Bir Toplumsal Tip Örneği: Veblen Sosyolojisinde Aylak

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 538 - 555, 31.05.2025

Ömür Nihal Karaarslan

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1579398

Abstract

Aylak tipi, başlı başına bir toplumsal tip örneği olarak sosyal gerçekliğe dair önemli ipuçları sunmakta ve toplumsal dönüşümün evrimine ilişkin genel çıkarımlar yapma fırsatı vermektedir. Sahip olduğu nitelikler, karakteristik eylemleri ve ayrıştırıcı özellikleriyle aylak tipi, bir toplumun anlam dünyası ve zihniyet yapısına dair bilgiler sunarak toplumsal gerçekliğin somutlaşmış bir biçimi haline gelmiştir. Bu açıdan sosyolojinin vazgeçilemez bir alanıdır. Thorstein Veblen, söz konusu alanın en önemli isimlerinden birisidir. Aylak tipi, toplumsal yapı içinde, sosyal statü ve sınıf ayrımını yansıtan bir kavram olarak, Veblen’in toplumsal tipoloji çalışmalarında merkezi bir yer tutmaktadır. Gösterişçi tüketimle olan güçlü ilişkisi, bu tipin toplumda nasıl bir sosyal ayrıcalık göstergesi olarak işlediğini ve bireylerin statü arayışında nasıl farklılaştığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma, aylaklık ve gösterişçi tüketim arasındaki bu bağlamı analiz etmekte, ayrıca aylak tipinin toplumsal yapı içerisindeki karakteristik özelliklerini tartışmaktadır. Veblen’in teorik çerçevesi doğrultusunda aylak tipinin toplumsal yapı içindeki karakteristik özelliklerini analiz etmekte ve modern toplumda nasıl evrildiğini tartışmaktadır. Bu tipin farklı biçimlerde de olsa, günümüzde varlığını sürdürdüğünün i teorik ve kavramsal tartışmalar eşliğinde gösterilmesi amaçlanmaktadır.

Keywords

Thorstein Veblen , Toplumsal Tip , Aylak , Tüketim , Gösterişçi Tüketim

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyulmuştur.

Supporting Institution

Yoktur

An Illustration of a Social Type: The Idle in Veblen Sociology

Abstract

The idle, as an example of a social type, provides some significant insights into social reality and gives us the opportunity to draw general conclusions about the evolution of social transformation. With its qualities, characteristic actions and features, the idle type has become an embodied form of social reality, providing information about the world of meaning and mental structure of a society. In this respect, it is an indispensable field of sociology. Thorstein Veblen is one of the most important names in this field. As a concept reflecting social status and class distinction within social structure, the idle type occupies a central place in Veblen’s social typology studies. Its strong relationship with conspicuous consumption reveals how this type functions as an indicator of social privilege in society and how individuals differentiate themselves in search of status. This study analyses this relationship between idleness and conspicuous consumption and discusses the characteristics of the idle type within the social structure. In line with Veblen’s theoretical framework, it analyses the characteristics of the idle type within social structure and discusses how it has evolved in modern society. Through discussions, it aims to show that this type still exists today, albeit in different forms.

Keywords

Thorstein Veblen , Social Type , Idler , Consumption , Conspicuous Consumption

Ethical Statement

Ethical principles were followed during the preparation of this study.

References

• Açıkalın, S. & Erdoğan, L. (2004). Veblen’ci gösteriş amaçlı tüketim. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4 (7), 1-18.
• Aydemir, M, A. (2016a). Sosyal alanın tipleştirilmesi: toplumsal tipler, ed. toplumsal Tipler, Konya: Çizgi yayınevi.
• Aydemir, M, A. (2016b). Süslü: yeni dünyanın tematik insanı, ed. Toplumsal tipler, Konya: Çizgi yayınevi.
• Bahçecioğlu, E. H. (2022). Gösterişçi tüketim bağlamında aylak sınıfının dönüşen formunun sosyal medyadaki temsili: Instagramda ev kadınlarının sunum pratikleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (29), 305-339.
• Baker, U. (2010). Kanaatlerden imajlara: duygular sosyolojisine doğru. İstanbul: Birikim yayınları.
• Çelikel, A., Y. (2023). Georg simmel’in sosyolojik perspektifinde toplumsal tip olarak yoksul, Adıyaman üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 45, s. 443-466.
• Debord, G. (1996). Gösteri toplumu. İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Durkheim, E. (2005). Suicide: A study in sociology. London: Routledge.
• Gökçen, A., & Ulutaş, E. (2019). Toplumsal bir tip: misafir. Adam Academy Journal of Social Sciences, 9(1), 115-138. Göktürk, G. (2020). Can sıkıntısı, aylaklık ve gösteri, KAÜİİBFD, 11, s.209-226.
• Güleç, C. (2015). Thorstein Veblen ve gösterişçi tüketim kavramı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, s. 62-82.
• Layder, D. (1994). Understanding Social Theory. London: Sage Publications.
• Marx, K., Engels F. (2014). The Communist Manifesto. New York: International Publishers Co.
• Musa Arı’nın (2019). İnformel bir iktidar tipolojisi: türk kamu bürokrasisinde üstatlık (Yayımlanmamış doktora tezi)
• Nilüfer Öztürk Aykaç’ın (2018) Toplumsal bir tip olarak Ankaralı (Yayımlanmamış doktora tezi)
• Oz, A. (2018). Sosyal tip problemi: bir gözden geçirme. dil ve edebiyat araştırmaları, 2018; (18) (ss. 357-394). Parsons, T. (1968). Structure of social action. California: Free press.
• Simmel, G. (1972). On individuality and social forms. Chicago: University of Chicago Press.
• Sümen, C., O. (2019). Bir toplumsal tip olarak tutunamayanın popüler romanlarda izini Sürmek, Hacettepe üniversitesi, yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Veblen,T. (2005). Aylak sınıfın teorisi, (Zeynep Gültekin Çev.). İstanbul: Babil yayınları.
• Veblen, T. (2014). Aylak Sınıfının Teorisi. Ankara: Tutku Yayınevi.
• Veblen, T. (1994). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions. London: Penguin Books. Weber, M. (1978). Economy and society: An Outline of Interpretative Sociology. Berkeley: University of California Press.
• Weber, M. (2001). The Protestan ethic and the spirit of capitalism. London: Routledge.