Kültür ve Sanat Ekonomisi Kapsamında Talep Analizleri Yardımı ile Kültür Politikasına Teorik Yaklaşım: Türkiye Örneği

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 83, 01.08.2016

Duygu Büyükyazıcı

Öz

Kültür-sanat ekonomisinin bağımsız bir disiplin olarak ortaya çıkmasını sağlayan

temel tez, devletin sanatı desteklemesi gerektiği önermesidir. Gösteri sanatı formlarının

iktisadi araçlarla incelenmesi sonucunda ortaya konan maliyet hastalığı argümanı, devlet

sanatları desteklemezse sanatların yok olacağı öngörüsünü içerir. Söz konusu analizlerden

önce devlet-sanat ilişkisi farklı disiplinlerin gözlem alanında iken, bu değişkenlerin yanına

ekonomi teriminin eklenmesi tartışmaları bilimsel zemine çekmiş ve engin incelemeleri

beraberinde getirmiştir. Devletin finansal ve kurumsal anlamda sanatı desteklemesi politika

yapıcıların nezdinde erdemli mallar varsayımı ile gerçekleşirken, literatürdeki

temellendirmeler büyük ölçüde piyasa başarısızlıkları ekseninde olmuş ve maliyet hastalığı

argümanı çürütülmüştür. Devletin sanatı destekleme formu ve miktarına yönelik tercihler

kültür politikasının önemli payını oluştururken, söz konusu politikaların edinilmiş başarısı

ancak talep analizleri ile tartılabilir. Türkiye’nin kültür politikasına hem teorik bir

yaklaşımda bulunmayı hem de ulaşılmış başarısını araştırmayı amaçlayan bu

çalışmada, kültür-sanat ekonomisindeki mikroekonomik talep analizlerinden yola çıkarak,

talep profilinin kültür politikasındaki önemi vurgulanmakta ve devletin kültür-sanata olan

desteği kadar biçiminin öneminin de altı çizilmektedir. Talep analizlerinin gelişmesi

doğrultusunda, talebin profiline yönelik farklı kültür politikaları gerekecek, kültür-sanata

yönelik çoğunlukla yetersiz veri ve analiz ile tespit edilen destek, üretim ve

sübvansiyonların içerik ve miktarı farklılaşarak optimal düzeye yakınsanacaktır. Piyasa

başarısızlıklar da kültür politikasının temellendiği teorik faz olarak analize eklenmiş, pozitif

dışsallıklar özelinde devletin sanatı desteklemesinin sebepleri tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, sanat, devlet, politika, talep, ekonomi

Kaynakça

• Akdede,Sacit Hadi (2011), Kültür ve Sanatın Politik Ekonomisi:Devlet Tiyatroları Örneği, Ankara, Efil Yayınevi Baumol, Bowen, William J (1966), Performing Arts:The Economic Dilemma, New York, Twentieth Century Fund Frey, Bruno S. (2003), Arts and Economics:Analysis and Cultural Policy, Germany, Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York Frey,Bruno S. (2009), Cultural Economics, CESifo DICE Report,Munich Ginsburgh, Victor, David Throsby (2006) Handbook of The Economics of Art And Culture, Amsterdam;Boston, Elsevier North –Holland Heilbrun,James, Charles M. Gray (2001), The Economics of Art And Culture ,New York, Cambridge University Press Seaman, Bruce, (2006) Empirical Studies of Demand for Performing Arts, The Handbook of the Economics of Art and Culture, Edt by David Throsby- Victor A. Ginsburgh, Volume I, Elsevier TAVAK (2013), Türkiye’de Kültür (Kreatif) Sektör Araştırması TAVAK (2016), Türkiye'de Kültür (Kreatif) Ekonomi Araştırması Throsby, David, G. A. Withers, ‘‘Measuring the Demand fort he Arts as a Public Good: Theory and Emprical Results’’, Economics of Cultural Decisions, edt by W. S. Hendon- J.L. Shanahan, 1983, p. 177-191 Türkiye İstatistik Kurumu (2006), Türkiye Kültür İstatistikleri, Erişim Tarihi: 17.02.2016, www.tuik.gov.tr