6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Düzenlemelerinin Avale Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 33, 01.06.2021

Ebru Tüzemen Atik

Öz

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, kıymetli evrakla borçlanan ve şahsi teminat veren tüketicinin korunması düşüncesiyle getirilen önemli hükümler içermektedir. TKHK m. 4/5 ve 4/6 düzenlemelerinin avale etkisinin belirlenmesi, bir yandan amaçlanan korumanın sağlanması diğer yandan da kambiyo senetlerine güvenin korunması bakımından önemlidir. TKHK’nın 4/5. maddesi uyarınca, tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Anılan sınırlamanın yalnız tüketicinin düzenleyen sıfatıyla imza attığı kıymetli evraka mı ilişkin olduğu, yoksa tüketicinin başka kambiyo taahhütlerini de mi kapsayacağı hususu açık değildir. Senet düzenlenmesinden sadece senedin düzenleyen tarafından ilk kez tedavüle çıkarılması değil, tüketicinin kıymetli evrakla borçlanması anlaşılmalıdır. Böylece TKHK m. 4/5 düzenlemesine aval taahhüdü de dahil olmaktadır. TKHK m. 4/6 düzenlemesinde ise, tüketici işlemlerinde tüketicinin edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatların, her ne isim altında olursa olsun adi kefalet sayılacağı belirtilmiştir. Bu hâlde tüketici tarafından verilen avalin kefalet olarak geçerli olması, kefaletin geçerlilik koşullarını taşımasına bağlı olacaktır. TKHK m. 4/6 hükmünün ikinci cümlesine göre ise, tüketicinin alacaklarına ilişkin karşı tarafça verilen şahsi teminatlar, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça müteselsil kefalet sayılır. Bu hâlde Türk Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenen avalin istisna teşkil edeceği açıktır. Birinci cümlede de bu şekilde bir istisnaya yer verilmesi en uygun çözüm şekli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Senetleri, Aval, Tüketici Kefaleti, Şahsi Teminat, Tüketicinin Korunması

Kaynakça

• [1] AKİPEK ÖCAL, Şebnem: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Tüketici İşlemi ve Uygulanması”, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Disiplinlerarası Yaklaşım, Ankara 2016, s. 11-19.
• [2] AKSU ÖZKAN, Raziye: Aval Kurumu, 2. B., Ankara 2019.
• [3] AKTÜRK, İpek Yücer: “Tüzel Kişi Tacirin Tüketici Sıfatı”, GÜHFD, C. XX, S. 2, 2016, s. 103-128.
• [4] ALTOP, Atilla, “Bankacılık Sektöründeki Tüketici İşlemlerinde Tüketicinin Edimlerine Karşılık Olarak Alınan Şahsi Teminatlar”, Yürürlüğe 5 Kala 6502 Sayılı Kanuna Göre Bankacılık ve İnşaat Sektörlerinde Tüketici Hukuku ve Uygulamaları (Editörler: Hakan Tokbaş, İsa Döner), Ankara 2014, s. 9-30.
• [5] ARAT, Ayşe: “Tüketici Hukuku’nda Kefalet Sözleşmesi”, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, C.19, 41.Yıl Özel Sayısı, 2016, s. 207-223.
• [6] ARKAN, Sabih: “Tüketici Kredileri”, BATİDER, 1995, C. 18, S. 1-2, s. 35-42.
• [7] ARSLANLI, Halil: Ticarî Senetler Dersleri, 3. B., Ankara 1954.
• [8] BAHTİYAR, Mehmet: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Kıymetli Evraka İlişkin Düzenlemeleri”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 2, Prof. Dr. Yaşar Gürbüz’e Armağan, Mart 2016, s. 194-209.
• [9] BAHTİYAR, Mehmet/BİÇER, Levent: “Adi İş / Ticari İş / Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi HAD, Cevdet YAVUZ’a Armağan, C. 22 , S. 3, 2016, s. 395 - 436.
• [10] BAHTİYAR, Mehmet/HAMAMCIOĞLU, Esra: “Tüketicinin Kıymetli Evrak ile Borçlanması ve Sonuçları”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1, Haziran 2015, s. 67-92.
• [11] BATTAL, Ahmet: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Yönünden Tacirlerin Tüketici Sıfatı, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 319-320.
• [12] BAUMBACH, Adolf/HEFERMEHL, Wolfgang/CASPER, Matthias: Wechselgesetz Scheckgesetz, 23. Aufl., München 2008.
• [13] BOZER, Ali/GÖLE, Celal: Kıymetli Evrak Hukuku, 9. B., Ankara 2020.
• [14] CAN, Mehmet Çelebi: “Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesinin Kıymetli Evrak Hukukunda Uygulanabilirliği - Avalde Eşin Rızası Aranmalı Mı?”, GÜHFD, C. XXI, S. 3, 2017, s. 35-73 (Eş Rızası).
• [15] CAN, Mertol: Kıymetli Evrak Hukuku (Ders Kitabı), 3. B., Ankara 2015 (Kıymetli Evrak).
• [16] CAN, Mertol: “Yargı Kararları Işığında Tüketici Hukukunun Kambiyo Senetleri Tatbikatını Etkileyen Hükümlerine İlişkin Kısa Bir Değerlendirme”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 2, Ekim 2020, s. 4109-4122 (Tüketici).
• [17] ÇABRİ, Sezer: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Ankara 2016.
• [18] EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. B., Ankara 2016 (Genel Hükümler).
• [19] EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2014 (Özel Hükümler).
• [20] FIRINCIOĞULLARI, Feray: Tüketici İşlemlerinde Şahsi Teminatlar, Ankara 2018.
• [21] GÜMÜŞ, Mustafa Alper: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, C. I, İstanbul 2014.
• [22] GÜRAL, Jale: “Kefalet Akdi ile Aval Arasında Bir Mukayese”, AÜHFM, C.VIII, S. 34, s. 435-478.
• [23] HAMAMCIOĞLU, Esra: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un Kıymetli Evrak Hukukuna Yansımaları”, Tüketicinin Korunması Hakkında Disiplinler Arası Yaklaşım, Ankara 2016, s. 57-63.
• [24] HELVACI, Mehmet/AKSU ÖZKAN, Raziye: “Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurul Kararı Işığında Avalde Eşin Rızasının Gerekliliğinin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi HAD, C. 25, S. 2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, Aralık 2019, s. 873-906.
• [25] İNAN, Nurkut/KIVANÇ, Serpil: “Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Çeke İlişkin Kararları (1979-1982)”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Ankara, 6-7 Ocak 1984, s. 127-174.
• [26] JACOBI, Ernst: Wechsel- und Schechrechtrecht unter Berücksichtigung des auslaendischen Rechts, Berlin 1956.
• [27] KARAYALÇIN, Yaşar: Ticaret Hukuku III Ticarî Senetler, 4. B., Ankara 1970.
• [28] KAYAR, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku, 7. B., Ankara 2013.
• [29] KAYIHAN, Şaban: Kıymetli Evrak Hukuku, 7. B., Ankara 2020.
• [30] KELEŞ, Âdem: Tüketici Sözleşmelerinde Teminat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2015.
• [31] KENDİGELEN, Abuzer: Çek Hukuku, 5. B., İstanbul 2019.
• [32] KENDİGELEN, Abuzer/KIRCA, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku, 4. B., İstanbul 2020.
• [33] KINACIOĞLU, Naci: Kıymetli Evrak Hukuku, 5. B., Ankara 1999. [34] KIRCA, İsmail: "Türk Borçlar Kanunu Tasarısı - Kefalette Eşin İzni", Prof. Dr. Tuğrul Ansay'a Armağan, Ankara 2006, s. 435-457. [35] KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip: Borçlar Hukukuna Giriş Hukukî İşlem Sözleşme, 4. B., İstanbul 2008.
• [36] MOROĞLU, Erdoğan/KENDİGELEN, Abuzer: İçtihatlı – Notlu Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat, 10. B., İstanbul 2014.
• [37] OĞUZMAN, Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 12. B., İstanbul 2014.
• [38] ÖZEL, Çağlar: Tüketicinin Korunması Hukuku, 6. B., Ankara 2020.
• [39] ÖZEN, Burak: “Özen Şerhi”, Milli Şerh (National Commentary) 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, (Editörler: Hakan Tokbaş, Özlem Tüzüner) İstanbul 2016, s. 61-120 (Şerh).
• [40] ÖZEN, Burak: “Tüketici Kredileri Çerçevesinde Verilen Şahsi Teminatların Geçerliliği”, 3. Tüketici Hukuku Sempozyumu, Sektörel Bazda Tüketici Hukuku ve Uygulamaları (Editörler: Hakan Tokbaş, Fehim Üçışık), Ankara 2014, s. 290-299 (Tüketici Kredileri).
• [41] ÖZTAN, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, 2. B., Ankara 1997 (Kıymetli Evrak).
• [42] ÖZTAN, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, 23. B., Ankara 2019 (Ders Kitabı).
• [43] POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 23. B., İstanbul 2019.
• [44] PULAŞLI, Hasan: Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 7. B., Ankara 2019.
• [45] REİSOĞLU, Seza: Çek Hukuku, Ankara 2011.
• [46] SENGİR, Turgut: Aval Hukuku, Ankara 1967.
• [47] ŞEKER, Muzaffer: Kefalette ve Avalde Eş Rızası, İstanbul 2017.
• [48] TANDOĞAN, Halûk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. 2, 3. B., İstanbul 1987.
• [49] TEKİL, Fahiman: Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, İstanbul 1994.
• [50] TOROS, D. İrem: Teori ve Uygulamada Aval, Ankara 2019.
• [51] TÜZEMEN ATİK, Ebru: Açık Kambiyo Senetleri, 3. Baskı, Ankara 2019 (Açık Kambiyo Senetleri).
• [52] TÜZEMEN ATİK, Ebru: “Tüketici Senetlerinin Nama Yazılı Düzenlenmesi Zorunluluğu ve Sonuçları”, 9. Tüketici Hukuku Kongresi Tebliğ Kitabı (e-kitap), 26-28 Kasım 2020 (e-kitap, erişim adresi: https://www.hukukegitim.com/kitap.aspx?id= 1359&title=), İstanbul 2021 (Tüketici).
• [53] UZUNALLI EROĞLU, Sevilay: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Kıymetli Evrak Hukukuna Etkileri”, DEÜHFD, C. 6, S. 1, 2004, s. 113-176.
• [54] YEŞİLTEPE, Salih Önder: “6502 Sayılı TKHK m. 4/5 Çerçevesinde Kıymetli Evrakın Tüketici Yönünden Geçersizliği Meselesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 2, 2014, s. 23-44.
• [55] YILDIRIM, Abdulkerim/AYTUĞAR, Bilge: “Tüketici İşlemlerinde Kıymetli Evrak Düzenlenmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXIV, S. 2, 2020, s. 31-62.
• [56] ZEVKLİLER, Aydın/ÖZEL, Çağlar: Tüketicinin Korunması Hukuku, Ankara 2016.