Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Kariyer Uyumları ve Mesleki Kişilik Tipleri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 71 - 88, 01.04.2021

Yılmaz Hasret Hülya Şahin Baltacı

Öz

Bu araştırmanın amacı, eğitim fakültesi öğrencilerinin kariyer uyumlarının
cinsiyetleri, bölümleri, algıladıkları anne tutumları, algıladıkları baba
tutumları ve mesleki kişilik tiplerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının
incelenmesidir. Araştırma grubu 2018 - 2019 eğitim ve öğretim yılında
bir devlet üniversitesinde öğrenim gören ve araştırmaya katılmaya
gönüllü olan 822 (596 kadın, 226 erkek) eğitim fakültesi öğrencisinden
oluşmaktadır. Araştırma nedensel karşılaştırma modeline göre
tasarlanmıştır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında Kariyer Uyum
Yetenekleri Ölçeği - Kısa Formu, Hacettepe Kariyer Profili ve Kişisel
Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler
SPSS kullanılarak bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi
(ANOVA) ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin kariyer
uyum düzeylerinin cinsiyetlerine göre istatistiksel olarak önemli düzeyde
farklılık göstermediği saptanmıştır. Bununla birlikte öğrencilerin kariyer
uyum düzeylerinin bölümlerine, algıladıkları anne ve baba tutumları
ile mesleki kişilik tiplerine göre istatistiksel olarak önemli düzeyde
farklılık gösterdiği bulunmuştur. Elde edilen bulgular, alan yazın ışığında
tartışılmıştır. Araştırmacılara, uygulayıcılara ve politika yapıcılara yönelik
olarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Algılanan anne ve baba tutumu, ilgiler, kariyer uyumu, mesleki kişilik tipleri

Teacher Education Students’ Career Adaptability and Vocational Personality Types

Öz

The purpose of this research is to examine whether there are any differences
in career adaptability of students according to gender, majors, perceived
mother’s attitudes, perceived father’s attitudes and vocational personality
types. The participants consisted of 822 students (596 female, 226 male)
from a public university in the 2018-2019 academic year who volunteered
to participate in the research. The research was designed according to the
causal-comparative model. The data of the research was collected using
the Career Adapt-Abilities Scale–Short Form and the Hacettepe Career
Profile and Personal Information Form. The collected data were analyzed
based on the t-test and one-way ANOVA using the Statistical Package for
the Social Sciences (SPSS). This research showed that students’ career
adaptability levels did not present any statistically significant difference
according to gender. However, students’ career adaptability levels showed
statistically significant differences according to majors, perceived parental
attitudes, and vocational personality types. The findings were discussed in
light of the related literature. Suggestions were provided for researchers,
practitioners and policy makers.

Anahtar Kelimeler

Career adaptability, interests, perceived parental attitude, vocational personality types

Kaynakça

• Aktaş, E. & Şahin, C. (2019). Üniversitesi öğrencilerinin kişilik özellikleri ile kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: necmettin erbakan üniversitesi örneği [Investigation of the relationship between personality traits and career adaptability of university students]. 21. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Kitabı [13th National Congress of Psychological Counseling and Guidance Abstract Book], 85-95.
• Ataç, L. O., Dirik, D., & Tetik, H. T. (2018). Predicting career adaptability through self-esteem and social support: A research on young adults. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(1), 45-61. doi:10.1007/s10775-017-9346-1
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. The Journal of Early Adolescence, 11(1), 56-95. doi:10.1177/0272431691111004
• Bölükbaşı, A. (2017). Lise öğrencilerinin kariyer uyumu ve yaşam doyumu ilişkisinde iyimserlik ve umudun aracı rolü [The mediating role of hope and optimism in the relationship between career adaptability and life satisfaction in high school students] (Unpublished master’s thesis). Çukurova University, Adana, Turkey.
• Coetzee, M., & Harry, N. (2015). Gender and hardiness as predictors of career adaptability: an exploratory study among Black call centre agents. South African Journal of Psychology, 45(1), 81-92.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi [Presidency of the Republic of Turkey Human Resources Office] (2019). Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi’nden kariyer merkezleri için 3 yeni hizmet[ 3 new services for career centers from Presidency of the Republic of Turkey Human Resources Office]. Retrieved from https://www.cbiko.gov. tr/haberler/cumhurbaskanligi-insan-kaynaklari-ofisi-nden-kariyermerkezleri-icin-3-yeni-hizmet
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları [Multivariate statistics for social sciences: SPSS and LISREL applications]. Ankara: Pegem Akademi.
• Erdoğdu, M. Y. (2007). Ana-baba tutumları ve öğretmen davranışları ile öğrencilerin akademik başarıları arasındaki ilişkiler [The relationship between parents attitudes & teacher behaviours and student’s academic achievement]. Sakarya University Journal of Education Faculty, 14, 33-46.
• Erus, S. M. & Zeren, Ş. G. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik kariyer uyumları [Preservice teachers’ career adaptability towards teaching profession]. Journal of Higher Education & Science, 7(3), 657-668. doi:10.5961/jhes.2017.242
• Eryılmaz, A. & Kara, A. (2017). Comparison of teachers and pre-service teachers with respect to personality traits and career adaptability. International Journal of Instruction, 10(1), 85-100. doi:10.12973/ iji.2017.1016a
• Eryılmaz, A. & Kara, A. (2018). Öğretmen adaylarının kariyer uyumluluklarının, cinsiyet ve algılanan kontrol açısından incelenmesi [Examination of the pre-service teachers’ career adaptability to gender and perceived control]. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 20(1), 43-52.
• Field, A. & Hole, G. (2019). Araştırma nasıl tasarlanır ve raporlaştırılır [How to Design and Report Experiments]. (A. Özer, Trans.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Original work published 2003).
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw Hill. Gelmez-Burakgazi, S., Karsantık, Y., Aktan, T., Ayaz, M. A., Büge, B. C.,
• Karataş, F., ... & Yavaşca, O. (2019). Equipped or not? Investigating pre-service teachers’ 21st century skills. Asia Pacific Journal of Education, 1-18. doi:10.1080/02188791.2019.1671803 Ghosh, A., & Fouad, N. A. (2017). Career adaptability and social support among graduating college seniors. The Career Development Quarterly, 65(3), 278-283. doi: 10.1002/cdq.12098
• Gül, H., Maksüdünov, A., Yamaltdinova, A., & Abdildaev, M. (2019). Öğrencilerin demografik özelliklerinin kariyer uyumluluğu ve iyimserliği ile ilişkisi: Kırgızistan örneği [The relationship of students’demographic characteristics with career adaptability and optimism: a case of Kyrgyzstan.] Karamanoglu Mehmetbey University Journal of Social and Economic Research, 21(36), 34- 46.
• Han, H., & Rojewski, J. W. (2015). Gender-specific models of work-bound Korean adolescents’ social supports and career adaptability on subsequent job satisfaction. Journal of Career Development, 42(2), 149-164. doi:10.1177/0894845314545786
• Heckman, J. J. (2000). Policies to foster human capital. Research in Economics, 54, 3–56. doi:10.1006/reec.1999.0225
• Holland, J. L. (1997). Making vocational choices: A theory of vocational personalities and work environments (3rd ed.). Florida: PAR Inc.
• Hui, T., Yuen, M., & Chen, G. (2018). Career adaptability, self esteem, and social support among Hong Kong University students. The Career Development Quarterly, 66(2), 94-106. doi:10.1002/cdq.12118
• Işık, E., Yeğin, F., Koyuncu, S., Eser, A., Çömlekciler, F., & Yıldırım, K. (2018). Validation of the Career Adapt- Abilities Scale–Short Form across different age groups in the Turkish context. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(3), 297-314. doi:10.1007/s10775-018-9362-9
• Kahya, V. & Ceylan, E. (2018). A research on the relationship between the section of university students and career adaptability. PressAcademia Procedia (PAP), 7, 217-222. doi:10.17261/Pressacademia.2018.884
• Karacan-Özdemir, N., & Yerin-Güneri, O. (2017). The factors contribute to career adaptability of high-school students. Eurasian Journal of Educational Research, 16(67), 183-198. doi:10.14689/ ejer.2017.67.11
• Kutlu, A. & Apaydın, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin algılanan anne baba tutumlarının kariyer gelişimleri ile ilişkisi [The relationship between perceived parents attitudes and career development of secondary school students]. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 54-72.
• Lamborn, S. D., Mounts, N. S., Steinberg, L., & Dornbusch, S. M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 62(5), 1049-1065. doi:10.1111/j.1467-8624.1991. tb01588.x
• Maggiori, C., Rossier, J., & Savickas, M. L. (2017). Career AdaptAbilities Scale–Short Form (CAAS-SF) construction and validation. Journal of Career Assessment, 25(2), 312-325. doi:10.1177/1069072714565856
• Norris, C. F. (2016). The relationshıp between personality traits and career adaptability (Unpublished master’s thesis). Southern Illinois University, Carbondale, United States of America.
• Özer, A., Yılmaz, O., Osmanlı, N., & Yiğit, S. (2015). Üniversite bölüm seçiminde kişilik-eğitim alanı uyumuna yönelik bir ölçme aracının geliştirilmesi: Hacettepe Kariyer Profili [Developing a measurement tool for personality-education field fit in university major selection: Hacettepe Career Profile]. 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı [13th National Congress of Psychological Counseling and Guidance Abstract Book], 956- 959.
• Özyürek, R. (2016). Sosyal-bilişsel yaklaşımlar [Social cognitive approaches]. B In B. Yeşilyaprak (Eds.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramdan uygulamaya [Vocational guidance and career counseling: from theory to practice] (pp. 220-271) (7th ed.). Ankara Ankara: Pegem Akademi.
• Savickas, M. L. (1997). Career adaptability: An integrative construct for lifespan, life-space theory. The Career Development Quarterly, 45(3), 247-259. doi:10.1002/j.2161-0045.1997.tb00469.x
• Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. In S. D. Brown, & R. W. Lent (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work (pp. 42–70). Hoboken, NJ: Wiley.
• Savickas, M. L., Nota, L., Rossier, J., Dauwalder, J. P., Duarte, M. E., Guichard, J., Soresi, S., Esbroeck, R. V., & Van Vianen, A. E. (2009). Life designing: A paradigm for career construction in the 21st century. Journal of Vocational Behavior, 75 (3), 239-250. doi:10.1016/j.jvb.2009.04.004
• Savickas, M. L. (2012). Life design: A paradigm for career intervention in the 21st century. Journal of Counseling & Development, 90 (1), 13-19. doi:10.1111/j.1556-6676.2012.00002.x
• Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career adapt-abilities scale: construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661-673. doi:10.1016/j.jvb.2012.01.011
• Woo, H. R. (2018). Personality traits and intrapreneurship: the mediating effect of career adaptability. Career Development International, 23(2), 145–162. doi:10.1108/CDI-02-2017-0046
• Yavuzer, H. (2019). Çocuk Psikolojisi [Child psychology] (43rd ed.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşilyaprak, B. (Eds). (2016). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramdan uygulamaya [Vocational guidance and career counseling: from theory to practice] (7th ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Yiğit, S. (2018). Üniversiteöğrencilerinde kariyer uyumu, toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve kariyer kararsızlığı [Career adaptability, perceptions of gender role and career indecision among university students] (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara, Turkey.
• Zacher, H. (2015). Daily manifestations of career adaptability: Relationships with job and career outcomes. Journal of Vocational Behavior, 91, 76-86. doi:10.1016/j.jvb.2015.09.003
• Zacher, H., & Griffin, B. (2015). Older workers’ age as a moderator of the relationship between career adaptability and job satisfaction. Work, Aging and Retirement, 1(2), 227-236. doi:10.1093/workar/wau009