KÜRTAJA YÖNELİK DAMGALAYICI TUTUM, İNANÇ VE DAVRANIŞLAR ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇE GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 65 - 80, 30.04.2021

Özlem Güner , Ruşen Öztürk

Öz

Amaç: Araştırma, kürtaja Yönelik Damgalayıcı Tutum, İnanç ve Davranışlar Ölçeği’nin (DTİDÖ) Türkçeye uyarlanmasına yönelik geçerlik ve güvenirliğini belirlemek amacıyla metodolojik olarak gerçekleştirilmiştir.
Gereç ve Yöntemler: Çalışmanın verileri, 01.02.2020-01.05.2020 tarihleri arasında çalışma yapmayı gönüllü olarak kabul eden, 18-65 yaş aralığında yer alan kadın ve erkekler olmak üzere toplam 288 kişiden toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından hazırlanan Bireysel Bilgi Formu, Kürtaja Yönelik Damgalayıcı Tutum, İnanç ve Davranışlar Ölçeği kullanılmıştır. Kürtaja Yönelik Damgalayıcı Tutum, İnanç ve Davranışlar Ölçeği 18 madde içeren beşli likert şeklinde bir ölçüm aracıdır. Geçerliliğin değerlendirilmesinde; dil, kapsam (Kendal W Analizi) ve yapı geçerliği (AFA, Temel birleşenler analizi), güvenirliğin değerlendirilmesinde de Cronbach Alfa Katsayısı, madde-toplam korelasyon, yarı test güvenirlik ve retest analizi kullanılmıştır.
Bulgular: DTİDÖ’nün dil geçerliğine yönelik çalışmalar yapıldıktan sonra, ölçekteki 18 maddenin içerik geçerliliği için 10 uzman görüşüne başvurulmuştur. Yapılan analiz sonucunda, uzmanların maddelerin içeriği konusunda görüş birliği olduğu belirlenmiştir (Kendall’s W=0.725, p=0.123). AFA’da faktör yüklerinin 0.63 ile 0.93 arasında değiştiği ve ölçeğin güvenirlik çalışmasında Cronbach alfa katsayısı 0.916 olarak saptanmıştır. Ölçeğin madde analizinde tüm maddelerinin madde-bütün korelasyon katsayılarının 0.609 ile 0. 925 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Ölçeğin yarı test güvenilirlik sonuçları; Guttman Split-Half katsayısı 0.82; Spearman Brown katsayısı 0.83 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin iki yarı güvenirliği ve test tekrar testine ilişkin analizlerle de ölçeğin güvenirliği desteklenmiştir.
Sonuç: DTİDÖ’nin ülkemizdeki kürtaj konusundaki damgalayıcı tutum, inanç ve davranışları ölçmek için güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğu saptanmıştır. Bu doğrultuda, ülkemizdeki üreme sağlığı hizmetleri kapsamında, kürtaj ve damgalamaya yönelik bakış açısının değerlendirilmesinde katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kürtaj, Damgalama, Toplum, Güvenirlilik ve geçerlilik

Teşekkür

Çalışmaya gönüllü olarak katılmış olan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. Shellenberg KM, Moore AM, Bankole A, JuarezF, Omideyi AK, Palomino N, Tsui AO. Social stigma and disclosure about induced abortion: results from an exploratory study. Global public health. 2011; 6(sup1):S111-S125.
• 2. Hanschmidt F, Linde K, Hilbert A, Riedel‐Heller SG, Kersting, A. Abortion stigma: a systematic review. Perspectives on sexual and reproductive health. 2016; 48(4):169-177.
• 3. Makleff S, Wilkins R, Wachsmann H, Gupta D, Wachira M, Bunde W, Baum SE. Exploring stigma and social norms in women’s abortion experiences and their expectations of care. Sexual and reproductive health matters. 2019;27(3):50-64.
• 4. Ünalan D, Şeşen E. Kürtaj yasası ile ilgili haberlerin ulusal basında çerçevelenmesi: hürriyet, evrensel ve yeni şafak örneği. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi.2019; 2(1):53-66.
• 5. Kumar A, Hessini L, Mitchell EM. Conceptualising abortion stigma. Culture, health & sexuality. 2009; 11(6):625-639.
• 6. Cockrill K, Herold S, Blanchard K, Grossman D, Upadhyay U, Baum S. (2013a). Addressing abortion stigma through service delivery: a white paper. Sea Change Program. https://www. stigmatoolkit. org/publications.
• 7. Warriner IK, Shah IH. Preventing Unsafe Abortion and its Consequences: Priorities for Research and Action, New York: Guttmacher Institute, 2006. https://www.who.int/reproductivehealth/publications/unsafe_abortion/0939253763.pdf.
• 8. International Planned Parenthood Federation (IPPF). Access to safe abortion: a tool for assessing legal and other obstacles. 2009. Available at: http://www.ippf.org/resource/Access-Safe-Abortion-tool-assessing-obstacles. Accessed May 11, 2020.
• 9. Cockrill K, Upadhyay UD, Turan J, Greene Foster D. The stigma of having an abortion: development of a scale and characteristics of women experiencing abortion stigma. Perspectives on Sexual and Reproductive Health. 2013b; 45(2):79-88.
• 10. Norris A, Bessett D, Steinberg JR, Kavanaugh ML, De Zordo S, Becker D. Abortion stigma: a reconceptualization of constituents, causes, and consequences. Women's health issues.2011; 21(3):S49-S54.
• 11. Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. New York: Prentice- Hall.
• 12. Cockrill K, Nack A. "I'm not that type of person": Managing the stigma of having an abortion. Deviant BehavioR.2013; 34(12): 973 990. https://doi.org/10.1080/01639625.2013.800423
• 13. Shellenberg KM. (2010). Abortion stigma in the United States: Quantitative and qualitative perspectives from women seeking an abortion (Doctoral Dissertation). Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University, 2010. Baltimore, Maryland.
• 14. Grossman D, Holt K, Peña M, Lara D, Veatch M, Córdova D. Selfinduction of abortion among women in the United States. Reproductive Health Matters. 2010; 18:136– 146.
• 15. Aniteye P, O’Brien B, Mayhew SH. (2016). Stigmatized by association: challenges for abortion service providers in Ghana. BMC health services research. 2016;16(1): 1-10.
• 16. Romito P, Escriba`-Agu¨ir V, Pomicino L, Lucchetta C, Scrimin F, and Turan JM. Violence In The Lives Of Women In Italy Who Have An Electıve Abortion/ Women’s Health Issues. 2009; 19 (2):335–343.
• 17. Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• 18. Tavşancıl E. Measurement of attitudes and data analysis with SPSS (5th ed.). Ankara, Turkey: Nobel, 2014. Ankara.
• 19. Shellenberg KM, Hessini L, Levandowski BA.Developing a scale to measure stigmatizing attitudes and beliefs about women who have abortions: results from Ghana and Zambia. Women & health. 2014;54(7):599-616.
• 20. Akgül A. Korelasyon Analizi. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS Uygulamaları. 2. baskı. Ankara: Emek Ofset Ltd Şti; 2003. p.382-403.
• 21. Erefe, İ. Veri toplama araçlarının niteliği. Hemşirelikte Araştırma, Ilke, Süreç Ve Yöntemleri (quality of data collection tools. Research principle processes and methods in nursing) (4th ed.). Odak Offset, 2012. Istanbul.
• 22. KirkJ, Miller ML. Reliability and Validity in Qualitative Research. London: A Sage, 2014 University Paper.
• 23. Çam MO, Baysan Arabacı L. Tutum ölçeği hazırlamada nitel ve nicel adımlar. HEMAR-G Dergisi. 2010; 2:59-71.
• 24. Çapık C, Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2018; 26(3):199-210.
• 25. Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biostatistics (11th ed.). Hatipoğlu Publishing, 2005, Ankara.
• 26. Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve Spss ile Veri Analizi, 3.Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; 2006. Ankara.
• 27. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi. 2017:1-213.
• 28. Alpar R. Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik: Detay Yayıncılık; 2010.
• 29. Büyüköztürk S. Manual of data analysis for social sciences (15th ed.). Ankara, Turkey: 2011, Pegem Academy.
• 30. Deniş H, Balım, AG. Bilimsel yaratıcılık ölçeğinin Türkçeye uyarlama süreci ve değerlendirme ölçütleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012;5(2):1-21.
• 31. Collins S, Hewer I. The impact of the Bologna process on nursing higher education in Europe: a review. International Journal of Nursing Studies. 2014;51(1):150-6.
• 32. Özdamar K. (2009). Statistical data analysis with packet programs (7th ed.). Eskisehir, Turkey: Kaan Bookstore.
• 33. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. 1.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi; 2005.
• 34. Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004;30(3):211-6.
• 35. Yaşar M. İstatistiğe Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014;36:59-75