Fen Bilimleri Dersi ve Laboratuvar Uygulamalarına Yönelik Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri: Bir Durum Çalışması

Yıl 2020, Güz, 275 - 294, 18.12.2020

Ramazan Soğukpınar , Kerim Gundogdu

https://doi.org/10.21733/ibad.733953

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul fen bilimleri dersi ve laboratuvar uygulamalarına yönelik öğrenci ve öğretmen görüşlerinin tespit edilmesidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcıları, 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Türkiye’nin batı illerinden birinin merkez ilçesindeki bir devlet ortaokulunda görev yapmakta olan 6 (2 kadın, 4 erkek) fen bilimleri öğretmeni ve aynı ortaokulun 5, 6, 7, ve 8. sınıflarında öğrenim gören 13 (5 kız, 8 erkek) öğrencidir. Veriler öğretmen ve öğrencilere yönelik hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formları ve yapılandırılmamış gözlem formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel olarak ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin laboratuvar uygulamalarında en çok karşılaştığı istenmeyen durumun deney malzemelerinin eksik olması, sınıfların kalabalık olması, laboratuvarda elektrik ve su tesisatının tam olmayışı olduğu belirlenmiştir. Öte yandan öğretmenlerin çoğunluğu laboratuvar uygulamaları yapılırken öğrencileri gruplandırma, laboratuvarda güvenlik önlemlerinin alınmasını, öğrencilere rehberlik yapılması yeterli deney malzemelerinin temin edilmesi tavsiyesinde bulunmuştur. Yapılan gözlemler sonucunda da sınıfların kalabalık olduğu, sınıfların sınıf mevcuduna göre alan büyüklüklerinin yetersiz olduğu, sınıf yönetimini zorlaştıracak eylemler içcerisinde olabildiklerigözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri, Laboratuvar uygulamaları, ortaokul öğrencileri, durum çalışması

Students' and Teachers' Views on Science Lesson and Laboratory Practices: A Case Study

Öz

The aim of this study is to find out student and teachers perceptions related to elementary school science and laboratory practices. As one of the qualitative method, case study was used in the study. The participants were 6 (2 female and 4 male) science teachers and 13 (5 girls, 5 boys) students regsitered to middle school grades at a state elementary school in a central district of a province in the western Turkey, in the 2019-2020 academic year. Data were gathered from the participants through semi-structured interview form prepared as parallel format for both gorups and an unstructured observation form. Obtained data were analyzed through descriptive and content analysis techniques. As a result of the research, it was determined that the most undesirable situation encountered by teachers in laboratory implemantations was lack of experiment materials, crowded classes, and lack of electrical and water installations in the laboratory. On the other hand, the majority of teachers recommended grouping students while taking laboratory practices, taking security precautions in the laboratory, providing sufficient experimental materials to guide students. As a result of the observations made, it was determined that the classes were crowded, the size of the classes was insufficient according to the population. As a result of the observations made, it was observed that the classes were crowded, the size of the classes was insufficient according to the class size, and they could take actions that would make class management difficult.

Anahtar Kelimeler

: Science, laboratory implementations

Kaynakça

• Akıncı, B., Uzun, N. ve Kışoğlu, M. (2015). Fen bilimleri öğretmenlerinin meslekte karşılaştıkları problemler ve fen öğretiminde yaşadıkları zorluklar. International Journal of Human Sciences, 12(1), 1189-1215. doi: 10.14687/ijhs.v12i1.3188.
• Alkaş, B. (2010). İlköğretim öğrencileri arasındaki istenmeyen öğrenci davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, M. (2000, Eylül). İlköğretim okullarında fen bilgisi öğretimi ve belli başlı sorunları (Kayseri ili örneklemi). IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Bada, S. O. (2015). Constructivism learning theory: A paradigm for teaching and learning. IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSR-JRME), 5(6), 66-70.
• Arslan, M. (2000). İlköğretim okullarında fen bilgisi öğretimi ve belli başlı sorunları (Kayseri ili örneklemi). IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi sözlü bildiri, Ankara, Milli Eğitim Basımevi, 119-124.
• Aydoğdu, C. ve Yardımcı, E. (2013). İlköğretim fen laboratuvarlarında meydana gelen kazalar ve öğretmenlerin geliştirebilecekleri davranış tarzları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 52-60.
• Ayvacı, H.Ş. ve Durmuş, A. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleklerinin ilk yıllarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların yıllara göre değişimi, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 29-44.
• Balım, A. G., Kesercioğlu, T., Evrekli, E., ve İnel, D. (2009). Fen öğretmen adaylarına yönelik yapılandırmacı yaklaşım görüş ölçeği: Bir geçerlilik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 79-92.
• Başdaş, E., Kirişcioğlu, S. ve Oluk, S. (2006). Fen öğretiminde yapılandırmacı kuram bağlamında Hands-On Yöntemi: Önemi, örnek uygulamalar ve değerlendirme. Yapılandırmacılık ve Eğitime Yansımaları Sempozyumu, 29 Nisan, İzmir.
• Bayraktar, Ş. ve Çınar, D. (2010). Öğretmen adaylarının gözü ile fen ve teknoloji öğretmenlerinin etkili öğretmen davranışlarını gerçekleştirme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 131-152..
• Baysal, Y. E. ve Mutlu, F. (2019). Cinsiyetin fen laboratuvarına yönelik tutum üzerinde etkisi: bir meta-analiz çalışması (Türkiye örneği), Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(5), 1911-1920. doi:10.24106/kefdergi.2977.
• Baysal, Y.E., Mutlu, F. ve Kış, A. (2019). Çağdaş yaklaşımlara dayalı laboratuvar uygulamalarının Türkiye’deki öğrencilerin laboratuvar derslerindeki tutumlarına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 802-817.
• Bozdoğan, A.E. ve Yalçın, N. İlköğretim fen bilgisi derslerindeki deneylerin yapılma sıklığı ve fizik deneylerinde karşılaşılan sorunlar. G.Ü. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1),59-70.
• Böyük, U., Demir, S. ve Erol, M. (2010). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlilik görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. TÜBAV Bilim, 3(4), 342-349.
• Ceylan, E., Güzel Yüce, S. ve Koç, Y. (2019). Öğretmenlik yolunda fen öğretimi laboratuvar uygulamaları dersi: Bir durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 22-47.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve desenleri, (Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir, 4.baskı)., Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çapri, B , Balcı, A. ve Çelikkaleli, Ö . (2010). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 89-102 .
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),14(1), 255-269.
• Çınar, D. ve Kurt, H. (2019). Biyoloji öğretmen adaylarının laboratuvara yönelik semantik farklılıkların belirlenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1175-1202.
• Çoruhlu, T.Ş., Er Nas, S. ve Çepni, S. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141 .
• Daşdemir, İ. ve Doymuş, K. (2012). Fen ve teknoloji dersinde animasyon kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, öğrenilen bilgilerin kalıcılığına ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 33-42.
• Demir, S , Böyük, U. ve Koç, A . (2012). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar şartları ve kullanımına ilişkin görüşleri ile teknolojik yenilikleri izleme eğilimleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2) , 66-79.
• Doğan, Y. (2010). Fen ve teknoloji dersi programının uygulanması sürecinde karşılaşılan sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-106.
• Doğru, M. ve Aydoğdu, P. (2003). Fen bilgisi öğretiminde kullanılan yöntemlerde karşılaşılan sorunlar ile ilgili öğrenci görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13) , 150-158 .
• Durmuş, Z. (2019). FeTeMM etkinlik merkezli laboratuvar dersinin sınıf öğretmenliği adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik ve problem çözme becerileri üzerine etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Erdemir, N. (2007). Mesleğine yeni başlayan fen bilgisi öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve şikayetleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 135-149.
• Geçer, A. ve Özel, R. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde yaşadıkları sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,12(3), 1-26.
• Keskin Geçer, A. (2018). Fen bilgisi öğretmenlerinin laboratuvar uygulamaları ile ilgili yeterlilikleri, tutumları ve karşılaşılan problemler. Yayımlanmamış doktora tezi. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Gökyer, N. ve Doğan, B. (2016). İstenmeyen öğrenci davranışları ve nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 93-105.
• Güneş, M.H., Şener, N., Germi, N.T. ve Can, N. (2013). Fen ve teknoloji dersinde laboratuvar kullanımına yönelik öğretmen ve öğrenci değerlendirmeleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 1-11.
• Harman, G. (2011). Analysis of the prospective elementary teachers’ informations about laboratory equipments that are used in science and technology teaching. ‘nd International Conference on new trends in education and their implications, 27-29 April, Antalya, Türkiye.
• Hofstein, A. & Lunetta, V.N. (2003). The laboratory in science education: Foundations fort he twenty-first century. Science Education, 88(1), 28-54.
• Hofstein, A. & Mamlok-Naamon, R. (2007). The laboratory in science education: the state of the art. Chemistry Education Research and Practice, 8(2), 105-107.
• İdin, Ş. ve Aydoğdu, C. (2016). ‘Asit ve Bazın Tahribatları’ etkinliğinin laboratuvar kullanım teknikleri açısından incelenmesi üzerine bir uygulama çalışması. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 606-635.
• Kaplan, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi öğrenme ve öğretme ortamına yönelik düşünceleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 2(4), 77-92.
• Karaca, A., Uluçınar, Ş. ve Cansaran, A. (2006). Fen bilgisi eğitiminde laboratuvarda karşılaşılan güçlüklerin saptanması. Milli Eğitim Dergisi, 34(170), 1-7.
• Karakolcu, E. (2009). Fen ve teknoloji öğretim programında yer alan deney ve etkinliklerin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Ketpichainarong, W., Panijpan, B., & Ruenwangsa, P. (2010). Enhanced learning of biotechnology students by an inquiry-based cellulase laboratory. International Journal Environmental & Science Education, 5(2), 169-187.
• Kılıç, M.S. ve Aydın, A. (2018). Öğretmenlerin fen bilimleri dersi kapsamında laboratuvar uygulamaları hakkındaki görüşlerinin planlanmış davranış teorisi yardımıyla incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 241-246.
• Kılıç, D., Keleş, Ö. ve uzun, N. (2015). Fen bilimleri öğretmenlerinin laboratuvar kullanımına yönelik özyeterlilik İnançları: Laboratuvar uygulamaları programının etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 218-236.
• Kırıkkaya, E.B. (2009). İlköğretim okullarındaki fen öğretmenlerinin fen ve teknoloji programına ilişkin görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(1), 133-148.
• Kırpık, M.A. ve Engin, A.O. (2009). Fen bilimlerinin öğretiminde laboratuarın yeri önemi ve biyoloji öğretimi ile ilgili temel sorunlar. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 61-72.
• Kızıkcık, H. Ş., Çağan, S. ve Ünlü Yavaş, P. (2019). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin fizik laboratuvarı malzemelerini tanıma düzeyleri. İlköğretim Online, 18(1), 190-206.
• Kurtuluş, N. ve Çavdar, O. (2011). Fen ve teknoloji öğretim programındaki etkinliklere yönelik öğretmen ve öğrenci düşünceleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 5(1), 1-23.
• Küçüköner, Y. (2010). 8. sınıf fen ve teknoloji dersinde kullanılan laboratuvar araç-gereçlerinin MEB’in belirlediği hedef kazanımlarla ilişkisi ve bu araç-gereçlere yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Bingöl örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Levitt, K. (2001). An analysis of elementary teachers’ beliefs regarding the teaching and learning of science. Science Education, 86, 1-22.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis : An expanded sourcebook (2nd Edition). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2006. İlköğretim okulları fen ve teknoloji dersi (6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2013. İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Fen bilimleri dersi (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). PISA 2018 Türkiye Ön Raporu.
• http://pisa.meb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/01/PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf internet adresinden 04.05.2020 tarihinde erişildi
• Orbay M., Özdoğan T., Öner F., Kara M., ve Gümüş S. (2003). Fen bilgisi laboratuvar uygulamaları I-II dersinde karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 157. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/157/orbay.htm internet adresinden 17.01.2020 tarihinde erişildi.
• Pala, A. (2005). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarını önlemeye dönük disiplin modelleri. Kırgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 171-179.
• Parlaktaş, B. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının laboratuvar ortamında öğrendikleri ile bilişsel esneklikleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Solmaz, A. (2007). Fen bilgisi öğretiminde kullanılan öğretim yöntemleri ve yöntemlerin uygulanışına ilişkin öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Şaşan, H. H. (2002). Yapılandırmacı Öğrenme, Yaşadıkça Eğitim, Sayı: 74-75, 49-52.
• Şimşek, H , Hırça, N. ve Coşkun, S. (2013). İlköğretim fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerini tercih ve uygulama düzeyleri: Şanlıurfa ili örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 249-268.
• Taş, U.E., Arıcı, Ö., Özarkan, H.B. ve Özgürlük, B. (2016). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2015 ulusal raporu. Ankara.
• Tekbıyık, A. ve Akdeniz, A. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programını kabullenmeye ve uygulamaya yönelik öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2 (2), 23-37.
• Tuncel, M. ve Fidan, M. (2018). Ortaokul fen bilimleri dersinde öğrenmede zorlanılan konular ve çözüm önerileri. 6. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Ankara, Pegem Akademi.
• Türkoğlu, İ. ve Dağ, T. (2018). İlköğretimde fen ve teknoloji dersini yürüten öğretmenlerin öğretim sürecinde yaşadıkları sorunlar (Elazığ ili örneği). Turkish Journal of Educational Studies, 5(3), 99-117.
• Türnüklü, A. & Galton, M. (2001). Students’ misbehaviours in Turkish and English primary classrooms. Educational Studies, 27(3), 291-305.
• Uluçınar, Ş., Cansaran, A. ve Karaca, A. (2004). Fen bilimleri laboratuvar uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 465-475.
• Uluçınar, Ş. Doğan, A. ve Kaya, O.N. (2008). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretimi ve laboratuvar uygulamalarına ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 485-494.
• Ültay, N., Dönmez-Usta, N. ve Ültay, E. (2020). Fen eğitimine yönelik öz-yeterliğin öğrenme yaklaşımları ve öğrenme-öğretme ortamına yönelik algılara etkisinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 1-13.
• Üstün, Ö. ve Demir, M.K. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin laboratuvar ortamlarında karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 281-301.
• Yıldız, B., Ilgaz, H. ve Seferoğlu, S. S. (2010). Türkiyede bilim ve teknoloji politikaları: 1963’ten 2013’e kalkınma planlarına genel bir bakış. Akademik Bilişim, 10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi, s.457-464.