1973 Oil Crisis and Turkish Foreign Policy

Year 2024, , 680 - 690, 30.11.2024

Latif Pınar

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1468929

Abstract

Following the Yom Kippur war, which started with the surprise attack of Egyptian and Syrian military forces against Israel on October 6, 1973 and ended with the ceasefire on October 27, 1973, the Organization of Arab Petroleum Exporting Countries (OAPEC) was established on November 26-28, 1973. Its members held a meeting in Algeria. In this meeting, the members of the organization in question decided to impose an oil embargo on all countries that support Israel, and they notified this decision to the countries that are pro-Israel immediately after the meeting. Following the notification of this decision to countries that support Israel, developed countries dependent on oil were suddenly dragged into a major economic crisis. This crisis faced by developed countries soon caused a comprehensive economic crisis felt globally. Desiring to minimize the negative effects of the emerging global economic crisis on itself, Turkey followed a foreign policy aimed at establishing closer relations with Arab countries during this process. This study aims to examine the foreign policy followed by Turkey during the 1973 Oil Crisis within the framework of the concept of national interest, which has a special influence in the international relations literature.

Keywords

International Politics,, International Relations Theories, Turkish Foreign Policy, 1973 Oil Crises

1973 Petrol Krizi ve Türk Dış Politikası

Abstract

6 Ekim 1973 tarihinde Mısır ve Suriye askeri kuvvetlerinin İsrail’e karşı sürpriz bir şekilde saldırıya geçmesiyle birlikte başlayan ve 27 Ekim 1973 tarihinde sağlanan ateşkes neticesinde sona eren Yom Kippur savaşının ardından, 26-28 Kasım 1973 tarihinde Arap Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OAPEC) üyeleri Cezayir’de bir toplantı düzenlemişlerdir. Düzenlenen bu toplantıda söz konusu örgütün üyeleri, İsrail’i destekleyen tüm ülkelere petrol ambargosu uygulanmasını kararlaştırmışlar ve bu kararı toplantının hemen ardından İsrail yanlısı olan ülkelere bildirilmişlerdir. Bu kararın İsrail destekçisi ülkelere bildirilmesini takiben petrole bağımlı olan gelişmiş ülkeler bir anda büyük bir ekonomik krizin içerisine sürüklenmişlerdir. Gelişmiş ülkelerin karşı karşıya kaldığı bu kriz, ilerleyen süreçte küresel düzeyde hissedilen geniş kapsamlı bir iktisadi bunalımın meydana gelmesine yol açmıştır. Ortaya çıkan küresel ekonomik bunalımının kendisine yönelik olumsuz etkilerini en aza indirmek isteyen Türkiye, bu süreçte Arap ülkeleriyle daha yakın ilişkiler içerisinde olmaya yönelik bir dış politik izlemiştir. Bu çalışma, 1973 Petrol Krizi sırasında Türkiye’nin izlediği dış politikayı, uluslararası ilişkiler literatürü içerisinde özel bir öneme sahip olan ulusal çıkar kavramı çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Uluslararası Sİyaset, Türk Dış Politikası, Uluslararası İlişkiler Kuramları, 1973 Petrol Krizi

References

• Arı, T. (2008). Geçmişten günümüze ortadoğu, siyaset, savaş ve diplomasi. (4. bs.). Bursa: MKM Yayınları.
• Armaoğlu, F. (2010). 20. yüzyıl siyasi tarihi. (17. bs.). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Ateş, D. (2014). Türk dış politikasına giriş yeniden muhafazakarlık ve doğu-batı ekseninde yapısal değişim. Bursa: Dora Yayınevi.
• Balcı, A. (2013). Türkiye dış politikası ilkeler, aktörler, uygulamalar. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Bayraktar, B. (2012). Barış çalışmaları perspektifinden İsrail-Filistin sorunu. A. Sandıklı (Ed.), Teoriler ışığında güvenlik, savaş, barış ve çatışma çözümleri. (ss. 249-273). İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Best, A., Hanhimaki, J. M., Maiolo J. A. & Schulze, K. E. (2012) 20. yüzyılın uluslararası tarihi. (Çev. T. U. Belge). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Car, E. H. (2010). Yirmi yıl krizi 1919-1939. (Çev. C. Cemil). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cleveland, W. L., (2008). Modern Ortadoğu tarihi, (Çev. M. Harmancı). İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• Coşkun, B.D. (2007). Çıkar. H. Çakmak (Ed.), Uluslararası ilişkiler: Giriş, kavramlar ve teoriler. (ss. 58-63). Ankara: Platin Yayınları.
• Demir, D. (2023). Küresel enerji krizleri ve enerji şoklarına piyasaların tepkileri. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10 (20), 11-23.
• Donnelly, J. (2012). Realizm. S. Burchill, A. Linlater, R. Devetak, J. Donnelly, T. Nardin, M. Paterson, C. Reus-Smit & J. True (Ed.), Uluslararası ilişkiler teorileri, (Çev. A. Aslan & M. A. Ağcan). (ss. 49-80). İstanbul: Küre Yayınları.
• Doyle, M. W. & Ikenberry, G. J. (2015). Uluslararası ilişkiler teorisinde yeni düşünce. (Çev. E. Çıtak). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Ekmen, B. (2021). Zorlayıcı diplomasi bağlamında Küba füze krizinin analizi. Journal of Diplomatic Research, 3 (1), 91-108.
• Eralp, A. (2010). Uluslararası ilişkiler disiplininin oluşumu: İdealizm-realizm tartışması. A. Eralp (Der.), Devlet, sistem ve kimlik: Uluslararası ilişkilerde temel yaklaşımlar, (12. bs., ss. 57-88). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erhan, Ç. (2013). ABD ve NATO’yla ilişkiler. B. Oran (Ed.), Türk dış politikası kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar (13. bs., C. 1, ss. 681-715). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erhan, Ç. & Kürkçüoğlu, Ö. (2013). Arap olmayan ülkelerle ilişkiler. B. Oran (Ed.), Türk dış politikası kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar (13. bs., C.1, ss. 796-801). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Goldstein, J. S. & Pevehouse, J. C. (2015). Uluslararası ilişkiler. (Çev. H. Özdemir). Ankara: BB101 Yayınları.
• Gönlübol, M. (1993). Uluslararası politika ilkeler, kavramlar, kurumlar. (4. bs.). Ankara: Atilla Kitabevi.
• Gönlübol, M. & Kürkçüoğlu, Ö. (1996). 1973-1983 dönemi. M. Gönlübol, C. Sar, Ö. Kürkçüoğlu, … H. Birgün (Ed.), Olaylarla Türk dış politikası (1919-1995) (9. bs., ss. 542-598.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Griffiths, M., O’Collaghan, T. & Roach, S. C. (2013). Uluslararası ilişkilerde temel kavramlar. (Çev. Cesran). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Gürpınar, B. Türk dış politikasında değişimin bir örneği: 1967 Arap-İsrail savaşı. E. Embel (Ed.), Prof. Dr. Fahir Armaoğlu’na armağan. (ss. 345-370). Ankara: Ankara Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Heywood, A. (2014). Küresel siyaset. (Çev. N. Uslu & H. Özdemir). (3. bs.). Ankara: Adres Yayınları.
• Kale, B. (2020). Nüfus hareketleri ve göç. Ş. Kardaş & A. Balcı (Ed.), Uluslararası ilişkilere giriş tarih, teori, kavram ve konular. (10. bs., ss. 605-616). İstanbul: Küre Yayınları.
• Knutsen, L. T. (2006). Uluslararası ilişkiler teorisi tarihi. (Çev. M. Özay). İstanbul: Açılım Kitap.
• Lewis, B. (2011). Ortadoğu. (Çev. S. Y. Kölay). (8. bs.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Mearsheimer, J. J. (2016). Yapısal realizm. Uluslararası ilişkiler teorileri disiplin ve çeşitlilik. T. Dunne, M. Kurki & S. Smith (Ed.), (Çev. Ö. Kelekçi). (ss. 86-106). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Morgenthau, H. J. (1970). Uluslararası politika. (Çev. B. Oran & Ü. Oskay). Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Nye, J. S. Jr. V. & Welch, D. A., (2013). Küresel çatışma ve iş birliğini anlamak. (Çev. R. Akman). (13. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Öztürk, S. & Saygın, S. (2017). 1973 Petrol krizinin ekonomiye etkileri ve stagflasyon olgusu. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (12), s. 1-12.
• Roskin, M. G. & Berry, N. O. (2014). Uluslararası ilişkiler U.İ’nin yeni dünyası. (Çev. Ö. Şimşek). Ankara: Adres Yayınları.
• Sandıklı, A. & Emeklier, B. (2012). Güvenlik yaklaşımlarında değişim ve dönüşüm. A. Sandıklı (Ed.), Teoriler ışığında güvenlik, savaş, barış ve çatışma çözümleri. (ss. 3-67). İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Sever, A. (2008). Küba bunalımı ve jüpiter füzeleri sorunu. Türk dış politikası 1919-2008. H. Çakmak (Ed.), (ss. 659-665). Ankara: Platin Yayınları.
• Sever, A. (2012). Türkiye’nin Ortadoğu ilişkileri kavramsal ve olgusal bir analiz. İstanbul: Derin Yayınları.
• Sırım. V. (2018). Türkiye-Ortadoğu ekonomik ilişkilerinde 1973 petrol krizinin yeri. Social Sciences Studies Journal. 4 (26), 5754-5762. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1039
• Sönmezoğlu, F. (2004). Türk dış politikasının analizi. (3. bs.). İstanbul: Der Yayınları.
• Sönmezoğlu, F. (2006). II. dünya savaşından günümüze Türk dış politikası, İstanbul: Der Yayınları.
• Sönmezoğlu, F. (2014). Uluslararası politika ve dış politika analizi. (6. bs.). İstanbul: Der Yayınları.
• Tayfur, F. M. (2011). Dış politika. Devlet ve ötesi uluslararası ilişkilerde temel kavramlar. A. Eralp (Der.), (6. bs., ss. 73-105). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Uzgel, İ. (2004). Ulusal çıkar ve dış politika, Türk dış politikasının belirlenmesinde ulusal çıkarın rolü 1983-1991. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Viotti, P.R: & Kauppi, M.V. (2014). Uluslararası ilişkiler ve dünya siyaseti. (Çev. A. Ö. Erozan). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Williams, H., Wright, M. & Evans, T. (2007). H. J. Morgenthau. Uluslararası ilişkiler ve siyaset teorisi üzerine bir derleme. (Çev. A. İçen). (ss. 273-288). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Waltz, K. N. (2015). Uluslararası politika teorisi. Ç. Özen (Ed.), (Çev. O. S. Binatlı). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Wolfers, A. (2013). Muğlak bir simge olarak “ulusal güvenlik”. Uluslararası ilişkilerde anahtar metinler. E. Diri (Der.), İstanbul: Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi.
• Yılmaz, T. (2008). Ortadoğu ile ilişkiler. Türk dış politikası 1919-2008. H. Çakmak (Ed.), (ss. 635-642). Ankara: Platin Yayınları.