İlhan Tarus' Story "Bir Adamın On Senelik Hayatı" As A Metafiction

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 19, 254 - 271, 15.03.2022

Hasan Sakın

https://doi.org/10.20304/humanitas.980732

Öz

Metafiction is the main fiction trend of postmodern literature. Although the boundaries of the concept are drawn in the context of postmodernism, metafiction has a long history in terms of both theory and practice. Metafiction differs with some basic signs such as the destruction of the illusion of reality, addressing the reader, and an interest in the problems of the writing process. The destruction of literature's interest in internal and external reality and the subject of the writing process are the distinctive features of metafiction. İlhan Tarus' story titled "Bir Adamın On Senelik Hayatı" is also an example of metafiction. There are some differences between postmodernist metafiction and metafiction from other periods In this article, it has been focused on which features of metafiction the story reflects and the author's comment on fictional problems. The relations between this interpretation and the author's general understanding of art were also examined.

Anahtar Kelimeler

metafiction, story, Republican period Turkish storytelling, postmodernism

Üstkurmaca Olarak İlhan Tarus’un “Bir Adamın On Senelik Hayatı” Öyküsü

Öz

Üstkurmaca, postmodern edebiyatın ana kurgu eğilimidir. Kavramın sınırları postmodernizm bağlamında çizilmiş olsa da hem teori hem de uygulama açısından üstkurmacanın uzun bir tarihi vardır. Üstkurmaca; gerçeklik yanılsamasının yıkılması, okura seslenme, yazma sürecinin sorunlarına yönelik ilgi gibi bazı temel işaretlerle farklılaşmaktadır. Edebiyatın iç ve dış gerçekliğe yönelik ilgisinin yıkılması ve tamamen yazma sürecinin konu edilmesi üstkurmacanın ayırıcı özelliğidir. İlhan Tarus’un “Bir Adamın On Senelik Hayatı” başlıklı öyküsü de bir üstkurmaca örneğidir. Postmodernist üstkurmaca ile diğer dönemlere ait üstkurmaca arasında bazı farklılıklar vardır. Bu yazıda, öykünün üstkurmacanın hangi özelliklerini yansıttığı ve yazarın kurmaca sorunlarına getirdiği yorum üzerinde durulmuştur. Bu yorum ile yazarın genel sanat anlayışı arasındaki ilişkiler de irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üstkurmaca, öykü, Cumhuriyet dönemi Türk öykücülüğü, postmodernizm

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2012). Edebiyat yazıları. (S. Yücesoy ve O. Koçak, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1958).
• Aktulum, K. (2007). Metinlerarası ilişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Arslan, F. (2005). İlhan Tarus (insan ve eser) (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Bloch, E., Lukacs, G., Brecht, B., Benjamin, W. ve Adorno, T. (2016). Estetik ve politika: realizm-modernizm çatışması. (E. Gen, T. Belge ve B. Aksoy, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1977).
• Booth, W. C. (2012). Kurmacanın retoriği. (B. O. Doğan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1961).
• Demir, Y. (2008). Üst(ü)kurmaca a(n)l(a)tı roman. Hece, Modernizmden Postmodernizme Özel Sayısı, 39(138-139-140), 357-359.
• Ecevit, Y. (2014). Türk romanında postmodernist açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Forster, E. M. (2014). Roman sanatı. (Ünal Aytür, Çev.). İstanbul: Milenyum Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1927).
• Giddens, A. (2016). Modernliğin sonuçları. (Ersin Kuşdil, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1990).
• Gray, M. (1996). A dictionary of literary terms (Second Edition). Beirut: Longman York Press.
• Harvey, D. (2012). Postmodernliğin durumu. (Sungur Savran, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1990).
• İleri, S. (1975). Türk öykücülüğünün genel çizgileri. Türk Dili, Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, 32(286), 2-29.
• Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın anlamı postmodernizm. Ankara: Hece Yayınları.
• Lekesiz, Ö. (1998). Yeni Türk edebiyatında öykü – 2. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Lyotard, J. F. (1997). Postmodern durum. (Ahmet Çiğdem, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1979).
• Mackay, M. (2018). Roman nedir? (Fazilet Akdoğan Özdemir, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 2011).
• Moran, B. (2009). Türk romanına eleştirel bir bakış – 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Necatigil, B. (2007). Edebiyatımızda isimler sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Tarus, İ. (1938). Doktor Monro’nun mektubu. Vakit Gazete-Matbaa-Kütüphane.