POST TİPOGRAFİNİN DÜŞÜNSEL DİLİNİ, POST-YAPISALCI TEORİLERLE OKUMAK

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 2, 159 - 177, 01.04.2022

Dilek Çulha

Öz

Modern dönem grafik tasarımında tipografi, gelişiminin yarattığı etkiler yanı sıra, baskı ve teknolojik değişimlerin ışığında açıklanmakta ve uygulanmaktadır; ancak bu yeterli bir açılım değildir. Tasarımın önemli enstrümanı olan tipografinin; dilin doğrudan temsil ettiğinden çok daha ötesi olduğu fikri post-yapısalcı bakış açısının teorileriyle açıklanabilmektedir. Post-yapısalcı teorilerde anlamın sorgusunu dil-yazı üzerinden arayan kuramcı Jaques Derrida’nın genişleterek tanımladığı différance açılımları; tipografinin göstergebilimsel bir dil gibi okunmasına olanak tanımaktadır. Bu yazının amacı; Derrida’nın anlamın sistematiğini bozacak sözün-yazının sabit dizgeyi yıkarak yeniden kurduğu différence ile post- yapısalcı tasarımda hâkim olan; düzenli dizgenin baskın tavrının sökülme isteğinin ilişkilendirildiği bir okuma önerisi sunmaktır. Post-yapısalcı okumalar grafik tasarımın sadece kompozisyon, düzen, uyum, oranlar, okunma, ölçüler gibi uygulamalara bağlı düzenlenmeler olmadığını; aynı zamanda zihinsel kavramlaşmanın yarattığı tipografik çözümlemeler olarak da meseleye bakmamızı sağlayan bir okuma modeli olduğunu ortaya koyar. Bu bakış, post tipografi tasarımlarının düşünsel altyapısını okumamızı sağlarken; post-yapısalcı felsefi teoriler de varlık olarak görünür kılınan anlamın saçılması ve yayılması ile gözükenin daha da ötesine bakma isteğinin açıklanmasına olanak tanımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Post-yapısalcı Teoriler, Tipografi, Différence, Okunabilirlik, Anlam.

Kaynakça

• AYSEVER, R.(2006). Derrida ve Söz Edimleri Kuramı. Cogito Dergi, YKY Yayınları,287.
• BARTHES, R. (2009), Yazı ve Yorum, (Çev.T. Yücel), İstanbul: Metis Seçkileri.
• DERRİDA, J. (2006), Önemsizin Arkeolojisi Condillac Okuması, (Çev.A. Utku, & M. Erkan), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• DERRİDA, J. (2008, 08), Differance. (Çev.Ö. Sözer), Toplumbilim Dergisi, Jacques Derrida Özel Sayısı(10), 59.
• DERRİDA, J. (2010), Gramatoloj, (Çev.İ. Birkan), İstanbul: BilgeSu Yayıncılık.
• DERRİDA, J. (2012), Platon'un Eczanesi, (Çev.Z. Direk), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• SARUP, M. (2019), Post-yapısalcılık ve Postmodernizm, (Çev.A. Güçlü), Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• SPİVAK, G. C. (2014), Gramatoloji'ye Önsöz, (Çev.İ. Yılmaz), Ankara: BilgeSu Yayıncılık..
• YILDIRIM, A. (2012, 01), Differance'ın Serüveni, Felsefe Dünyası, Sayı:55, 255.
• URL-1https://aphotoeditor.com/2009/04/21/dont-confuse-legibility-with-communication. (Erişim Tarihi: 08.07.2021).
• URL-2. https://alchetron.com/Zapf-Dingbats, (Erişim Tarihi: 01.07.2021).
• URL-3 http://pdf.blucher.com.br.s3-sa-east-1.amazonaws.com/designproceedings/icdhs/ icdhs-012.pdf (Erişim Tarihi: 06.05.2020).
• URL-4 http://dcaiga.blogspot.com/2010/09/graphic-design-and-postmodernismedward.html ,(Erişim Tarihi: 02.09.2021).
• URL-5 www.hkdi.edu.hk/hkdi_gallery/2015/weingart/exhibits_highlights.html, (Erişim Tarihi: 09.03. 2021).
• URL-6 http://www.christianjohnstone.com/journal, (Erişim Tarihi: 03.10.2021).
• URL-7 https://letterformarchive.org/news/view/new-in-the-online-archive-complete-emigre-magazine, (Erişim Tarihi: 05.09.2021).
• URL-8 https://designtraveler.wordpress.com/2015/04/19/katherine-mccoy-thoughts-on-design-writing/ (Erişim Tarihi: 01.08.2021).
• URL-9 https://medium.com/@yopaulmiranda/david-carson-surfing-the-unconventional-waves-of-zapfs-dingbats-52a520186c64, (Erişim Tarihi: 03.10.2021).
• URL-10 https://ssudl.solent.ac.uk/id/eprint/2783/4/J%20Design%20Hist-2011-Moszkowicz-241-54.pdf, (Erişim Tarihi: 01.09.2021).
• URL-11 http://guity-novin.blogspot.com/2011/07/is-graphic-design-dead.html (Erişim Tarihi: 08.10. 2021).
• URL-12 https://medium.com/@reynoldsjosh/research-deconstruction-in-graphic-design-6180ec2f1b58, (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• URL-13 https://vandivergroup.com/typography-matters-part-2-2/, (Erişim Tarihi: :18.09.2021).
• URL-14 https://www.theawl.com/2012/08/the-rise-and-fall-of-grunge-typography/ (Erişim Tarihi: 09.10.2021).
• URL-15 https://www.ukessays.com/essays/design/dont-mistake-legibility-communication -2998.php, (EErişim Tarihi: 09.10.2021).