Başörtüsü Tartışmalarına Dair Bir Araştırma

Year 2023, , 455 - 487, 30.11.2023

Recep Yıldız

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1280787

Abstract

Giriş
2022 yılının son aylarında başörtüsü bir kez daha sıcak siyasi gündemi belirledi. Hükümet, Kılıçdaroğlu'nun kalıcı çözüm önerisine anayasa değişikliği veya referandumla yanıt verdi. 14 yıl önce, Şubat 2008'de, başörtüsü serbestiyeti getiren 5735 sayılı kanun Cumhurbaşkanlığı'nın onayından sonra Resmi Gazete'de yayımlanmıştı. Ancak birkaç ay içinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kanun iptal edilmişti. Bu bir aylık süre başörtüsü tartışmalarının en yoğun olduğu dönemlerden biri olmuştu. O nedenle araştırma, 2008 yılının Ocak ve Şubat aylarında ortaya atılan tezleri, başörtüsü yasağını destekleyen ve karşı çıkanların gerekçeleriyle birlikte ele almaktadır. Amacı da günümüzde yaşanan süreci tematik olarak tasnif edilmiş gerekçeler ışığında değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntemler
Araştırma literatür taramasının yanında, konuya ilişkin gazete yazılarını ve söylemleri etkileşimsiz analitik bir yaklaşımla, zamana özgü tarihsel bir analiz deseni ve içerik analizi tekniği ile değerlendirmektedir. Sonuç
Toplanan verilerin analizi sonrasında başörtüsü yasağı savunuculuğunun ve yasağa itirazların şu temalar etrafında yoğunlaştığı görülmüştür. Siyasi sembol, laiklik ve cumhuriyetin kazanımları, özgürlük, kamusal alan, dini gereklilik. Varılan sonuç ve değerlendirme ise yıllardır çözülemeyen başörtüsü sorununa kalıcı bir çözüm getirilmesinin toplumsal barış ve refaha katkı sağlayacağıdır.

Keywords

Başörtüsü/Türban, Siyaset, Yasaklama, Serbestlik, Gerekçe

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

A Study on Headscarf Debates

Abstract

In the last months of 2022, the headscarf issue set the agenda of hot politics. The government responded to Kılıçdaroğlu's permanent solution proposal by a constitutional amendment or a referendum. 14 years ago, in February 2008, Law No. 5735, which introduced freedom of the headscarf, was published in the Official Gazette upon the approval of the President. However, within a few months, the law was annulled by the decision of the Constitutional Court. That period of one-month had been one of the most intense periods of headscarf debates. For this reason, the study deals with the assertions along with the justifications put forward by those who support and oppose the headscarf prohibition in January and February 2008. The study aims to examine the recent process in the light of thematically classified justifications.
In addition to the literature review, the study evaluates the newspaper articles and discourses on the subject based on a non-interactive analytical approach, a time-specific historical analysis pattern, and content analysis technique. After the analysis of gathered data, it was found that the advocacy of the headscarf prohibition and the objections to the prohibition were concentrated around the following themes. Political symbol, secularism and the achievements of the republic, freedom, public sphere, religious requirement. The study concludes that a permanent solution to the headscarf issue, which has not been resolved for years, will contribute to social peace and welfare.

Keywords

Headscarf, Politics, Prohibition, Freedom, Justification

Project Number

yok

References

• Akinan, S. (2008, 23 Ocak). Türban tuzaktır. Ülkücü Dünya Görüşü. Erişim adresi: https://www.ulkucudunya.com/index.php?page=altin-yazi-detay&kod=929 .
• Aktay, Y. (2008, 19 Ocak). Başörtüsü ve simgesel şiddet. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/yasin-aktay/baortusu-ve-simgesel-iddet-8892 .
• Albayrak, Ö. (2008, 02 Şubat). Başörtüsü hakkında çok bilinen saçmalıklar. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/ozlem-albayrak/baortusu-hakkinda-cok-bilinen-sacmaliklar-9135 .
• Althusser, L. (1991). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (Y. Alp, M. Özışık, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2008, 22 Ekim). Resmî Gazete (Sayı: 27032). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/10/20081022-15.htm.
• Can Saka Y. ve Altınöz G.B. (Yay. haz.). (2011). Dünü bugünü yarınıyla başörtüsü meselesi. Ankara: ARGE Enstitü. Erişim adresi: http://www.ceidizleme.org/ekutuphaneresim/dosya/929_1.pdf
• Aşık, M. (2008, 01 Şubat). Türban çağrısı. Milliyet. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/melih-asik/turban-cagrisi-237267
• Ataklı, C. (2008, 08 Ocak). Türbana yaş sınırı getirilsin. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/can-atakli/turbana-yas-siniri-getirilsin-157539
• Ataklı, C. (2008, 29 Ocak), Cumhuriyet yeteri kadar taviz verdi, Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/can-atakli/cumhuriyet-yeteri-kadar-taviz-verdi-159391
• Başbakana padişah benzetmesi. (2008, 21 Ocak). Haberler.com. Erişim adresi: https://www.haberler.com/guncel/basbakan-a-padisah-benzetmesi-haberi/
• Bilgin, B. (2010, 02 Ekim). Başörtüsü bir tavsiyedir vazgeçilmez bir dini emir değil. Sabah. Erişim adresi: https://web.archive.org/web/20120307113515/http://arsiv.sabah.com.tr/2006/10/02/bilgin.html
• Başörtüsü yasağı cinsiyet ayrımcılığı. (2008, 19 Ocak). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/basortusu-yasagi-cinsiyet-ayrimciligi-94269
• Başörtüsünü yasaklayan madde yok. (2008, 08 Şubat). Haber7.com. Erişim adresi: https://www.haber7.com/siyaset/haber/298927-basortusunu-yasaklayan-madde-yok
• Beyaz, Z. (1999). İslam ve giyim kuşam (başörtüsü sorununa dini çözüm), İstanbul: Sancak Yayınları.
• Bila, F. (2008, 15 Ocak). Baykal: başbakan adım adım sistemi çığırından çıkarıyor. Milliyet. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/baykal-basbakan-sistemi-cigirindan-cikariyor-234472
• Böhürler, A. (2008, 02 Şubat). Duvar örmek mi, yıkmak mı lazım? Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/ayse-bohurler/duvar-ormek-mi-yikmak-mi-lazim-9132
• Cemal, H. (2008, 26 Ocak). Türban yasağı üniversitede kaldırılsın, ama nasıl? Milliyet. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/hasan-cemal/turban-yasagi-universitede-kaldirilsin-ama-nasil-236041
• Ceyhan, Z. (2008, 02 Şubat). Neden anlamıyorsunuz? Millî Gazete. Erişim adresi: https://www.milligazete.com.tr/makale/872184/zeki-ceyhan/iletisim
• CHP milletvekili Şevket Köse. (2008, 26 Ocak). SonDakika.com. Erişim adresi: https://www.sondakika.com/politika/haber-chp-milletvekili-sevket-kose/
• Coşkun, B. (2008, 30 Ocak). Çene altı laikliği, Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/cene-alti-laikligi-8129047
• Cömert, Y. Z. (2008, 21 Ocak). Türban icat oldu mertlik bozuldu, Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-ziya-comert/turban-icad-oldu-mertlik-bozuldu-8931
• Cuntacı profesörün şok eden mektubu! (2008, 31 Ocak). iyibilgi.com. Erişim adresi: https://www.iyibilgi.com/?haber,52349
• Çevikçe, E. (2008, 20 Ocak). Türban velev ki siyasal simgeymiş. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/erol-cevikce/turban-velev-ki-siyasal-simgeymis-157725
• Din İşleri Yüksek Kurulu Kararları. (1993). Din İşleri Yüksek Kurulu (Karar No: 6). Erişim adresi: https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/2471/tesettur-ile-ilgili-karar
• Doğan, Y. (2008, 18 Ocak). Başörtüsü. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/yasin-dogan/baortusu-8880
• Doğan, Y. (2008, 18 Ocak). Zincirin ilk halkası türban. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/zincirin-ilk-halkasi-turban-8050448
• Doğru, N. (2008, 03 Şubat). Türbanlı kızlar, AKP ile MHP sizi ikiyüzlü olmaya zorluyor, Vatan, Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/necati-dogru/turbanli-kizlar-akp-ile-mhp-sizi-iki-yuzlu-olmaya-zorluyor-160039
• Doğru, N. (2008, 30 Ocak). Türbanın üniversiteye girmesi iç talandır. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/necati-dogru/turbanin-universiteye-girmesi-ic-talandir-159557
• Ekşi, O. (2008, 24 Ocak). Temel sorunu konuşalım. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/temel-sorunu-konusalim-8089941
• Erdoğan, R. T. (2022, 1 Ekim). TBMM 27. dönem 6. yasama yılı açılışı [Video]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=GGqgxaOmbUU&ab_channel=T24
• Erdoğan, R. T. (2022, 5 Ekim). Erdoğan'dan "başörtüsü" çıkışı: yasa yetmez, anayasal güvence sağlayalım [Video]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=WHGtxJXH_zE&ab_channel=T24
• Erdoğan: kişiler laik olmaz. (2008, 26 Ocak). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/erdogan-kisiler-laik-olmaz-95786)
• Erdoğan’ın siyasi simge çıkışı. (2008, 14 Ocak). Haber7com. [Video]. Erişim adresi: https://www.haber7.com/siyaset/haber/293122-erdoganin-siyasi-simge-cikisi-video
• Formül biraz tuhaf. (2008, 31 Ocak). Yeni Şafak, Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/formul-biraz-tuhaf-96756
• Gamalı haçla türban aynı şey mi? (2008, 17 Ocak). Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/gundem/gamali-hacla-turban-ayni-sey-mi-157081
• Gül: devlet özgürlüklerin garantisidir. (2008, 05 Şubat). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/gul-devlet-ozgurluklerin-garantisidir-97893
• Hakan, A. (2008, 17 Ocak). Ben de Erdoğan gibi düşünüyorum ama. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/ben-de-erdogan-gibi-dusunuyorum-ama-8043595
• Hatipoğlu, Ö. V. (2008, 01 Şubat). Başörtüsü ret cephesi, Millî Gazete, https://www.milligazete.com.tr/haber/1009181/basortusu-ret-cephesi
• Heper, D. (2008, 07 Şubat). Özgürlük mü, din devleti mi? Milliyet, Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/dogan-heper/ozgurluk-mu-din-devleti-mi-238386
• Laiklik. (t.y.). Vikipedi içinde. Erişim adresi (04.02.2023): https://tr.wikipedia.org/wiki/Laiklik
• Hurafeye dönülmez. (2008, 08 Şubat). Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/hurafeye-donulmez-8190051
• Hüsnü Tuna: başörtüsü yasağı utanç verici, (2008, 25 Ocak). Dünya Bülteni. Erişim adresi: https://www.dunyabulteni.net/arsiv/husnu-tuna-basortusu-yasagi-utanc-verici-h32901.html
• Illich, I. (2002). Okulsuz toplum, (M. Özay, Çev.). İstanbul: Şule Yayınları.
• İbadette başörtüsü tartışılmaz bir vecibe. (2006, 01 Mart). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/arsiv/2006/mart/01/g01.html
• İnce, Ö. (2008, 10 Şubat). Türban tapıncı ve özgürlük. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turban-tapinci-ve-ozgurluk-8201589
• İnce, Ö. (2008, 22 Şubat). Türbanı savunan asri bayanlar. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turbani-savunan-asri-bayanlar-8285569
• İnce, Ö. (2008, 23 Ocak). Yalanla pazarlık olmaz. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ozdemir-ince/?p=108
• İnce, Ö. (2008, 29 Ocak). Madrabazlık, dolandırıcılık, kalpazanlık. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/madrabazlik-dolandiricilik-kalpazanlik-8122497
• İnce, Ö. (2008, 30 Ocak). Türbaniye dini, Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turbaniye-dini-8129860
• Başörtüsü sorunu ve ilkesel tutumlar. (2002, 15 Nisan). İnsan Hakları Derneği. Erişim adresi: https://www.ihd.org.tr/basorunu-ve-kesel-tutumlar/ İnsan hakları izleme örgütü: başörtü yasağı din özgürlüğüne aykırı. (2004, 27 Şubat). Milliyet. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/gundem/insan-haklari-izleme-orgutu-basortu-yasagi-din-ozgurlugune-aykiri-5115697
• Küçükkaya, İ. (2008, 19 Ocak). Türban rekabeti, Akşam, s. 4.
• Kahraman Güloğlu, F. (2022). Sosyal hizmette çoklu ayrımcılıklarla mücadele için kesişimsel yaklaşım. F. Kahraman Güloğlu (Ed.), Sosyal Hizmet Çalışmaları 3 (s. 115-138) içinde. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kanadoğlu: kapatılmayı hak edersiniz. (2008, 12 Şubat). Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/kanadoglu-kapatilmayi-hak-edersiniz-8218824
• Karaman, H. (2008, 10 Şubat). Niçin örtünüyoruz? (2). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettin-karaman/nicin-ortunuyoruz-2-9258
• Karaman, H. (2008, 20 Ocak). Türban uydurmadır. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettin-karaman/turban-uydurmadir-8908
• Karaman, H. (t.y.). Başörtüsü yasağı ve çözüm yolu. Erişim adresi: https://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat/0091.htm
• Kenan Evren’den türbana ilginç çıkış, (2008, 18 Ocak). CNNTÜRK.com. Erişim adresi: https://www.cnnturk.com/turkiye/kenan-evrenden-turbana-ilginc-cikis
• Kılıçdaroğlu, K. [kilicdarogluk]. (2022, 3 Ekim). Bazı şeyler yürek ister, o yürek benim yol arkadaşlarımda var! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/kilicdarogluk/status/1576995553208143890? ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1577003715340271616%7Ctwgr%5E7853e2cb9dbda2fbe40feb655f56ea4b16374c08%7Ctwcon%5Es3_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fturkce%2Farticles%2Fcjrn4y9qdwjo
• Kılıçdaroğlu’nun başörtüsü çıkışı: ne dedi, siyasiler ne tepki verdi? (2022, 4 Ekim). BBC News Türkçe. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/cjrn4y9qdwjo
• Koru, F. (2008, 03 Şubat). Laiklik diye diye laiklik tepelendi. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/fehmi-koru/liklik-diye-diye-liklik-tepelendi-9153
• Koru, F. (2008, 17 Ocak). Bundan sonrası çıkmaz sokak. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/fehmi-koru/bundan-sonrasi-cikmaz-sokak-8865
• Laiklik giderse kadılar gelir. (2008, 21 Ocak). HaberTürk. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/gundem/haber/52265-laiklik-giderse-kadilar-gelir
• Livaneli, Z. (2008, 09 Şubat). AKP kendi meşruiyetini tartışılır hale getirdi. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/zulfu-livaneli/akp-kendi-mesruiyetini-tartisilir-hale-getirdi-161192
• Marx, K ve Engels, F. (1999). Komünist parti manifestosu. (Yılmaz Onay, Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Mengi, G. (2008, 02 Şubat). İki dünya. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/gungor-mengi/iki-dunya-160025
• Mengi, G. (2008, 15 Ocak). Fes de simge. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/gungor-mengi/fes-de-simge-156974 Mengi, G. (2008, 26 Ocak). Ne uykusu bu böyle. Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/gungor-mengi/ne-uykusu-bu-boyle-158839
• Orhan Pamuk: türban bir gelenektir. (2008, 08 Şubat). Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/dunya/orhan-pamuk-turban-bir-gelenektir-8194488
• Örtünüzü çıkartın özgürleşin! (2008, 20 Ocak). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/ortunuzu-cikartin-ozgurlesin-94438
• Özdenören, R. (2008, 31 Ocak). Başörtüsü ve laiklik. Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/rasim-ozdenoren/baortusu-ve-laiklik-9106
• Özgürlük olmadan üniversite de olmaz. (2008, 02 Şubat). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/ozgurluk-olmadan-universite-de-olmaz-97225
• Özkan, A. (2008, 15 Ocak). Başörtüsü siyasi simge olmadı olamaz. Millî Gazete. Erişim adresi: https://www.milligazete.com.tr/makale/873382/abdulkadir-ozkan/basortusu-siyasi-simge-olmadi-olamaz
• Özkan, A. (2008, 19 Ocak). Sorunların kaynağı tarifsiz laiklik anlayışı. Millî Gazete. Erişim adresi: https://www.milligazete.com.tr/makale/873380/abdulkadir-ozkan/sorunlarin-kaynagi-tarifsiz-laiklik-anlayisi
• Özkan, A. (2008, 31 Ocak). Yaşasın özgürlük. Millî Gazete. Erişim adresi: https://www.milligazete.com.tr/makale/873368/abdulkadir-ozkan/yasasin-ozgurluk
• Perinçek: “türban sosyete giysisidir.” (2008, 19 Ocak). Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/siyaset/perincek-turban-sosyete-giysisidir-157594
• Başörtüsü ve toplumsal uzlaşma- basın özeti. (2010, Kasım). Türkiye İş Kadınları Derneği. Erişim adresi: https://www.metropoll.com.tr/upload/content/files/1694-basortusu-ve-toplumsal-uzlasma-basin.pdf
• Solun türban hassasiyeti. (2008, 06 Şubat). Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/siyaset/solun-turban-hassasiyeti-160618
• Tezkan, M. (2008, 07 Şubat). AKP neden inandırıcı olamıyor? Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/yazarlar/mehmet-tezkan/akp-neden-inandirici-olamiyor-160955
• Türban istismarı yok. (2008, 21 Ocak). İnternethaber. Erişim adresi: https://www.internethaber.com/turban-istismari-yok-124238h.htm
• Türban Nesin’leri böldü! (2008, 05 Şubat). Vatan, Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/gundem/turban-nesin-leri-boldu-160180
• Türban sanki İslam’ın tarifi… (2008, 31 Ocak). CNNTÜRK.com. Erişim adresi: https://www.cnnturk.com/turkiye/turban-sanki-islamin-tarifi
• Türbana özgürlük din ve demokrasi adına hayırlı. (2008, 30 Ocak). Yeni Şafak. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/dunya/turbana-ozgurluk-din-ve-demokrasi-adina-hayirli-96687
• Türbanda adım adım gideceğiz. (2008, 29 Ocak). Hürriyet. Erişim adresi: https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/genel-haberler/turbanda-adim-adim-gidecegiz_ID628484/
• Türbanın çözümü kolay, (2008, 17 Ocak). HaberTürk. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/gundem/haber/51646-turbanin-cozumu-kolay
• Türenç, T. (2008, 06 Şubat). AKP için tek özgürlük türban özgürlüğüdür. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/akp-icin-tek-ozgurluk-turban-ozgurlugudur-8173964
• Türenç, T. (2008, 16 Ocak). Başbakan Erdoğan sonunda baklayı ağzından çıkardı. Hürriyet., Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/basbakan-erdogan-sonunda-baklayi-agzindan-cikardi-8034644
• Türkiye Büyük Millet Meclisi 59'uncu Birleşim. (2008, 6 Şubat). Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. Erişim adresi: https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d23/c013/tbmm23013059.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi 59'uncu Birleşim. (2008, 6 Şubat). Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. Erişim adresi: https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=20073&P5=H&page1=1&page2=109
• Türkiye din devletine gidiyor! (2008, 24 Ocak). Vatan. Erişim adresi: https://www.gazetevatan.com/siyaset/turkiye-din-devletine-gidiyor-158259
• Ülsever, C. (2008, 06 Şubat). Muhafazakârlaştırma projesi II. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/muhafazak-rlastirma-projesi-ii-8173960
• Ülsever, C. (2008, 23 Ocak). Türban kavgası mı sınıf çatışması mı? Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turban-kavgasi-mi-sinif-catismasi-mi-8081025
• Yakıt, İ. (t.y.) Nur Suresi 31. Ayet Açıklaması, Türkçe Kuran Mealleri -kuranmeali.com-, https://www.kuranmeali.com/Aciklama.php?meal=ismailyakit&sureno=24&ayet=31
• Yeniden türban krizine doğru. (2008, 18 Ocak). Evrensel. Erişim adresi: https://www.evrensel.net/haber/231256/yeniden-turban-krizine-dogru
• Yılmaz, M. Y. (2008, 17 Ocak). Türbanlı kızlar umurunda bile değil. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turbanli-kizlar-umurunda-bile-degil-8043585
• Yılmaz, M. Y. (2008, 19 Ocak). Türbanın kendisini tartışmanın zamanı. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/turbanin-kendisini-tartismanin-zamani-8058013.