A Socialist Name in Azerbaijan's History of Independence: Aslan Bey Sefikurdski (1881-1937)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 19, 16 - 31, 15.03.2022

Zeynep Akarslan

https://doi.org/10.20304/humanitas.1055326

Öz

Having been under the sovereignty of many states throughout history, Azerbaijan had its first independence experiences as a republic between 1918-1920. Sefikurdski was one of the people who came to the forefront as a socialist figure among the intelligentsia working for the survival of the state in this period of independence of Azerbaijan. Having lost his father at a young age, he attended the Faculty of Law after receiving his primary education in Ganja and started his first political activities during his university education. He was the Minister of Post and Telegraph in the third government of the Republic of Azerbaijan, and the Minister of Justice and Labor in the fourth government. There are many studies conducted about Sefirkurdski’s life, however, there is no independent study about Sefirkurdski in Turkey. The study aims to introduce Sefikurdski, who was an important figure in Azerbaijan’s political history, and to understand his activities.

Azerbaycan’ın Bağımsızlık Tarihinde Sosyalist Bir İsim: Aslan Bey Sefikürdski (1881-1937)

Öz

Tarih boyunca birçok devletin egemenliği altında yaşayan Azerbaycan, bir cumhuriyet olarak ilk bağımsızlık deneyimini 1918-1920 yılları arasında yaşamıştır. Azerbaycan’ın bu bağımsızlık döneminde devletin bekası için çalışan aydınlar sınıfı içinde sosyalist bir isim olarak ön plana çıkan kişilerden biri de Aslan Bey Sefikürdski’dir. Küçük yaşta babasını kaybeden Aslan Bey, ilk eğitimini Gence’de aldıktan sonra Hukuk Fakültesi’ne devam etmiş ve ilk siyasi faaliyetlerine üniversite eğitimi sırasında başlamıştır. Aslan Bey Sefikürdski, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin üçüncü hükümetinin Posta ve Telgraf Bakanı, dördüncü hükümetinin ise Adalet ve Emek Bakanıdır. Sefikürdski hakkında Azerbaycan’da yapılan çalışmalar onun hayatını öğrenmemiz açısından yeterli seviyede olmakla birlikte Türkiye’de Sefikürdski hakkında yapılan müstakil bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı Azerbaycan siyasi tarihinde önemli bir yere sahip olan Aslan Bey Sefikürdski’nin tanıtılması ve faaliyetlerinin anlaşılmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Aslan Bey Sefikürdski, bağımsızlık, sosyalizm, Adalet Bakanı, Posta ve Telgraf Bakanı

Kaynakça

• Agamaliyeva N. ve Hudiyev, R. (1994). Azerbaydjanskaya respublika stranitsı politiçeskoy istorii 1918-1920 gg.. Baku: Sabah.
• Allahverdiyev, V. ve Mehdiyev, Ş. (Haz.) (1990). Azərbaycan demokratik respublikası: Azərbaycan höküməti (1918-1920). Bakı: Gənclik.
• Arda, f. 895, siy. 1, iş. 1, vr. 38-48.
• Arda, f. 970, op. 1, d. 1, l. 46ax.
• Arda, f. 970, op. 1, d. 1, l. 57-58.
• Arda, f. 970, op. 1, d. 1, l. 59-61.
• Arda, f. 970, op. 1, d. 34, l. 5.
• Azerbaycan cumhuriyeti milli meclisi reisi Resulzade Mehmed Emin Bey’in muharririmize beyanatı. (26 Haziran 1334 [1918]). Vakit, No: 248.
• Azerbaycan heyeti. (25 Haziran 1334 [1918]). İkdam, No: 7679.
• Azerbaycan murahhaslarıyla mülakat. (26 Haziran 1334 [1918]). Ati, No: 177.
• Azerbaycan respublikası devlet arşivi (Arda), f. 970, op. 1, d. 1, l. 3a-4.
• Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 80 İlliyinin Keçirilməsi Üzrə Dövlət Komissiyası (1998). Azərbayсan xalq cumhuriyyəti (1918-1920) parlament (stenoqrafik hesabatlar). I-II Cild. Bakı: Azərbaycan Nəşriyyatı.
• Azərbaycan xalq cümhuriyyəti ensiklopediyası iki cilddə. II. Cild. (2005). Səfikürdski. Bakı: Lider Nəşriyyat, 339-340.
• Azərbaycan xalq cümhuriyyəti ensiklopediyası iki cilddə. II. Cild. (2005). Təftiş-İstintaq Komissiyası. Bakı: Lider Nəşriyyat, 399.
• Balayev, A. (1998). Azerbaydjanskoye natsionalnoye dvijyeniye v 1917-1918 gg. Baku: Elm.
• Başbakanlık cumhuriyet arşivi (BCA), fon kodu: 930-1-0-0, yer kodu: 2-23-1.
• Çıragzade, V. (1994). Aslan bəy Səfikürdski. Bakı: Azərbaycan Dövlət Neşriyyatı.
• Denikine, A. (1973). The white army. (C. Zvegintsov, Çev.). USA: Hyperion Press. (Orijinal çalışma basım tarihi 1930).
• Əliyeva, İ. (31 May 2013). Əqidəsi xalqına sevgisindən qaynaqlanırdı. Azərbaycan, 10.
• Gosudarstvennaya Komissiya po Provedeniyu 80-yi Godovtsinı Azerbaydjanskoy Demokratiçeskoy Respubliki (1998). Azerbaydjanskaya demokratiçeskaya respublika (1918-1920) parlament (stenografiçeskiye otçetı. Baku: İzsatelstvo Azerbaydjan.
• İmanov, V. (2006). Azerbaycan-Osmanlı ilişkileri 1918. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Muhanov, V. M. (2019). Kavkaz v perelomhuyu epohu (1917-1921), Moskva: Modest Kolerov.
• Mütebaki Kafkas hükümeti murahhasaları geldiler. (25 Haziran 1334 [1918]). Tesvir-i Efkar, No: 2496.
• Rıhtım, M. Gündoğdu, S. (Haz) (2013). Qafqaz İslam ordusu: Bakının azad edilməsi. Bakı: Nurlar NPM.
• Rzayev, R (9 Sentyabr 2009). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ədliyyə naziri Aslan Bəy Səfikürdskinin həyatı ve fəaliyyəti. Qanunculuq, (9), 26-31.
• Tahirzadə, A. (20 Aprel 2012). Peterburqda oxumuş tələbələrimiz (Sankt-Peterburq Mərkəzi Tarix Arxivinin materialları əsasında) Səfikürdski Aslan bəy Ağalar bəy oğlu. Azərbaycan Müəllimi, 6.
• Türkər, Q. R. (2008). Qafqaz Türk İslam ordusu Bakı yollarında. Bakı: Qafqaz Universiteti Qafqaz Araşdırmaları İnstitutu Nəşriyyatı. Xidmətləri və yanlışları ilə Səfikürdskilər. (4 Sentyabr 2013). Azadlıq, 14. http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/sentyabr/324389.htm
• Yaqublu, N. (2018). Cümhuriyyət qurucuları. Bakı: “Nurlar” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi.
• Yaqublu, N. (Haz) (2013). Azərbaycanın ilk qeyri-hökumət təşkilatları. Bakı: Elm və Təhsil Nəşriyyatı.
• Yavuz, R. (2020). Bağımsızlığının ilanından sonra Azerbaycan heyetlerinin İstanbul’daki faaliyetleri ve bu faaliyetlerin Osmanlı basınındaki yansımaları. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, (28), 371-400.