Türkiye Örnekleminde Stem Eğitimi Alanında Yapılan Çalışmaların İçerik Analizi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 275 - 306, 01.10.2020

Alp Kaya , Mehmet C. Ayar

Öz

Bu çalışmada, Türkiye örnekleminde STEM eğitimi üzerine yapılan nitel araştırma desenli
çalışmaların eğilimlerini ortaya çıkartmak amaçlanmıştır. Bu amaçla içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır. STEM eğitimi çalışmaları, yıla göre dağılım, araştırma yöntemi, veri toplama
ve analiz teknikleri ile araştırma konusu ve araştırma bulguları çerçevesinde incelenmiştir. Bu
bağlamda son on yıl içinde yayınlanmış nitel desenli 50 çalışmaya ulaşılmıştır. Bulgularımız
arasında, geçmişten günümüze doğru yapılan araştırma sayısında niceliksel artış olduğu
görülmüştür. Bu çalışmalarda hedef kitle olarak çoğunlukla öğretmenlerin seçildiği
gözlenmiştir. Araştırma yöntemi olarak ise durum çalışması kullanıldığı bulunmuştur. Veri
toplama araçları arasında görüşme tekniği, veri analizi için ise betimsel ve içerik analizi
teknikleri kullanılmıştır. Araştırma konusu seçiminin genellikle STEM eğitimi ve
uygulamalarına yönelik paydaş görüşlerini incelemiştir. Bu çalışmada ise, STEM alanında
nitel araştırma desenleri ile hazırlanan çalışmaların bulguları arasında, beceri gelişimi,
öğrenme faaliyetleri ve ilişkilendirme, tutum, kariyer tercihleri, STEM eğitiminde yaşanan
problemler ve diğer olmak üzere altı farklı tema çerçevesinde bulgular sentezlenmiştir ve
araştırmacıların teorik çalışma hazırlama eğiliminde olduğu görülmüştür. Araştırmacıların
STEM eğitimi hakkında; çoğunlukla paydaşların görüş ve önerilerini öğrenme eğiliminde
olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca STEM eğitiminin, bireylerin 21. yüzyıl becerilerini
edinmesine, STEM disiplinlerinin ilişkilendirilmesine, öğrencilerin kariyer tercihleri ve
mesleklere ait kavram yanılgılarına, STEM eğitimine yönelik paydaşların tutumlarına etkisini
göstermiştir. STEM eğitimi alanında içerik geliştirmeye yönelik araştırmalar, öğrencilerin mühendislik ve tasarım becerilerindeki yaşadıkları kavram yanılgıların giderilmesi ve beceri
gelişiminin inceleceği araştırmalar, STEM alt disiplinlerine ait ders kitaplarının incelendiği
araştırmaların azınlıkta kalması nedeniyle araştırmacıların STEM eğitiminin bu yönlerine
eğilim göstermeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

STEM eğitimi, nitel araştırma, içerik analizi

Content Analysıs of Stem Educatıon Studıes in Turkey

Öz

In this study, it was aimed at eliciting the trends in STEM education research performed in
Turkey. As a qualitative research method, content analysis was a means to examine the
studies. STEM education studies in Turkey were analyzed regarding distribution by year,
research methods, data collection and analysis techniques, research subject, and research
findings. In this context, 50 studies published in the last decade has been reached. We found
that there has been a dramatic increase in the number of studies conducted in Turkey. The
studies focused mostly on teachers, who have served and were prepared to serve in the field
of science. A case study as a research method was preferred to investigate in STEM education
studies. Interview as a data collection method was performed in the studies. The main purpose
of STEM education studies during the course of our inquiry was to elicit the opinions of
students, teachers, and experts about STEM education and its practices. In this study, our
findings were synthesized within the framework of six different themes in the field of STEM
education; skill development, learning activities, attitude, career choices, problems associated
with STEM implementations, and others. It was concluded that STEM education researchers
mostly tended to elicit the opinions and suggestions of stakeholders about STEM education.
Besides, they tended to explore the effect of STEM education on the 21st-century skills,
STEM disciplines integrations, career choices of students, the misconceptions about STEM
professions, and stakeholders' attitudes towards STEM education. It is suggested to conduct
more research on STEM content production, engineering, and design skills, and STEMrelated
textbooks.

Anahtar Kelimeler

STEM education, qualitative, content analysis

Kaynakça

• Adıguzel, T., Şahin, A., ve Ayar, M. C. (2014). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik içerikli okul sonrası etkinlikler ve öğrenciler üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada
• Eğitim Bilimleri LK - http://www.estp.com.tr/tr/, 14(1). https://doi.org/10.12738/estp.2014.1.1876
• Akgül, N., ve Yıldırım, B. (2018). STEM SOS modelinin farklı değişkenler açısından etkisinin incelenmesi. El-Cezeri Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(2), 316–326. https://doi.org/10.31202/ecjse.376481
• Akgündüz, D., Ertepınar, H., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., ve Özdemir, S. (2015). Stem eğitimi Türkiye raporu. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.1980.0801
• Akgündüz, D., ve Özçelik, A. (2018). Üstün/Özel yetenekli öğrencilerle yapılan okul dışı STEM eğitiminin değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 334–351. https://doi.org/10.24315/trkefd.331579
• Altan, E. B., Ozturk, N., ve Turkoglu, A. Y. (2018). Socio-scientific issues as a context for STEM education: A case study research with pre-service science teachers. European Journal of Educational Research, 7(4), 805–812. https://doi.org/10.12973/eu-jer.7.4.805
• Arıkan, E. E. (2018). STEM eğitimi Üzerine bir teorik çalışma: İki uygulama önerisi. Kuramsal Eğitimbilim, 11(1), 101–116. https://doi.org/10.30831/akukeg.336777
• Aşık, G., Doğança Küçük, Z., Helvacı, B., ve Corlu, M. S. (2017). Bütünleşik öğretmenlik projesi: Öğretmen eğitimine sürdürülebilir bir yaklaşım. Turkish Journal of Education, 6(4), 200–215. https://doi.org/10.19128/turje.332731
• Ayar, M. (2015). Engineering design at first-hand and career interest in engineering: An informal STEM education case study. Educational Sciences: Theory and Practice, 15, 1655. https://doi.org/10.12738/estp.2015.6.0134
• Ayar, M., ve Yalvac, B. (2016). Lessons learned: Authenticity, interdisciplinarity, and mentoring for STEM learning environments. The International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4(1), 30. https://doi.org/10.18404/ijemst.78411
• Aydin, S., ve Tarkin Çelikkiran, A. (2017). Kimya öğretmen adaylarının FeTeMM uygulamaları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1624–1656. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2017.58
• Aydın-Günbatar, S., ve Tabar, V. (2019). Türkiye’de gerçekleştirilen STEM araştırmalarının içerik analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1054–1083.
• Aydın, E., ve Karslı, F. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin STEM etkinlikleri hakkındaki görüşleri: Karışımların ayrıştırılması örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 35–52. https://doi.org/10.7822/OMUEFD.439843
• Aytekin, B. (2018). FeTeMM yaklaşımının işlerliğinin artması adına görsel iletişim tasarımı yöntemlerinin eğitim sistemine adapte edilmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 457–483. https://doi.org/10.19145/e-gifder.344689
• Bahar, M., Yener, D., Yılmaz, M., Emen, H., ve Gürer, F. (2018). 2018 Fen Bilimleri Öğretim Programı kazanımlarındaki değişimler ve fen teknoloji mühendislik ve matematik (STEM) entegrasyonu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 702–735. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-412111
• Bakırcı, H., ve Kutlu, E. (2018). Fen Bilimleri öğretmenlerinin FeTeMM yaklaşımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(2), 367–389. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.417939
• Balçın, M. D., ve Ergün, A. (2019). Altıncı sınıf öğrencilerinin gözünden havacılık ve uzay mühendisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 1–21. https://doi.org/10.9779/PUJE.2018.219
• Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1–14. https://dergipark.org.tr/en/pub/aeusbed/issue/30008/290583
• Barış, N., ve Ecevit, T. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin eğitiminde STEM uygulamaları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 217–233. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.529898
• Bati, K., Çalişkan, İ., ve Yetişir, M. (2017). Fen eğitiminde bilgi işlemsel düşünme ve bütünleştirilmiş alanlar yaklaşımı (STEAM). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 91–103. https://doi.org/10.9779/PUJE800
• Benek, İ., ve Akçay, B. (2018). Hayal dünyamda STEM! Öğrencilerin STEM alanında yaptıkları çizimlerin incelenmesi. 79–107.
• Bircan, M. A., Köksal, Ç., ve Cımbız, A. T. (2019). Türkiye’deki STEM merkezlerinin incelenmesi ve STEM merkezi model önerisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1033– 1045. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2537
• Bolstlı, Z., ve Korucu, A. T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin Web 2.0 araçlarıyla desteklenmiş FeTeMM etkinlikleriyle dersin işlenişine ve işbirlikli öğrenmeye yönelik görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 456–478. https://doi.org/10.14686/buefad.358488
• Bozan, M. A., ve Anagün, S. Ş. (2019). Sınıf öğretmenlerinin STEM odaklı mesleki gelişim süreçleri: Bir eylem araştırması. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 9(1), 279–313. https://doi.org/10.18039/ajesi.520851
• Bozkurt Altan, E., ve Hacıoğlu, Y. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin derslerinde STEM odaklı etkinlikler gerçekleştirmek üzere geliştirdikleri problem durumlarının incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 487–507. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.506462
• Bozkurt Altan, E., Yamak, H., ve Buluş Kırıkkaya, E. (2016). FeTeMM eğitim yaklaşımının öğretmen eğitiminde uygulanmasına yönelik bir öneri: Tasarım temelli fen eğitimi. Trakya
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 212–232. https://dergipark.org.tr/trkefd/issue/24152/256292 Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Içinde Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Çakır, R., ve Ozan, C. E. (2018). FeTeMM etkinliklerinin 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarıları, yansıtıcı düşünme becerileri ve motivasyonlarına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 1077–1100. https://doi.org/10.17152/gefad.346067
• Çakmak, B., Bilen, K., ve Taner, M. S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin mühendis ve mühendislik algıları. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(1), 32–43.
• Çalışkan, İ. Ö., ve Kaptan, F. (2012). Fen öğretiminde performans değerlendirmenin bilimsel süreç becerileri, tutum ve kalıcılık açısından yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43). https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7795/102017
• Can, K., ve Uluçınar Sağır, Ş. (2018). Sınıf öğretmenlerinin fen, teknoloji, matematik ve mühendislik (FeTeMM)uygulamalarına ilişkin görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2018(11), 62–83. https://dergipark.org.tr/goputeb/issue/39821/450515
• Cetin, A., ve Balta, N. (2017). Pre-service science teachers views on STEM materials and STEM competition in instructional technologies and material development course. European Journal of Educational Research, 6(3), 279–288. https://doi.org/10.12973/eu-jer.6.3.279
• Çorlu, M. A., Adıgüzel, T., Ayar, M. C., Çorlu, M. S., ve Özel, S. (2012). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) eğitimi: Disiplinlerarası çalışmalar ve etkilişimler [STEM education in the Turkish context: Interdisciplinary investigations and interactions]. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi.
• Corlu, M. S. (2014). FeTeMM eğitimi makale çağrı mektubu. Turkish Journal of Education, 3(1), 4–10. https://doi.org/10.19128/turje.181071
• Corlu, M. S., Capraro, R. M., ve Çorlu, M. A. (2015). Investigating the mental readiness of preservice teachers for integrated teaching. International Online Journal of Educational Sciences, 7(1), 17–28. https://doi.org/10.15345/iojes.2015.01.002
• Damar, A., Durmaz, C., ve Önder, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin FeTeMM uygulamalarına yönelik tutumları ve bu uygulamalara ilişkin görüşleri. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1(1), 47–65. https://dergipark.org.tr/jmse/issue/35452/415256
• Daşdemir, İ., Cengiz, E., ve Aksoy, G. (2018). Türkiye’de FeTeMM (STEM) eğitimi eğilim araştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1161–1183. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.100
• Delen, İ., ve Uzun, S. (2018). Matematik öğretmen adaylarının FeTeMM temelli tasarladıkları öğrenme ortamlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 617–630. https://dergipark.org.tr/hunefd/issue/38684/449441
• Deveci, İ. (2019). Girişimci proje (G-FeTeMM) sürecinin Fen Bilimleri öğretmen adaylarının yaşam becerilerine yansımaları: Nitel bir araştırma. Journal of Individual Differences in Education, 1(1), 14–29. https://dergipark.org.tr/jide/issue/45463/570020
• Dönmez, İ. (2017). STEM eğitimi çerçevesinde robotik turnuvalara yönelik öğrenci ve takım koçlarının görüşleri (bilim kahramanları buluşuyor örneği). Eğitim Bilim ve Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 2(1), 25–42. https://dergipark.org.tr/ebtad/issue/30543/362209
• Elmalı, Ş., ve Balkan Kıyıcı, F. (2018). Türkiye’de yayınlanmış FeTeMM eğitimi ile ilgili çalışmaların incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 684–696. https://doi.org/10.19126/suje.322791
• Gökbayrak, S., ve Karışan, D. (2017). Altıncı sınıf öğrencilerinin FeTeMM temelli etkinlikler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25–40. https://dergipark.org.tr/aleg/issue/27459/285451
• Güder, Y., ve Gürbüz, R. (2018). STEM eğitimine geçişte bir araç olarak disiplinler arası matematiksel modelleme oluşturma etkinlikleri: Öğretmen ve öğrenci görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 171–199. https://doi.org/10.17984/adyuebd.457626
• Gülen, S., ve Yaman, S. (2018a). Fen bilimleri dersinde argümantasyon süreci ve STEM disiplinlerinin kullanımı; odak grup görüşmesi. Yuzunci Yil Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 15, 1184–1211. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2018.101
• Gülen, S., ve Yaman, S. (2018b). Altıncı sınıf öğrencilerinin FeTeMM tabanlı ATBÖ yaklaşımı etkinlikleri hakkındaki görüşleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1293–1322. https://doi.org/10.26466/opus.439638
• Gülhan, F., ve Şahin, F. (2018a). Niçin STEM eğitimi?: Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin STEM alanlarındaki kariyer tercihlerinin incelenmesi. Journal Of STEAM Education, 1(1), 1–23. https://dergipark.org.tr/download/article-file/488401
• Gülhan, F., ve Şahin, F. (2018b). Fen Bilimleri dersine STEM entegrasyonu etkinliklerinin 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel yaratıcılıklarına etkisi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 40–59. https://doi.org/10.19126/suje.423105
• Herdem, K., ve Ünal, İ. (2018). STEM eğitimi üzerine meta sentez çalışması. Eğitim Bilimleri Dergisi, 48(48). https://doi.org/10.15285/maruaebd.345486
• İdin, Ş., ve Dönmez, İ. (2018). A metaphor analysis study related to STEM subjects based on middle school students’ perceptions. JOURNAL OF EDUCATION IN SCIENCE ENVIRONMENT AND HEALTH, 4(2), 246–257. https://doi.org/10.21891/jeseh.453629
• Karakaya, F., Avgın, S. S., ve Yılmaz, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen-teknolojimühendislik- matematik (FeTeMM) mesleklerine olan ilgileri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 36–53. https://dergipark.org.tr/download/article-file/468490
• Kılınç, A., Demirbağ, M., ve Yılmaz, Ş. (2018). STEM alanları bilim insanlarının fen, matematik, mühendislik ve teknoloji arasındaki ilişkiler hakkında inançları: STEM için pedagojik bir çerçeve. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 365–480. https://doi.org/10.19171/uefad.504913
• Kıvanç, Ö., Şener, S., Mumcuoğulları, A., ve Sunaçoğlu, Z. (2017). 2023’e doğru Türkiye’de STEM gereksinimi. https://tusiad.org/tr/tum/item/download/8649_50851324e41c6e46cab3e6ea3b37411a
• Kızılay, E. (2018). STEM alanlarının birbirleri iler ilişkisi hakında Fen Bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(2), 174–186. https://dergipark.org.tr/etad/issue/41884/439038
• Korkmaz, Ö., Acar, B., Çakır, R., Uğur Erdoğmuş, F., ve Çakır, E. (2019). Eğitsel robot setleri ile fen ve teknoloji dersi basit makinalar konusunun ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin STEM beceri düzeylerine ve derse dönük tutumlarına etkisi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(2), 372–391. https://doi.org/10.17943/etku.518215 MEB. (2016). STEM eğitim raporu.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Içinde Fen Bilimleri dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİM PROGRAMI2018.pdf
• Mutlu, T., ve Korkut-Owen, F. (2017). Sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarındaki kadınlar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 87–103. https://doi.org/10.17755/esosder.289653
• Nacaroğlu, O., Sarıtaş, D., ve Kızkapan, O. (2019). Güncel eğilimler açısından Fen Bilimleri öğretim programına yönelik öğretmen ve uzman değerlendirmelerinin karşılaştırılması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19). https://doi.org/10.26466/opus.563758
• National Research Council. (1996). Science education system standards. Içinde National Science Education Standards 1996 (Sayı 2, ss. 102–102). https://doi.org/10.5408/0022-1368-43.2.102
• National Research Council. (2012). Scientific and engineering practices. Içinde A framework for K-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. https://doi.org/978-0-309-21742-2
• Next Generations Science Standards [NGGS]. (2013). The next generation science standards executive summary. Next Generations Science Standards [NGGS]. https://www.nextgenscience.org/sites/default/files/Final Release NGSS Front Matter - 6.17.13 Update_0.pdf
• Ogan-Bekiroglu, F., ve Caner, F. (2018). Pre-service teachers’ STEM perspectives and STEM integrations. The Eurasia Proceedings of Educational and Social Sciences, 9, 23–27. https://dergipark.org.tr/epess/issue/38900/454475
• Özbilen, A. G. (2018). STEM eğitimine yönelik öğretmen görüşleri ve farkındalıkları. Scientific Educational Studies, 2(1), 1–21. https://dergipark.org.tr/ses/issue/37465/414916
• Özcan, H., ve Koştur, H. İ. (2018). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin STEM eğitimine yönelik görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 364–373. https://doi.org/10.19126/suje.466841
• Pekbay, C. (2017). Fen teknoloji mühendislik ve matematik etkinliklerinin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi.
• Roberts, A. (2012). A justification for STEM education. Içinde Technology and Engineering Teachere (Sayı May/June, ss. 1–5). https://doi.org/10.1126/science.1201783
• Rocard, M., Csermely, P., Jorde, D., Lenzen, D., Walberg-Henriksson, H., ve Hemmo, V. (2007). Science education now: A renewed pedagogy for the future of europe. RTD info, 29. http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/report-rocard-onscience- education_en.pdf
• Şahin, E., ve Kabasakal, V. (2018). STEM eğitim yaklaşımında dinamik matematik programlarının (Geogebra) kullanımına yönelik öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18), 55–62. https://doi.org/10.18506/anemon.463877
• Sanders, M. (2009). STEMmania. İçinde Technology Teacher (C. 68). Sarı, U., ve Yazıcı, Y. Y. (2019). Fen bilgisi öğretmenlerinin fen ve mühendislik uygulamaları hakkında görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(2), 157–167. https://doi.org/10.24289/ijsser.519447
• Savran Gencer, A., Doğan, H., Bilen, K., ve Can, B. (2019). Bütünleşik STEM eğitimi modelleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(45), 38–55. https://doi.org/10.1186/s40594-016-0036-1
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik (1. baskı). Seçkin Yayıncılık A.Ş.
• Seren, S., ve Elşen, V. (2018). 2005 yılı itibariyle değişen fen bilimleri dersi öğretim programlarında STEM eğitimine yer verilme düzeylerinin karşılaştırılması. Journal of STEAM Education, 1(1), 24–47. https://dergipark.org.tr/steam/issue/37516/426950
• Taştan Akdağ, F., ve Güneş, T. (2016). Assessment of STEM applicatons in Terms of Students’ Opinions. Participatory Educational Research, 4(1), 161–169. https://dergipark.org.tr/download/article-file/776991
• Taştan Akdağ, F., ve Güneş, T. (2017). Enerji konusunda yapılan STEM uygulamaları ile ilgili Fen Lisesi öğrenci ve öğretmen görüşleri. International Journal of Social Sciences and
• Education Research, 3(5), 1643–1656. https://doi.org/10.24289/ijsser.337238
• Tekerek, M., ve Tekerek, B. (2018). Bütünleşik öğretim materyali ve geliştirme süreçleri. Turkish Journal of Education, 7(3), 156–168. https://doi.org/10.19128/turje.362491
• TUSİAD. (2014). STEM alanında eğitim almış işgücüne yönelik talep ve beklentiler araştırması. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/8054-stem-alaninda-egitim-almis-isgucuneyonelik- talep-ve-beklentiler-arastirmasi
• Üçüncüoğlu, İ., ve Bozkurt Altan, E. (2018). Fen Bilimleri öğretmen adayları için STEM odaklı laboratuvar uygulamaları: “Sağlıklı Yaşam" etkinliği. International Journal of Humanities and Education, 4(9), 329–347. https://dergipark.org.tr/download/article-file/566901
• White, D. W. (2014). What is STEM education? lorida Association of Teacher Educators, 1(14), 1–9. http://www.fate1.org/journals/2014/white.pdf
• Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 51(1), 183–201. https://doi.org/10.30964/auebfd.405860
• Yamak, H., Bulut, N., ve Dündar, S. (2014). 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri ile fene karşı tutumlarına FeTeMM etkinliklerinin etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 249–265. https://doi.org/10.17152/gefd.15192
• Yildirim, H., ve Gelmez Burakgazi, S. (2020). Türkiye’de STEM eğitimi konusunda yapılan çalışmalar üzerine bir araştırma: Meta-sentez çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3–24. https://doi.org/10.9779/pauefd.590319
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar. https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=9302
• Yıldırım, B. (2018). STEM uygulamalarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(1), 42–53. https://dergipark.org.tr/ekuad/issue/35893/410906
• Yıldırım, B. (2019). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının STEM eğitiminde biyomimikri uygulamalarına yönelik görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 63–90. http://www.gefad.gazi.edu.tr/issue/43993/361834
• Yıldırım, B., ve Selvi, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin STEM uygulamalarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18), 47–54. https://doi.org/10.18506/anemon.471037
• Yıldırım, P. (2017). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) entegrasyonuna ilişkin nitel bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 31– 55. https://dergipark.org.tr/ataunikkefd/issue/33367/351798