Different Opinions On The Works Of Abdülvȃsi Çelebi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 213 - 225, 31.10.2025

Gülşen Kıldiş , Metin Akar

Öz

There is almost no information about the life and personality of the poet, whose name and work are not mentioned in the sources. For the first time, Vasfi Mahir Kocatürk introduced this work and its author, who was unknown until recently, to the world of science by introducing his masnavi Halil-nâme. Some information about Abdülvâsȋ Çelebi's personality is obtained from the “reason-i te'lîf” section of his work, albeit very limited. Accordingly, the author, who lived during the reign of Çelebi Sultan Mehmed (1413-1421), was patronized by Bayezid Pasha, one of his viziers. Judging from his nickname Kadıoğlu, it is possible to say that his father was a qadi or a scholar. Abdülvȃsȋ Çelebi's only work is Halil-nȃme. Halil-nȃme is the only work that tells the whole life of Prophet Abraham from his birth to his death. Written in 1414, the work has 3693 couplets and was presented to Çelebi Mehmed. There are researchers who consider the part of Halil-nȃme in which the Mi'raj is narrated as a separate Mi'raj-nȃme. In this article, the questions of whether Mi'rac-nȃme is a separate work or a continuation of Halil-nȃme and who defends which view on this issue will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Abdulvasi Celebi , Kadioglu , Halil-name , Mi'rac-name , Bayezid Pasa

Abdülvȃsȋ Çelebi’nin Eserleri Hakkında Farklı Görüşler

Öz

XX. yüzyıl öncesindeki tezkireler ve edebiyat tarihleri gibi kaynak olan eserlerde adından ve eserinden pek bahsedilmeyen şairin hayatı ve kişiliği hakkında ilk defa Vasfi Mahir Kocatürk, Abdülvȃsȋ Çelebi’nin Halilnâme adlı mesnevisini tanıtarak yakın zamanlara kadar bilinmeyen bu eseri ve yazarını ilim dünyasına tanıtmıştır. Abdülvâsȋ Çelebi hakkında eserinin “sebeb-i te’lîf” kısmından, çok kısıtlı da olsa bazı bilgiler elde edilmektedir. Bu elde edilen bilgilere göre Çelebi Sultan Mehmed zamanında (1413-1421) yaşamış olan yazar, Çelebi Sultan Mehmet’in vezirlerinden olan Bayezid Paşa tarafından himaye edilmiştir. Kadıoğlu lakabıyla anılmasından yola çıkarak babasının kadı veya ulemâdan olduğunu söylemek ihtimal dahilindedir. Abdülvȃsȋ Çelebi’nin 20. Yüzyıldan sonra bilinen Halil-nȃme ve Mi’racnȃme olmak üzere iki eseri vardır. 1414’te yazılan eserin bugünkü verilerde yer alan 3693 beyitten, Miʿrâc-nâme beyit sayısı ola 566’yı çıkarırsak Halil-nâme’nin beyit sayısı 3127 olur. Kitap, Çelebi Mehmed’e sunulmuştur. Halil-nȃme’nin içinde Mi’racın anlatıldığı kısmı müstakil bir Mi’rac-nȃme olarak değerlendiren araştırmacılar vardır. Bu makalede, Mi’rac-nȃme ayrı bir eser mi yoksa Halil-nȃme’nin devamı mı, bu konuda kimler hangi görüşü savunuyor soruları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abdülvasi Çelebi , Kadıoğlu , Halil-name , Mi'rac-name , Bayezid Paşa

Kaynakça

• Akar, M. (1987). Türk edebiyatında manzum Mi’râc-nâmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Akar, M. (2019). Eski Türk edebiyatında İbrahimler, Halîl-nâme’nin yeni bir nüshası ve düşündürdükleri. Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, 9(5), 88–96. İstanbul.
• Abik, A. D. (1997). İki yeni nüshası sebebiyle Halil-nâme ve müellifi Abdülvâsî üzerine. Türkoloji Dergisi, 12(1), 139–140. Ankara.
• Çelebioğlu, Â. (1976). Sultan II. Murad devri mesnevîleri. İstanbul: Kitabevi Yayınevi.
• Güldaş, A. (1996). Halilnâme. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Karahan, A. (2025, Ocak 23). Eski Türk edebiyatı incelemeleri. [Dijital kaynak] ark:/13960/t6sz1zg5w
• Kocatürk, V. M. (1964). Türk edebiyatı tarihi: Başlangıçtan bugüne kadar Türk edebiyatının tarihi, tahlili ve tenkidi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
• Kut, G. (2025). Abdülvâsî Çelebi. [Makale]. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulvasi-celebi
• Levend, A. S. (2025, Ocak 23). Dinî edebiyatımızın başlıca ürünleri. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/509125
• Okudan, E. (2008). Ârif mahlaslı Mi‘râciyelerin şairi olarak Abdülbâki Ârif ve Ârif Süleyman [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İstanbul.
• Yavuz, K. (2025). XIV.-XV. yüzyıllar Türk edebiyatı: Abdülvâsî Çelebi edebî kişiliği ve eseri. Erişim adresi: https://dilveedebiyat.wordpress.com/wp-content/uploads/2015/03/xiv-xv-yc3bczyillar-tc3bcrkedebiyati.pdf