Adana Akyatan Lagünü Deniz Kaplumbağaları

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 277 - 288, 30.01.2025

Oğuz Şahin

Öz

Adana ili Karataş ilçe sınırları içerisinde bulunan Akyatan yaban hayatı geliştirme sahası, Milli parklar genel müdürlüğü tarafınca 1987 senesinde yaban hayatı koruma ve üretme sahası kabul edilmiştir. Daha sonra bu durum 2005’te bakanlar kurulunca alınan bir kararla, yaban hayatı geliştirme sahasına çevrilmiştir. 16.000 hektarlık bir alan içerisinde bulunan Akyatan lagünün bulunduğu bölgede, ülkemizin en büyük kumluk alanları yer almaktadır. Bu kumluk alanlar, Dünya genelinde nesli tükenme tehlikesi altında olan yeşil deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki en önemli yuvalama alanlarıdır. Bölgenin, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olması sebebiyle avlanmaya yasak olması sebebiyle ve yetkililerce kontrollerin yapılıyor olması, dışarıdan vatandaşların vereceği zararlar indirgenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nde, nesli tükenme tehlikesinde olan Caretta gibi kaplumbağaların yaşamlarını konu edinen faaliyetlere 1973 senesinde başlanmış, ülkemizin kıyı şeridinde Caretta ve Mydas gibi deniz kaplumbağa ırklarının görüldüğü tespit edilmiş ve ilk kayıtlar yapılmıştır. Deniz kaplumbağalarının cinsleri ile ilgili 1982 senesinde daha kapsamlı incelemeler yapılmıştır. Ayrıca çalışmamız, Adana bölgesinde yaşayan ve nesilleri tükenme tehdidi altında bulunan Deniz Kaplumbağalarının ırklarının devam ettirebilmeleri için nasıl bir yol izlenmesi gerektiği, bu hususlarda neler yapılacağı, kayıpların en minimum seviyeye indirilmesi ve gerekli hazırlıkların yapılması gibi konuların planlanma süreçlerini kapsamaktadır. Dünya sularında, tarihin çok eski dönemlerinden bu yana var olan ve nesilleri bitme tehlikesi altında olan deniz kaplumbağaları, ırklarının devamını sağlamak amacıyla yumurtlamaya geldikleri kumluk bölgeler ortadan kalkmaktadır. Bunun nedeni ise, insan hareketlerinin artmasıdır.”

Anahtar Kelimeler

Adana, Akyatan, Karataş, Kaplumbağa, Karetta, Yaban Hayatı Koruma

Kaynakça

• Baran, İ., Kasparek, M. (1989). “Marine Turtles Turkey, Status Survey 1988 and Recommedation for Conservation and Management”. Prepared by WWF, 123.
• Başkale, E. (2003). “Deniz Kaplumbağa (Caretta caretta L., 1758) Yuva Yerlerinin Değiştirme Yöntemiyle Korunması”, Yüksek Lisans Tezi, P.A.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 78.
• Başoğlu, M., ve Baran, İ. (1977). “Türkiye Sürüngenleri”, İlker Matbaası, s. 272.
• Biasatti, D. M. (2004), “Stable carbon isotopic profiles of seaturtle humeri: Implications for ecology and Physiology”. Paleo3, 206(3-4), 203-216.
• Budak, A. ve Göçmen, B. (2005). “Herpetoloji” (Ders Kitabı), Ege Üniversitesi Yayınları, Fen Fakültesi Yayın No.194, Ege Üniversitesi Basımevi, s. 226.
• Canbolat A. F. (2006). “Alanya-Demirtaş Kumsalında (8 km) Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Populasyonlarının Araştırılması ve Korunması”. Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD),
• Candan, O. (2018). “Göksu Özel Çevre Koruma Bölgesi Tür ve Habitat İzleme Projesi Kapsamında GöksuKumsal Alanında Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Popülasyonlarının Araştırılması İzlenmesi ve Korunması Projesi”. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TVK Genel Müdürlüğü,
• Candan, O. (2019). “Göksu Özel Çevre Koruma Bölgesi Tür ve Habitat İzleme Projesi Kapsamında Göksu Kumsal Alanında Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Popülasyonlarının Araştırılması İzlenmesi ve Korunması Projesi”. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TVK Genel Müdürlüğü,
• Carr, A. (1984). “The sea turtle”. University of Texas press.
• Dodd, C. K., (1988). “Synopsis of the biological data on the loggerhead sea turtle Caretta caretta (Linnaeus 1758)”. U.S. Fish Wildl. Serv., Biol. Rep. 88(14), s. 110.
• Kaska (2008). “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi Dalyan (İztuzu) Kumsalı Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Populasyonlarının Korunması ve İzlenmesi Projesi”. Kesin Rapor.
• Kasparek M., Godley B.J., Broderick A.C. (2001). “Nesting of the Green Turtle, Chelonia mydas, in the Mediterranean: A Review of Status and Conservation Needs”. London, Zoology in the Middle East 24, 45- 75.
• Korkmaz M., Mangıt F., Mangıt E.K, Yıltırak A.F., Mısırlıoğlu M., Ertuğrul S, Yerli S.V. (2020). “Göksu Özel Çevre Koruma Bölgesi Tür ve Habitat İzleme Projesi Kapsamında Göksu Kumsal Alanında Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Popülasyonlarının Araştırılması İzlenmesi ve Korunması Projesi”. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü,
• Lutz, P. L. ve Musick, J. A. (1997) “The Biology of Sea Turtles”. CRC Press, s. 432.
• Lutz, P.L., Musick, J.A., Wyneken, J. (2000). “The Biology of Sea Turtles”. Volume II: 243-253.
• Packard, G.C., Packard M.J. (1988). “The physiological ecology of reptilian eggs and embryos: Biology of the reptilia”. Gans C., Huey R.B., Alan R.L. 523-605.
• Salmon, M. Ve Wyneken, J., (1987). “Orientation and swimming behavior of hatchling loggerhead sea turtles (Caretta caretta L.) during their off-shore migration”. J. Exp. Mar. Biol. Ecol., 109, 137-153.
• Seminoff, J. A., Resendiz, A., Nichols, W. J. and Jones, T. T. (2002). “Growth rates of wild green turtles (Chelonia mydas) at a temperate foraging area in the Gulf of California”. Copeia 2002(3),610-617.
• Snover, M. L., Avens, L., Hohn, A. A. (2007), “Back-calculating length from skeletal growth marks in Loggerhead sea turtles Caretta caretta”. Endanger. Species Res., 3, 95-104
• Spotila, J. (2004). “Sea Turtles: A Complete Guide to Their Biology, Behavior, and Conservation”. The Johns Hopkins University Press; illustrated edition (October 26, 2004) ISBN: 978-0801880070. 227 pp.
• Şirin, A. (2020). “İribaş Deniz Kaplumbağasında İskelet Kronolojisi Yöntemi ile YaşTayini”. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı,
• Wibbels, T., Owens, D.W., and Limpus, C.J. (2000), “Sexing juvenile sea turtles: is there an accurate and Practical method?”, Chelonian Conserv. Biol.
• Witherington, B. E., Bjorndal K. A. (1991). “Influences of Wavelength and Intensity on Hatchling Sea Turtle Phototaxis: Implications for Sea-Finding Behavior”.
• Witherington, B.E. (2006). Sea Turtles: An Extraordinary Natural History pf Some Uncommon Turtles.Voyageur Press; 1st edition (October 15, 2006). ISBN: 978-0760326442 132 pp.
• Yerli, S. V. ve Demirayak, F. (1996). “Türkiye‟de deniz kaplumbağaları ve üreme kumsalları üzerine bir değerlendirme-95”, DHKD, Kıyı Yönetimi Bölümü, Rapor No: 96/4, (ISBN 975-96081-0-3).
• Yılmaz, C., Türkozan, O., Oruç, A. (2010). “Deniz kaplumbağası ve yumuşak kabuklu nil kaplumbağası Popülasyonlarının araştırılması ve korunması”. WWF- (Doğal Hayatı Koruma Vakfı).
• Yntema, C.L., Myrosovsky, N. (1979). “Incubation Temperature and Sex Ratio in Hatchling Loggerhead Turtles: A Preliminary Report”. Marine Turtle Newsletter 11:9- 10.
• Uçar, A. H. (2008). “Anamur Yuvalama Kumsalındaki Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta (Linnaeus,1758) ve Chelonia mydas (Linnaeus, 1758) ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (TrionyxTriunguis) (Forskal, 1775)] Popülasyonlarının Biyolojik Özelliklerinin ve Kumsal Özelliklerinin İncelenmesi”. Doktora Tezi.