2005-2006 yıllarında yapılan yüzey araştırmalarında ve Roma
Dönemi yazıtlarından, Akçapınar ve çevresinin Hierapolis'e bağlı topraklar
olduğu ortaya konmuştur. Bu veriler sonucunda Akçapınar Nekropolü, tarım ile
uğraşan küçük bir yerleşime ait olmalıdır.

Mezar hediyeleri
olarak; pişmiş topraktan yapılmış kase, kandil, unguentarium, testi, biberon,
fayans boncuk; cam unguentarium; kemik saç iğnesi; mermer ağırşak; metal mızrak
ucu, balta, çivi ve çan formlarında buluntular ele geçmiştir. Bunlar dışında
iki adet şehir sikkesi de buluntular arasındadır. Söz konusu buluntular,
nekropolün MÖ 1. yy. ile MS 3.yy.larda kullanıldığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akçapınar, Nekropol, Hierapolis, Lykos Vadisi, Phrygia

Kaynakça

• Referans 1: Anderson, J. G. C. (1897). A Summer in Phrygia I. The Journal of Hellenic Studies, 17, 396-424.
• Referans 2:Arslan M., Metin, M. ve Cinemre, O. (2011). Juliopolis Nekropolü 2009 Yılı Kurtarma Kazısı. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 19, 271-304.
• Referans 3:Barın, G. (2000). Aydın ve Milet Müzelerinde Bulunan Red- on- White Grubu Kandiller. Arkeoloji ve Sanat, 97, 2- 22.
• Referans 4:Başaran, C. (2008). Parion 2007, Nekropol, Hasan Kasapoğlu. Kazı Sonuçları Toplantısı, 30, 1, 53-66.
• Referans 5:Brooner, O. (1930). Terracota Lamps, Corinth Vol. IV: Part II: Massachusetts.
• Referans 6:Castrianni, L. ve Scardozzi, G. (2012). I resoconti dei viaggiatori alla luce delle recenti ricognizioni archeologiche: la localizzazione di Thiounta e Mossyna nel territorio di Hierapolis. Hierapolis Di Frigia V, Le Attivita Delle Campagne Di Scavo E Restauro 2004-2006, İstanbul, 81-108.
• Referans 7:Ceylan, M. A. (1998). Baklan-Çivril Havzası ve Yakın Çevresinin Hidrojeomorfolojik Etüdü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 8:Çokay, Kepçe S. (2006). Antalya Karaçallı Nekropolü, The Karaçallı Necropolis Near Antalya. Adalya Ekyayın Dizisi, 4, Suna İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, 9-12.
• Referans 9:Çörtük, U. (2007). Kuzey Karia Akçay (Harpasos) Vadisi Mezar Mimarisi Hakkında Bir Araştırma. III.-IV. Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi, Anadolu /Anatolia, 37-60.
• Referans 10:D’Andria, F. (2003). Hierapolis. (Çev. Nalan Fırat). İstanbul: Ege Yayını.
• Referans 11:Duman, B. ve Konakçı, E. (2006). Kolossai: Höyük, Kalıntı ve Buluntuları. Arkeoloji Dergisi, VIII (2006/2), 83-109.
• Referans 12:Duman, B. (2008). Anaua'nın (Sanaos) Lokalizasyonu Üzerine Düşünceler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 43- 64.
• Referans 13:Duman, B. (2010). Laodikeia Hellenistik ve Erken Roma Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 14:Duman, B. ve Konakçı, E. (2011). The Silent Witness of the Mound of Colossae: Pottery Remains. Colossae in Space and Time, 247- 281.
• Referans 15:Duman, B. (2013). Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum. Cedrus, I, 179-200.
• Referans 16:Cappelletto, E. ve Indgjerg, H. (2016). New Acquisitions From The Hellenistic-Roman-Byzantine East Necropolis of Hierapolis in Phrygia: The Unguentaria. RCRF, ACTA 44, 681-689.
• Referans 17:Ferrazzoli, A. F. (2010). Economy of Roman Eastern Rough Cilicia: Some Archaeological Indicators. Bollettino Di Archeologia On Line I, Volume Speciale G/C10/5, 39-50.
• Referans 18:Ferrero De Bernardi, D. (1987). Recent Archaeological Research in Turkey, Hierapolis 1986. Anatolian Studies, 37, 179-223.
• Referans 19:Ferrero De Bernardi, D. (1992). 1990 Yılı Hierapolis Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, XIII, II, 131-140.
• Referans 20:Gassner, V. (1997). Das Südtor der Tetragonos-Agora, Forschungen in Ephesos, XIII/I/I, Wien.
• Referans 21:Giannotta, M.T. (2016). Lucerne votive dal Santuario di Apollo e dal Ploutonion: scavi 1963-1872. Hierapolis Di Frigia VIII,I, Le Attivita Delle Campagne Di Scavo E Restauro 2007-20011, İstanbul, 355-380.
• Referans 22:İlaslı, A. ve Üyümez, M. (2008). Afyonkarahisar Müzeleri ve Ören Yerleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans 23:Hayes, J. W. (2008). Roman Pottery Fine-Ware Imports, Volume XXXII. The Athenian Agora. New Jersey: The American School of Classical Studies At Athens Princeton.
• Referans 24:Head, B. Von. (1906). Catalouge of the Greek Coins of Phyrigia. BMC Greek Coins. London.
• Referans 25:Karabay, N. (1995). Beylerbeyi I. No’lu Tümülüs. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, V, 229-242.
• Referans 26:Karabay, N. (1999). 1997 Yılı Gümüşler Nekropol Alanı Kurtarma Kazısı. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, IX, 291-300.
• Referans 27:Karabay, N. ve Günaydın, B. Ç. (2012). Pınarkent Nekropol Alanı Kurtarma Kazısı 2011, Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 21, 73-94.
• Referans 28:Kortanoğlu, R. E. (2008). Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No.7.
• Referans 29:Küçükgüney, Z. ve Altun, P. T. (2009). İDÇ Liman Kurtarma Kazısı, (İzmir İli, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Köyü, Kendirci Mevkii 613 ve 68 Parsellere Ait). Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 17, 54-74.
• Referans 30:Ladstätter, S. (2005). Keramik. Hanghaus 2 In Ephesos. Die Wohneinheit 4. H. Thür (Ed.). 230- 358.
• Referans 31:Luca, G. (1975). Altertümer von Pergamon, Das Asklepieion. Band XI 2. Berlin, Walter de Gruyter&Co.
• Referans 32:Malamiodou, V. (2005). Roman Pottery in Context, Fine and Course wares from five sites in north – Eastern Greece. England.
• Referans 33:Meriç, R. (2002). Spathellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde auseinem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, FiE IX/3. Wien.
• Referans 34:Metin, H. ve Öztürk, N. (2012). Burdur Müzesi’nden Bir Grup Hellenistik Kandil. Ahmet Adil Tırpan Armağanı, Stratonikeia’dan Lagina’ya, 483- 492.
• Referans 35:Mitsopoulos, V. ve Leon. (1991). Die Basilika Am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde, 1. Teil: Keramik hellenistischer und römischer Zeit. Wien.
• Referans 36:Naumann, R. ve Naumann, F. (1984). Aizanoi. Bericht über die Ausgrabungen und Untersuchungen 1981 und 1982. Mit 63 Abbildungen, Heft 3, 453- 530.
• Referans 37:Ok, M. (2014). Denizli/Akçapınar Köyü Kurtarma Kazısında Ortaya Çıkarılan Mezarlar ve Buluntuları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 38:Özet, A. (2000). Glass Vessels Of The Bodrum Museum Of Underwater Archaeology, Sparkles From The Deep, İstanbul.
• Referans 39:Peschlow, A. (1990). Die Nekropolen Von Latmos Und Herakleia Am Latmos. Araştırma Sonuçları Toplantısı, VII, 153-160.
• Referans 40:Peschlow, A. (1991). Die Nekropole Von Herakleia Am Latmos. Araştırma Sonuçları Toplantısı,VIII, 383-399.
• Referans 41:Polat, G., Polat, Y., Yağız, K. ve Zuhal, O. (2010). Antandros 2008 Yılı Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 31, 4, 1-22.
• Referans 42:Polat, R. T. (2010). Stratonikeia Akdağ Nekropolü Cam Buluntuları Üzerine Bir Değerlendirme. Kaunos/Kbid Toplantıları 2, Anadolu Antik Cam Araştırmaları Sempozyumu, 25-40.
• Referans 43:Polito, C. (2007). Teatro (Regio VIII): campagna di scavo 2003. Rapporto preliminare. Hierapolis Di Frigia I, 157-168.
• Referans 44:Ramsay, W. M. (1961). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. (Çev. M.Pektaş). İstanbul.
• Referans 45:Ramsay, W. M. (1895). The Cities and Bishoprics of Phrygia, 1. Oxford.
• Referans 46:Ritti, T. (2008). Museo Archeologico di Denizli-Hierapolis Catalogo delle iscrizioni greche e latine Distretto di Denizli, Denizli-Hierapolis Arkeoloji Müzesi Yunanca ve Latince Yazılı Eserlerin Kataloğu Denizli Yöresinden Gelen Yazıtlar. (Çev. N. Fırat). Napoli.
• Referans 47:Robinson, S. H. (1959). Pottery of the Roman Period, The Athenian Agora V. Princeton, New Jersey.
• Referans 48:Rotroff, I. S. ve Oliver, A. (2003). The Hellenistic Pottery From Sardis: The Finds Through 1994. London, England.
• Referans 49:Scardozzi, G. (2012). Ricognizioni archeologiche nel territorio di Hierapolis: gliacquedotti, le cavedimaterialilapidei, gli insediamenti rurali, i tumuli funerari. Hierapolis Di Frigia V, Le Attivita Delle Campagne Di Scavo E Restauro 2004-2006, 109-144.
• Referans 50:Scardozzi, G. ve Ritti, G. (2016). Tra epigrafia e topografia antica: nuovi documenti epigrafici e ‘iscrizioni’ dai villaggi del territorio di Hierapolis. Hierapolis Di Frigia VIII, 2, Le Attivita Delle Campagne Di Scavo E Restauro 2007-2011, 807-849.
• Referans 51:Schneider, E. E. (1972). La Necropoli Di Hierapolis Di Frigia, Roma.
• Referans 52:Semeraro, G. (2003). Hierapolis De Phrygie. Les Ceramiques A Relief. Les Ceramiques en Anatolie Aux Epoques Hellenistique Et Romaıne, Varia Anatolica XV, 84-89.
• Referans 53:Semeraro, G. (2016). Ricerche nel Santuario di Apollo (2007-2011). Hierapolis Di Frigia VIII, 1, Le Attivita Delle Campagne Di Scavo E Restauro 2007-2011, 191-222.
• Referans 54:Sezer, T. ve Tezgör, D. K. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu. Varia Anatolica VI/ 2, Cilt 1, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü.
• Referans 55:Slane, K. W. (1997). The Fine Wares. Tel Anafa II, i: The Hellenistic and Roman Pottery. S. C. Herbert (Ed.). 247-417.
• Referans 56:Söğüt, B. ve Şimşek, C. (2012). Eumenia. Çivril Sempozyumu Bildirileri, 301-331.
• Referans 57:Şimşek, C. (1997). Hierapolis Güney Nekropolü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 58:Şimşek, C. (2002). Kolossai, Arkeoloji ve Sanat 107, 3-16.
• Referans 59:Şimşek, C., Okunak, M. ve Bilgin, M. (2011). Laodikeia Nekropolü 2004-2010 Yılları, Laodikeia Çalışmaları 1.1. İstanbul: Ege Yayınları.
• Referans 60:Şimşek, C.,Okunak, M. ve Bilgin, M. (2011a). Laodikeia Nekropolü 2004-2010 Yılları, Laodikeia Çalışmaları 1.2. İstanbul: Ege Yayınları.
• Referans 61:Şimşek, C. ve Duman, B. (2013). Lykos Laodikeia'sından Bir Grup Yerel Üretim Kandil. Olba, XXI, 151-180.
• Referans 62:Şimşek, C., Baysal, H. ve Okunak, M. (2014). Korucuk Kurtarma Kazısında Ortaya Çıkartılan Mezarlar. 10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları), Laodikeia Çalışmaları 3, 229-282.
• Referans 63:Şimşek, C. (2015). Laodikeia Kilisesi, Lykos Vadisi'nde Hıristiyanlık. Denizli.
• Referans 64:Tekocak, M. (2012). Kelenderis Batı Nekropolü’nden Bir Mezarın Buluntuları Üzerine Değerlendirmeler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 305-315.
• Referans 65:Tırpan, A. A. ve Söğüt, B. (2010). Lagina, Börükçü, Belentepe ve Mengefe 2008 Yılı Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 31, 3, 505- 527.
• Referans 65:Tosun, A. ve Akman, A. (2012). Attaleia Nekropolü (Eski Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii) Kurtarma Kazısı 2010 Yılı Çalışmaları. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 20, 47-70.
• Referans 67:Tosun, A. ve Akman, A. (2011). Doğu Garajı-Halk Pazar Mevkii (Attaleia Nekropolü) Kurtarma Kazısı 2009 Yılı Çalışmaları. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 19, 97-116.
• Referans 68:Tuluk Günay, G. (2003). Ionia Bölgesindeki Hellenistik Döneme Ait Kandiller. Les Ceramiques en Anatolie Aux Epoques Hellenistique Et Romaıne, Varia Anatolica, XV, 17-34.