A COMPARATIVE ANALYSIS ON THE TRANSLATION OF CULTURAL ELEMENTS IN ORHAN KEMAL’S BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE AND MÜFETTİŞLER MÜFETTİŞİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 11, 11 - 31, 20.04.2018

Esra Uluşahin

https://doi.org/10.20304/humanitas.297616

Cited By: 4

Öz

Translation,
which enables interaction between different cultures, became an autonomous
scientific branch in the second half of the twentieth century and since then it
has been accepted as an effective tool for intercultural communication in
today’s globalizing world. As a result of increasing academic interest in the
process of translation, a paradigm shift has occurred and the act of
translation has started to be established on the organic bond between language
and culture, which has resulted with a target culture-based understanding on
translation studies. In this context, the new understanding does not aim at
transmitting the message from one language to another in a word-to-word mode
but aims at transferring all the cultural components like literature,
sociology, politics, history, psychology, etc. into the target language in a
clear, understandable mode. When it is considered that each society has its
unique culture, the most important translation problem in terms of achieving
the original meaning and the mode of the source text is the transmission of
cultural elements into the target language. In the last ten years, translator
who would remain in the shadow of the author in terms of traditional approaches
has attained a big success by achieving a unity between culture and language,
and by increasing the interaction between different cultures. In this respect,
this study will focus on the cultural elements in the French translations of
the social-realist writer Orhan Kemal’s novels entitled Bereketli Topraklar
Üzerine and Müfettişler Müfettişi within the scope of Peter Newmark’s
classification of cultural elements. Examining how cultural elements are
transferred to the target reader, it will illustrate the definition of an
“ideal translator” who is supposed to be intellectually well-equipped and have
the command of both languages and cultures. Moreover, the translator’s choices
made during the translation process will be discussed in accordance with the
equivalence principle.

Anahtar Kelimeler

Translation of The Cultural Elements, Ideal Translator, Equivalence Principle, Peter Newmark, Orhan Kemal

ORHAN KEMAL’İN BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE, MÜFETTİŞLER MÜFETTİŞİ, ÜÇKAĞITÇI, ADLI YAPITLARINDA KÜLTÜREL UNSURLARIN ÇEVİRİSİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Öz

XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren özerk
bir bilim dalı olarak disiplinleşen çeviri, küreselleşen dünyada sınırların
ortadan kalkmasında en etkili araç olarak kabul edilmektedir. Kültürlerarası
köprü vazifesi gören çeviriye her geçen gün artan ilgi, beraberinde toplumlar
arasında kültürlerarası etkileşimi de arttırmaktadır. XX. Yüzyıla kadar
dilbilimin, yazınbilimin alt dalı olarak varlığını sürdüren çevirinin,
bilimselleşmesinden kısa bir süre sonra uğradığı paradigma değişimi dille
kültürün ayrılmazlığı temeline dayandırılmış, erek kültür odaklı çeviri
anlayışını doğurmuştur. Bu bağlamda güncel çeviribilim araştırmalarına
bakıldığında ezber bozarcasına sadece bir dilin diğer dile aktarımı mantığıyla
değil, dil, kültür, edebiyat, sosyoloji, siyaset, tarih, psikoloji, tıp yani
bilimsel anlamda bütün disiplinlere katkı sağlama mantığıyla
geliştirilmektedir. Her toplumun bir kültüre sahip olduğu gerçeğinden yola
çıkarak, çeviride kaynak dili erek dile aktarırken çevirmen açısından sözcük ve
anlam bağlamında yaşanan en önemli sorun, kültürel öğelerin aktarımıdır.
Geleneksel yaklaşımlarda yazarın gölgesinde kalan çevirmen, son on yıldır dil
kültür bütünlüğünün sağlanmasında, kültürlerarası etkileşimin artmasında başat
aktör olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda, çalışmada Türk Edebiyatı’nın
toplumcu gerçekçi yazarlarından Orhan Kemal’in Bereketli Topraklar Üzerinde, Müfettişler Müfettişi, Üçkağıtçı adlı
yapıtlarında geçen kültürel unsurları, çevirmeni merkeze alan Yorumlayıcı Anlam
Kuramı ve Peter Newmark’ın kültürel öğe sınıflandırması ışığında ele alacağız.
Ayrıca kaynak kültüre özgü kültürel unsurların erek okurun dünyasına nasıl
aktarıldığını, çeviri sürecinde her iki dile, kültüre eşit derecede hakim,
entelektüel açıdan donanımlı olması gerektiğini vurguladığımız ideal çevirmen
tanımını, çevirmen kararlarını eşdeğerlik ilkesine dayanarak örneklerle
göstermeye çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

Yorumlayıcı Anlam Kuramı, kültürel unsurların çevirisi, ideal çevirmen, eşdeğerlik, Peter Newmark, Orhan Kemal

Kaynakça

• Aksoy, B. (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi. (1. Baskı). İstanbul: İmge Yayınevi
• Kemal, O. ( 1971). Sur le terres fertiles, (Tra.:JacquelineBastuji). Gallimard
• Kemal, O. (1995), L’inspecteur des inspecteurs, ( Tra.: Jean-Louis Mattei). Turquie: Editions de la Ministère de la Culture
• Kemal, O. (2007). Müfettişler Müfettişi. İstanbul: Everest Yayınları
• Kemal, O. (2009). Bereketli Topraklar Üzerinde. İstanbul: Everest Yayınları
• Koskinen, K. (1994). (Mis)translating the Untranslatable- The Impact of Deconstruction and Post-Structuralism on Translation Theory”, Meta, XXXIX,446-450
• Lederer, M. (1981). La traduction simultanée-fondements théoriques. Lettres Modernes. Paris: Minard
• Lederer, M. (1990). Etudes traductologiques. Paris: Minard Lettres Modernes
• Lederer, M. Et Israel, F. (1991). La liberté en traduction, Paris: Didier
• Lederer, M. (1994). Traduire. Paris: Hachette
• Lederer, M. (2006). La Traduction Aujourd’hui- Le modele interprétatif. (Nouvelle Edition).
• Paris-Caen: Lettres Modernes Minard, Cahiers Champollion No:09
• Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation, The Republic of Singapore, London: Prentice Hall International
• Ricouer, P. (2008). Çeviri Üzerine. (Çev.:Sündüz Öztürk Kasar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Salerno, J. (2011). Frege’ye Dair. (çev: Ayhan Dereko). Ankara: Birleşik Yayınevi
• Schleiermacher, F. (1963). Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens”, drl. Hans Joachim Störig, Das Problem des Übersetzens, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 38-70
• Seleskovitch, D. - Lederer M. (1993). Interpréter pour Traduire. Paris/Sorbonne: Didier Erudition.
• Seleskovitch, D. (1968). L’interprète dans les conférences internationales, problèmes de langage et de communication. Paris: Minard Lettres Modernes
• Sözen, E. (1999). Söylem. İstanbul: Paradigma Yayınları