Kürt Sekülerizmine Dair (Irak Kürtleri)

Year 2019, , 110 - 120, 25.11.2019

İkram Filiz

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.626409

Abstract

Sekülerizm olgusunun
küreselleşmesinden söz edilebilir. Avrupa ile başlayan tarihsel süreç,
sonrasında küreselleşerek dünyanın geri kalan kısmında da etkili olmuştur.
Müslüman toplumlarda da söz konusu olgunun teorik ve pratik yönleri
görülebilmektedir. Bu paralelde Kürt sekülerizmi, Müslüman toplumların maruz
kaldığı tarihi ve kültürel seküler pratiklere benzer süreçlerden geçmiştir. Kürt
sekülerizmi, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden başlayan ve Osmanlı
sonrasında da devam eden bir sürecin içinden geçmiştir. Irak Kürtleri, Osmanlı
sonrasında ortaya çıkan yeni siyasal ortamın bir neticesi olarak Irak devleti
sınırları içinde kalmış ve seküler tecrübenin Arap ve sol özelliklerini
bünyesinde toplayarak bugüne gelmiştir. Makale, bu çerçevede Irak Kürtleri’nin
içinden geçtiği tarihsel ve sosyolojik zemine projeksiyon tutmaya
çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Sekülerizm, Irak Kürtleri, Kürt Sekülerizmi,
Milliyetçilik, Osmanlı Devleti

Keywords

Sekülerizm, Irak Kürtleri

References

• Ahmed, Muhammed A. (2009). Ekradu’d-Devleti’l-Osmaniyye Tarîhuhum’l-İctimai Ve’l-İktisadi Ve’s-Siyasî 1880-1924. Erbil: Metbe’etu Haci Haşim.Al-Attas, Seyeed Muhammad N. (1993). İslam And Secularism. Malaysia: Art Printing Works Sdn. Bhd. Kuala Lumpur.Ali, O. (2015). Hîwaru’l-Îslamî ve’l-‘Elmanî fî Kurdistan Dirasetun Fî Telakkiyi’l-Îslamî ve’l-‘Almaniyyetî, Hewlêr: Narîn.Asad, T. (2008). Antropoloji ve Sömürgecilik. (çev. Ayşe Karınca). Ankara: Ütopya Yayınları.Attar, Ali Rıza Ş. (2008). Kürtler Bölgesel ve Bölgedışı Güçler. 2.Baskı. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları. 2008Berger, Peter L. (2015). Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları Kutsal Şemsiye. (çev. Ali Coşkun). 5. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları.Berkes, N. (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma. yay. Haz. Ahmet Kuyaş, 4. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Demirhan A. (2004). Modernlik. İstanbul: İnsan Yayınları.Ebdulezîz, U. (2016). Xebatî Kurd u Rehendî Îslamî. Hewlêr: Nusîngey Tefsir.Ebdulxaliq, M. (2012). Nasnamey Hizbe Kurdistaniyekan Rewtiyan Aydiyolojiyan Helsengandiniyan. Hewlêr: Hêvî.El Baziyani, Muhammed Seyyid N. (2006). el- Hareketu’l-İslamiyyeti fi Kurdistani’l-İrak. Erbil: Mektebu’t-Tefsir.Fuller, Graham E. (2010). İslamsız Dünya. (çev. Hasan Kaya). 2. Baskı. İstanbul: Profil Yayıncılık.Garthwate, Gene R. (2018) İran Tarihi Pers İmparatorluğundan Günümüze (çev. Fethi Aytuna). İstanbul: İnkılapGöle, N. (2012). Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. İstanbul: Metis Yayınları.Hanioğlu Ş. (1981) Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Ankara: Üçdal Neşriyat.Herûtî, Sedî O. (2013). Çend Layenêkî Mêjûwî Ramyarî u Komelayetî u Abûrî Kurdistan le Serdemî Usmanîda. Hewlêr: Çapxaney Hecî Haşim.http://previous.cabinet.gov.krd/p/page.aspx?l=13&s=050000&r=329&p=240&h=1 Erişim Tarihi: 10.07.2019http://www.albayan.co.uk/mobile/MGZarticle2.aspx?ID=6019 Erişim Tarihi: 19.09.2018.http://www.kdp.info/p/p.aspx?p=6&l=13&s=010000&r=347 Erişim Tarihi: 06.07.2019https://www.merriam-webster.com/dictionary/secular Erişim Tarihi, 08.09.2018https://www.youtube.com/watch?v=kAfhJugjDvY Erişim Tarihi: 05.07.2019.İzady, Mehrdad R. (2013). Bir El Kitabı Kürtler. (çev. Cemal Atila). 4. Baskı. İstanbul: Doz Yayıncılık.Jwaideh, W. (2014). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi Kökenleri ve Gelişimi. (çev. İsmail Çekem, Alper Duman). 8. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.Kutlay N. (1992), İttihat Terakki ve Kürtler, Ankara: Beybun Yayınları.Lijneyek Le Wezaretî Perwerde (2016). Rêziman u Xiwêndinewey Kurdî Bo Polî Pêncemî Bineretî. Çapî 9. Wezaretî Perwerde.Lijneyek Le Wezaretî Perwerde(2016). Rêziman u Xiwêndinewey Kurdî Bo Polî Şeşemî Bineretî. Çapî 9. Wezaretî Perwerde.Mcdowall, D. (2004) Modern Kürt Tarihi. (çev. Neşenur Domaniç). Ankara: Doruk Yayımcılık.Natali, D. (2009). Kürtler ve Devlet Irak Türkiye ve İran’da Ulusal Kimliğin Gelişmesi. İstanbul: Avesta Yayınları.Osman Ali, - Akademisyen Yazar-, “Siyasal Partiler Bağlamında Seküler Aktörler ve İslamcı Aktörlerin İslam Algısı (Irak Kürt Bölgesi Örneği)” konulu Görüşme, Erbil, 2017Qasimlo, A. (1991) Kurdistan û Kurd Lêkolînek Sîyasî û Aborî, (wer. Elî Şêr) Balinge: Weşanên Jîna Nû.Qeredaxî, E. (2013). Ayinî Kon u Koçkirdin Le Kurdistan Da. Silêmanî: Hikumetî Herêmî Kurdistan, Said, Edward W. (2014). Şarkiyatçılık Batının Şark Anlayışları. (çev. Berna Ülner). 8. Baskı. İstanbul: Metis Yayıncılık.Şemeyî, Bextiyarî (2016). Riwangekan Derbarey Îslamî Siyasî Kurdî.Taplamacıoğlu M. (1963). Din Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.