PANDEMİ SÜRECİNDE SAĞLIK PROFESYONELLERİNİN HASTA GÜVENLİĞİ İKLİMİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 504 - 525, 30.08.2025

Nilay Kulaksızoğlu , Fatma Birgili

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, COVID-19 pandemi döneminde sağlık profesyonellerinin hasta güvenliği iklimi ile ilgili görüşlerini belirlemektir.
Yöntem: Çalışma 311 sağlık profesyoneli ile gerçekleştirilmiştir. Veriler sağlık profesyonellerinin kişisel bilgileri ile “hasta güvenliği iklimi ölçeği”nden oluşan anket formu ile toplanmıştır. Veriler SPSS 26.0 paket programında analiz edilmiştir. Veriler frekans değerleri, yüzdeleri, aritmetik ortalaması, standart sapması, medyan, çeyrekler tanımlayıcı istatistikleri ile değerlendirilmiştir. Verilerin Kolmogorov-Smirnov testi yapılarak %5 yanılma payı ya da %95 güvenle veriler normal dağılım göstermediği saptanmıştır (p<0.05).
Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalamaları x̄±sd=37.22±8.61’dir. Katılımcıların %62.2’si kadın, %38.6’sı 11-15 yıldır çalışmakta, %46.9’sı lisans mezunu, %32.5’i pandemi kliniğinde çalışmakta, %68.5’i aylık nöbet sayısında artış olduğu saptanmıştır. Sağlık profesyonellerinin çalıştıkları klinikler ile HGİS ve ana ölçek toplam puanları arasında fark bulunmuştur. Hemşirelerin diğer meslek gruplarına göre HGİS ve ana ölçek toplam puan ortalamalarının daha yüksek olduğu, aralarındaki farkın da istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Pandemi sürecinde sağlık profesyonellerinin aylık tuttukları nöbet sayısı artanların HGİS ve ana ölçek toplam puan ortalamalarının diğer gruplardan daha yüksek olduğu, aralarındaki farkın da istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Pandemi klinikleri ve yoğun bakımlarda çalışanların HGİS toplam puan ortalamalarının diğer gruplardan daha yüksek olduğu belirlenmiş olup, hasta güvenliği iklimi farkındalıklarının iyi düzeyde olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

hasta güvenliği , hasta güvenliği iklimi , sağlık profesyonelleri

OPINIONS OF HEALTH PROFESSIONALS ON PATIENT SAFETY CLIMATE IN THE PANDEMIC PROCESS

Öz

Aim: The aim of the research is to determine the opinions of healthcare professionals regarding patient safety climate during the COVID-19 pandemic period.
Method: The study was conducted with 311 healthcare professionals. Data were collected using a questionnaire form consisting of personal information of healthcare professionals and the “patient safety climate scale”. Data were analyzed using the SPSS 26.0 package program. Data were evaluated using frequency values, percentages, arithmetic mean, standard deviation, median, and quartile descriptive statistics. The Kolmogorov-Smirnov test was used to determine that the data did not show a normal distribution with a 5% margin of error or 95% confidence (p<0.05).
Results: The mean age of the participants in the study was x̄±sd=37.22±8.61. 62.2% of the participants were female, 38.6% had been working for 11-15 years, 46.9% had a bachelor's degree, 32.5% worked in a pandemic clinic, and 68.5% had an increase in the number of monthly shifts. A difference was found between the clinics where healthcare professionals worked and the HGIS and main scale total scores. It was determined that nurses had higher HGIS and main scale total score averages compared to other professional groups, and the difference between them was statistically significant (p<0.05). It was determined that the HGIS and main scale total score averages of healthcare professionals whose monthly shifts increased during the pandemic process were higher than other groups, and the difference between them was statistically significant (p<0.05).
Conclusion: It has been determined that the total HGIS score average of those working in pandemic clinics and intensive care units is higher than other groups, and it can be said that their awareness of patient safety climate is at a good level.

Anahtar Kelimeler

patient safety , patient safety climate , health professionals

Kaynakça

• 1. Aydan S, & Ceylan H. COVID-19 pandemisinin hastanelerdeki insan kaynakları yönetimi uygulamaları üzerindeki etkileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2023;26(1):237-254.
• 2. Sertdemir A. Türkiye’nin koronavirüsle mücadele performansı üzerine bir değerlendirme. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2020;1(1):15-26.
• 3. Reuter KE, Geysimonyan A, Molina G, & Reuter PR. Healthcare in Equatorial Guinea, West Africa: obstacles and barriers to care. Pan African Medical Journal 2014;19(1):1-8.
• 4. Oleribe OO, Momoh J, Uzochukwu BS, Mbofana F, Adebiyi A, Barbera T, ... & Taylor- Robinson SD. Identifying Key Challenges Facing Healthcare Systems in Africa and Pot| IJGM. International Journal of General Medicine 2019;12:395-403.
• 5. Onigbinde OA, Babatunde O, & Ajagbe AO. The welfare of healthcare workers amidst COVID-19 pandemic in Sub-Sahara Africa: a call for concern. Ethics, Medicine, and Public Health 2020;15:100555.
• 6. Moda HM, Dama FM, Nwadike C, Alatni BS, Adewoye SO, Sawyerr H, ... & Danjin M. Assessment of workplace safety climate among healthcare workers during the COVID-19 pandemic in low and middle income countries: A case study of Nigeria. In Healthcare 2021, June;9(6):661.
• 7. Malinowska-Lipień I, Micek A, Gabryś T, Kózka M, Gajda K, Gniadek A, ... & Squires A. Nurses and physicians attitudes towards factors related to hospitalized patient safety. PloS one 2021;16(12):e0260926.
• 8. Gabrani A, Hoxha A, Simaku A, & Gabrani JC. Application of the Safety Attitudes Questionnaire (SAQ) in Albanian hospitals: a cross-sectional study. BMJ open 2015;5(4):e006528.
• 9. Gabrani JC, Knibb W, Petrela E, Hoxha A, & Gabrani A. Provider perspectives on safety in primary care in Albania. Journal of Nursing Scholarship 2016;48(6):552-560.
• 10. Benzer JK, Meterko M, & Singer SJ. The patient safety climate in healthcare organizations (PSCHO) survey: Short‐form development. Journal of Evaluation in Clinical Practice 2017;23(4):853-859.
• 11. Torrente G, & Barbosa SDFF. Questionnaire for assessing patient safety culture in emergency services: an integrative review. Revista Brasileira de Enfermagem 2021;74:e20190693.
• 12. Azyabi A, Karwowski W, & Davahli MR. Assessing patient safety culture in hospital settings. International journal of Environmental Research and Public Health 2021;18(5):2466.
• 13. Lee SE, Scott LD, Dahinten VS, Vincent C, Lopez KD, & Park CG. Safety culture, patient safety, and quality of care outcomes: a literature review. Western Journal of Nursing Research 2019;41(2):279-304.
• 14. Singer SJ, & Vogus TJ. Safety climate research: taking stock and looking forward. BMJ Quality & Safety 2013;22(1):1-4.
• 15. Nenni Unal F, & Kırılmaz H. Sağlık Çalışanlarının Hasta Güvenliği İklimi Algılarına Yönelik Bir Araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law & History/Türkiye klinikleri tıp Etiği, Hukuku ve Tarihi Dergisi 2020;28(1):46.
• 16. Matsubara S, Hagihara A, & Nobutomo K. Development of a patient safety climate scale in Japan. International Journal for Quality in Health Care 2008;20(3):211-220.
• 17. Birgili F, Salış F, Çekirdekçi S, Ece, G. Hastanelerde hasta güvenliği iklimi: Muğla ilinde bir hastane örneği, II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı, Kırılmaz, H.(Ed.), Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2010, Ankara.
• 18. Kayri M. Araştirmalarda gruplar arasi farkin belirlenmesine yönelik çoklu karşilaştirma (post-hoc) teknikleri. Journal of Social Science 2009;55:22.
• 19. Haidari E, Main EK, Cui X, Cape V, Tawfik DS, Adair KC, ... & Profit J. Maternal and neonatal health care worker well-being and patient safety climate amid the COVID-19 pandemic. Journal of Perinatology 2021;41(5):961-969.
• 20. İkier F, & Sayan İ. Sağlık Kuruluşlarında Hemşirelerin Hasta Güvenliği İkliminin Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 2023;5(3):197-204.
• 21. Şantaş F, Şantaş G, Özer Ö, & Şahin DS. Sağlık çalışanlarının güvenlik iklimi algılarının belirlenmesine ilişkin bir kamu hastanesinde araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2018;(30):297-308.
• 22. Kolankiewicz ACB, Loro MM, Schmidt CR, Santos FPD, Bandeira VAC, & Magnago TS. Patient safety climate among nursing staff: contributing factors. Acta Paulista de Enfermagem 2017;30:531-537.
• 23. Unal FN, & Kırılmaz H. Research on patient safety climate perceptions of health employees. Turkiye Klinikleri J Med Ethics 2020;28:46-54.
• 24. Kosydar-Bochenek J, Krupa S, Religa D, Friganović A, Oomen B, Brioni E, ... & Mędrzycka-Dąbrowska W. The perception of the patient safety climate by health professionals during the COVID-19 pandemic—international research. International Journal of Environmental Research and Public Health 2022:19(15):9712.
• 25. Elbi H, Ozcan F, Özyurt B, & Altan S. Aile Hekimliği Birimi Sağlık Çalışanlarının Hasta Güvenliği Kültürü İle İlgili Algılarının Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care 2020;14(2):267-273.
• 26. Jiang, F., Wilson, J. R., Badhiwala, J. H., Santaguida, C., Weber, M. H., Wilson, J. R., & Fehlings MG. Quality and safety improvement in spine surgery. Global Spine Journal 2020;10(1_suppl):17S-28S.
• 27. Koç Z, Eraydın C, & Tezcan B. Hemşirelerin hasta güvenliği kültürü algıları ve etkileyen faktörler. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2020;7(2):102-109.
• 28. Turkmen E, Baykal U, Intepeler SS, & Altuntas S. Nurses' perceptions of and factors promoting patient safety culture in Turkey. Journal of Nursing Care Quality 2013;28(4):360-367.
• 29. Akgül GY, & Aksoy N. The relationship between organizational stress levels and patient safety attitudes in operating room staff. Journal of PeriAnesthesia Nursing 2021;36(5):499-506.
• 30. Ozer S, Sarsilmaz H, Aktas H, & Aykar FS. Attitudes toward patient safety and tendencies to medical error among Turkish cardiology and cardiovascular surgery nurses. Journal of Patient Safety 2019;15(1):1-6.
• 31. Bahar S, & Önler E. Turkish surgical nurses' attitudes related to patient safety: A questionnaire study. Nigerian journal of Clinical Practice 2020;23(4):470-475.
• 32. Ünver S, & Yeniğün SC. Patient safety attitude of nurses working in surgical units: A cross-sectional study in Turkey. Journal of PeriAnesthesia Nursing 2020;35(6):671-675.
• 33. Aletras VH, & Kallianidou K. Performance obstacles of nurses in intensive care units of Greek National Health System hospitals. Nursing in Critical Care 2016;21(3):157-166.
• 34. Raftopoulos V, & Pavlakis A. Safety climate in 5 intensive care units: a nationwide hospital survey using the Greek-Cypriot version of the safety attitudes questionnaire. Journal of Critical Care 2013;28(1):51-61.
• 35. Oksay A, Kılınç M, & Sayhan M. Sağlık çalışanlarında hasta güvenliği kültürü algısının değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2019;19(2/Yaz):455-476.
• 36. Elsous A, Akbari Sari A, AlJeesh Y, & Radwan M. Nursing perceptions of patient safety climate in the Gaza Strip, Palestine. International Nursing Review 2017;64(3):446-454.
• 37. Khammar A, Poursadeghiyan M, Marioryad H, Nabi Amjad R, Alimohammadi M, & Khandan M. Patient safety climate and its affecting factors among rehabilitation health care staff of hospitals and rehabilitation centers in Iran-Tehran. Iranian Rehabilitation Journal 2019:17(1):39-48.