Oyunun Gücü: Ebeveynlerin Perspektifinden Erken Çocukluk Döneminde Oyunun Rolü Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Issue: Aile Özel Sayısı, 114 - 140, 30.09.2025

Cumhur Güngör

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1657448

Abstract

Bu araştırma, ebeveynlerin, oyunun çocuklarının fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal gelişimindeki önemine ilişkin görüşlerini ve deneyimlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Oyun tabanlı öğrenmenin çocuk gelişimindeki rolü, ebeveynlerin bu süreçte nasıl bir tutum sergiledikleri araştırılarak, ebeveynlerin oyunla ilgili algıları, oyun süreçlerine katılımlarının çocuklarının gelişimine nasıl yansıdığı değerlendirilmiştir. Araştırma, ebeveynlerin oyun hakkındaki algılarını ve deneyimlerini derinlemesine incelemek amacıyla nitel araştırma yöntemi çerçevesinde fenomenolojik desen kullanılarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 3-6 yaş arası çocuğa sahip 15 ebeveyn oluşturmaktadır. Katılımcılar, maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup, ebeveynlerin yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve meslek gruplarına göre çeşitlendirilmesine özen gösterilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma bulguları, ebeveynlerin oyun süreçlerine katılımının çocuk gelişimi üzerinde önemli etkileri olduğunu göstermektedir. Yapılandırılmamış oyunların çocukların özgür düşünme becerilerini desteklediği, yapılandırılmış oyunların ise sosyal uyum, kurallara uyma, iş birliği becerilerini geliştirdiği görülmüştür. Teknoloji tabanlı oyunların eğitimsel katkılar sunduğu ancak aşırı kullanımının dikkat dağınıklığı ve bağımlılık gibi olumsuz etkiler yaratabileceği ebeveynler tarafından vurgulanmıştır. Ayrıca, ebeveynlerin oyun süreçlerine etkileşimli katılım göstermelerinin çocukların sosyal becerilerini güçlendirdiği ve ebeveyn-çocuk ilişkilerini pekiştirdiği belirlenmiştir. Bu bulgular, oyun tabanlı öğrenmenin çocuk gelişimi açısından kritik bir role sahip olduğunu ve ebeveynlerin bu süreçte bilinçli yaklaşımlar benimsemelerinin önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Oyun Tabanlı Öğrenme , Ebeveyn Katılımı , Sosyal Beceriler , Bilişsel Gelişim , Oyun Türleri.

Ethical Statement

Afyon Kocatebe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu "Ebeveynlerin Perspektifinden Erken Çocukluk Döneminde Oyunun Rolü Üzerine Bir İnceleme", başlıklı çalışmanın etik kurallarına uygunluğuna oy birliği ile karar vermiştir.

The Power of Play: An Examination of the Role of Play in Early Childhood from the Perspective of Parents

Abstract

This study aims to examine the perspectives and experiences of parents regarding the significance of play in their children's physical, cognitive, social, and emotional development. By investigating the role of play-based learning in child development and the attitudes parents adopt in this process, the study evaluates how parents perceive play and how their involvement in play influences their children's development. A qualitative research design was employed using a phenomenological approach to gain an in-depth understanding of parents' perceptions and experiences regarding play. The study sample consists of 15 parents with children aged 3-6, selected through maximum variation sampling to ensure diversity in terms of age, gender, educational background, and occupational groups. A semi-structured interview form was used as the data collection tool. The collected data were analyzed using content analysis. The findings indicate that parental involvement in play has a significant impact on child development. Unstructured play was found to support children's independent thinking skills, whereas structured play was observed to foster social adaptation, rule compliance, and cooperation. While parents acknowledged the educational benefits of technology-based games, they also expressed concerns about excessive use, highlighting potential negative effects such as attention deficits and addiction. Additionally, interactive parental involvement in play was found to strengthen children's social skills and enhance parent-child relationships. These findings underscore the critical role of play-based learning in child development and emphasize the importance of parents adopting conscious approaches to this process.

Keywords

Play-Based Learning , Parental Involvement , Social Skills , Cognitive Development , Types of Play.

Ethical Statement

Afyon Kocatebe University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Board unanimously decided on the ethical rules of the study titled "A Study on the Role of Play in Early Childhood from the Perspective of Parents".

References

• Akaroğlu, G., Dağ, N., Beserek, S., Selvi, M., vd. (2019). Ebeveyn-Çocuk İletişiminde Oyunun Rolü. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi (3), 208-228.
• Akgün, E., & Yeşilyaprak, B. (2011). Anne Çocuk Oyun Etkileşiminde Niteliksel Boyut: Annelerin Sözel İfadelerinin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 11-21.
• Akman, Y. (1988). Serbest oyun, yapılanmış oyun ve model alma tekniklerinin anaokuluna yeni başlayan çocuklarda görülen ayrılık kaygısını azaltılmasındaki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3).
• Aktaş Arnas, Y. (2017). Oyun, Öğrenme ve Deneyimin Birleşimi: Çocuk Müzeleri. Yaratıcı Drama Dergisi, 12(2), 17-30.
• Arslan, A., & Dilci, T. (2018). Çocuk Oyunlarının Çocukların Gelişim Alanlarına Yönelik Etkilerinin Geçmiş ve Günümüz Bağlamında İncelenmesi (Sivas İli Örneklemi). Firat University Journal of Social Sciences, 28(1), 47-59. https://doi.org/10.18069/firatsbed.388064
• Ayan, S., & Memiş, A. U. (2012). Erken çocukluk döneminde oyun. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi , 14(2), 143 - 149.
• Batra, S. (2013). The Psychosocial Development of Children: Implications for Education and Society — Erik Erikson in Context. Contemporary Education Dialogue, 10(2), 249-278. https://doi.org/10.1177/0973184913485014
• Bodrova, E. & Leong, D. J. (2007). Tools of the Mind: The Vygotskian Approach to Early Childhood Education. 2nd Edition. Pearson Publishing.
• Boz, M., Uludağ, G., & Tokuç, H. (2018). Aile Katılımlı Sosyal Beceri Oyunlarının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Sosyal Becerilerine Etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 137-158.
• Brown, S., & Vaughan, C. (Collaborator). (2009). Play: How it shapes the brain, opens the imagination, and invigorates the soul. Avery/Penguin Group USA.
• Carolan, P. L., McIsaac, J. L. D., Richard, B., Turner, J., & McLean, C. (2021). Families’ Experiences of a Universal Play-based Early Childhood Program in Nova Scotia: Implications for Policy and Practice. Journal of Research in Childhood Education, 35(4), 550-566. https://doi.org/10.1080/02568543.2020.1773588
• Cengiz Saltuk, M., & Erciyes, C. (2020). Okul Öncesi Çocuklarda Teknoloji Kullanımına İlişkin Ebeveyn Tutumlarına Dair Bir Çalışma. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 4(2), 106-120.
• Creswell, J.W. and Poth, C.N. (2018) Qualitative Inquiry and Research Design Choosing among Five Approaches. 4th Edition, SAGE Publications, Inc., Thousand Oaks.
• de Chambrier, A., Baye, A., Tinnes-Vigne, M., Tazouti, Y., Vlassis, J., Poncelet, D., Giauque, N., Fagnant, A., Luxembourger, C., Auquière, A., Kerger, S., & Dierendonck, C. (2021). Enhancing children’s numerical skills through a play-based intervention at kindergarten and at home: a quasi-experimental study. Early Childhood Research Quarterly, 54, 164-178.
• Denizci Nazlıgül M, & Yılmaz A.E. (2019) Oyun Bağımlılığı ve Egzersiz Bağımlılığına Davranışsal Bağımlılık Çerçevesinden Bakış. Bağımlılık Dergisi. 20(2):97-108.
• Devlet Memiş K. & Gürsoy F. (2022). Annelerin Oyun ve Oyun Materyallerine İlişkin Düşünceleri ile Çocuğuyla Etkileşimli Oyun Oynama Davranışlarının İncelenmesi. IGUSABDER, (17) 540–557.
• Duch, H., Marti, M., Wu, W., Snow, R., & Garcia, V. (2019). CARING: The Impact of a Parent-Child, Play-Based Intervention to Promote Latino Head Start Children's Social-Emotional Development. The journal of primary prevention, 40(2), 171–188. https://doi.org/10.1007/s10935-019-00542-7
• Duran, A. & Ramazan, O. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların sergilediği liderlik özelliklerine ilişkin görüşleri, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 6(2), 14-30.
• Durmuşoğlu, M. C., Seçim, E. S., & Gürsoy, R. (2023). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının (48-72 Ay) Çizimlerinde “Oyun”. Trakya Eğitim Dergisi, 13(3), 1579-1601. https://doi.org/10.24315/tred.1172319
• Gentile, D. A., Swing, E. L., Lim, C. G., & Khoo, A. (2012). Video game playing, attention problems, and impulsiveness: Evidence of bidirectional causality. Psychology of Popular Media Culture, 1(1), 62–70. https://doi.org/10.1037/a0026969
• Ginsburg, K.R. (2007) The Importance of Play in Promoting Healthy Child Development and Maintaining Strong Parent-Child Bonds. Pediatrics, 119, 182-191. http://dx.doi.org/10.1542/peds.2006-2697
• Gökşen, C. (2014). Oyunların Çocukların Gelişimine Katkıları ve Gaziantep Çocuk Oyunları. Journal of Turkish Research Institute(52). https://doi.org/10.14222/Turkiyat1241
• Granic, I., Lobel, A., & Engels, R. C. M. E. (2014). The benefits of playing video games. American Psychologist, 69(1), 66–78. https://doi.org/10.1037/a0034857
• Gülen, S., & Barış, S. (2021). Ebeveynlerin Çocuklarıyla Oyun Oynamama Nedenlerinin İncelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 20-38.
• Hartt, M., Hosseini, H., & Mostafapour, M. (2020). Game On: Exploring the Effectiveness of Game-based Learning. Planning Practice & Research, 35(5), 589–604. https://doi.org/10.1080/02697459.2020.1778859
• Hirsh-Pasek, K., Golinkoff, R. M., Berk, L. E., & Singer, D. G. (2009). A mandate for playful learning in preschool: Presenting the evidence. Oxford University Press.
• Işıkoğlu, N. & İvrendi, A. (2008). Anne ve Babaların Oyuna Katılımı, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (2) 24.
• Karahan, S. D., & Bayazıt, B. (2023). Futbol Eğitimi Alan Çocuklarda Sorumluluk Duygusu ve Başarı Algısının İncelenmesi (BJK Futbol Okulları Örneği). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(45), 741-767. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1232500
• Karakaya, Z. (2011). Rol Oyunlarında Sosyal Etkileşim ve Dilsel Gelişim. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 419-438.
• Kırlıoğlu, M., Kayaalp, A. & Arslan, S. (2023). Güncel Bir Sorun Olarak Çocuklarda Ekran Bağımlılığı ve Ebeveyn Tutumları. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 7(2), 118-131.
• Kiye, S. & Yalçın, İ. (2021). Oyun Terapisi ve Oyun Terapisinin Gruplarda Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(51), 287-303. https://doi.org/10.53444/deubefd.836043
• Koçyiğit, S., Tuğluk, M. N. & Kök, M. (2007). Çocuğun Gelişim Sürecinde Eğitsel Bir Etkinlik Olarak Oyun, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 324-342.
• Koral, F. & Alptekin, K. (2023). Dijital oyun bağımlılığı: Bir derleme çalışması. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, (11), 283-308. https://doi.org/10.54557/karataysad.1237807
• Lillard, A. S., Lerner, M. D., Hopkins, E. J., Dore, R. A., Smith, E. D., & Palmquist, C. M. (2013). The impact of pretend play on children's development: A review of the evidence. Psychological Bulletin, 139(1), 1–34. https://doi.org/10.1037/a0029321
• Lin, X., & Li, H. (2018). Parents’ play beliefs and engagement in young children’s play at home. European Early Childhood Education Research Journal, 26(2), 161-176. https://doi.org/10.1080/1350293X.2018.1441979
• Liu, Z. Y., Shaikh, Z. A., & Gazizova, F. (2020). Using the Concept of Game-Based Learning in Education. International Journal of Emerging Technologies in Learning, 15, (14), 53-64.
• McFarland, L., & Laird, S. G. (2020). “She’s only two": Parents and educators as gatekeepers of children’s opportunities for nature-based risky play. In A. Cutter-Mackenzie-Knowles, K. Malone, & E. Barratt Hacking (Eds.), Research handbook on childhoodnature: Assemblages of childhood and nature research (1st ed., Vol. 2, pp. 1075-1098). Springer. Advance online publication.
• McLean, K. (2021). Using the sociocultural concept of learning activity to understand parents’ learning about play in community playgroups and social media. British Journal of Educational Studies, 69(1), 83–99. https://doi.org/10.1080/00071005.2020.1724258
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldaña, J. (2014). Qualitative data analysis: A methods sourcebook (3rd ed.). Sage. London.
• Moon-Seo, S. K. & Munsell, S. E. (2022). Play as a medium for children’s learning from parents’ perspectives. Educational Research: Theory and Practice, 33(2), 23-31.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. SAGE Publications.
• Nijhof SL, Vinkers CH, etc. (2018). Healthy play, better coping: The importance of play for the development of children in health and disease. Neurosci Biobehav Rev. 2018 Dec;95:421-429. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2018.09.024
• Oğuz, B. N., & Kutluca, A. Y. (2020). Okul Öncesi Dönemde Çocukları Olan Ebeveynlerin Teknoloji Kullanımına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 39(2), 252-268. https://doi.org/10.7822/omuefd.727132
• Okur, M., & Koca Akkuş, B. (2021). Fen Eğitiminde Oyun Temelli Öğrenmenin Öğrencilerin Fen Dersine Yönelik Tutuma Etkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması. Journal of Computer and Education Research, 9(17), 327-352. https://doi.org/10.18009/jcer.860779
• Öncü, C., Tez, M., Keklik, T., & Ertuğrul Turğa, S. (2023). Okul öncesi dönemde oyunla öğretim. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(34), 77–87. https://doi.org/10.5281/zenodo.8430109
• Özer, A., Gürkan, A. C., & Ramazanoğlu, O. (2006). Oyunun Çocuk Gelişimi Üzerine Etkileri. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(3), 54-57.
• Patton M.Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods. 3rd ed., Thousand Oaks, Ca., Sage.
• Pellegrini, A. D., & Smith, P. K. (1998). Physical activity play: The nature and function of a neglected aspect of play. Child Development, 69(3), 577-598.
• Pellegrini, A. D., & Smith, P. K. (2005). The nature of play: Great apes and humans. Guilford Press.
• Pellis, S. M., Pellis, V. C., Pelletier, A., & Leca, J. B. (2019). Is play a behavior system, and, if so, what kind?. Behavioural processes, 160, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.beproc.2018.12.011
• Piaget, J. (1962). Play, dreams and imitation in childhood. New York: Norton.
• Pilten, P., & Pilten, G. (2013). Okul Çağı Çocuklarının Oyuna İlişkin Algılarının Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 15-31. https://doi.org/10.17860/efd.9991
• Savaş, S., Güler, O., Kaya, K., Çoban, G., vd. (2022). Eğitimde Dijital Oyunlar ve Oyun ile Öğrenme. International Journal of Active Learning, 6(2), 117-140.
• Singer, D. G., Golinkoff, R. M., & Hirsh-Pasek, K. (2006). Play = Learning: How play motivates and enhances children’s cognitive and social-emotional growth. Oxford University Press.
• Somuncu, B., & Zeybek Şimşek, Z. (2023). Akıl Yürütme Oyunları Temelli Öğretimin Doğrusal Denklemler Konusunda Öğrencilerin Öğrenmelerine Etkisinin ve Oyun Temelli Uygulama Hakkındaki Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(Special Issue 2), 195-232. https://doi.org/10.51460/baebd.1270085
• Şentürk, C. (2020). Oyun Temelli Fen Öğrenme Yaşantılarının Akademik Başarıya, Kalıcılığa, Tutuma ve Öğrenme Sürecine Etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 49(227), 159-194.
• Tamis-LeMonda, C. S., Shannon, J.D., Cabrera, N., & Lamb, M. (2004). Fathers and Mothers at Play with Their 2- and 3- Year-Olds. Contribution to Language and Cognitive Development. Child Development, 75, 1806-1820. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-8624.2004.00818.x
• Teke, E. & Avşaroğlu, S. (2020). Çocuklarda Oyunun ve Oyun Terapisinin Terapötik Kullanımı Ve İyileştirici Etkileri: Kavramsal Bir Analiz, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(32): 1078-1087.
• Tetik, G., & Kandır, A. (2022). Oyunun Eleştirel Düşünme Üzerine Etkisi: Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bakış Açısı. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 23-37. https://doi.org/10.29065/usakead.1099768
• Twenge, J. M. (2017). iGen: Why Today's Super‐Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy—and Completely Unprepared for Adulthood and What That Means for the Rest of Us. New York, NY: Atria.
• UNICEF (2021). Playtime, anytime! Turn everyday routines into fun playful moments for learning and brain development. https://www.unicef.org/turkiye/en/stories/playtime-anytime
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Harvard University Press.
• Walsh, G., McGuinness, C. & Sproule, L. (2017). ‘It’s teaching... but not as we know it’: using participatory learning theories to resolve the dilemma of teaching in play-based practice. Early Child Development and Care 189(7):1162–73. https://doi.org/10.1080/03004430.2017.1369977
• Warash, B. G., Root, A. E., & Devito Doris, M. (2016). Parents’ perceptions of play: a comparative study of spousal perspectives. Early Child Development and Care, 187(5–6), 958–966. https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1237511
• Waters, G. M., Tidswell, G. R., & Bryant, E. J. (2022). Mothers' and fathers' views on the importance of play for their children's development: Gender differences, academic activities, and the parental role. The British journal of educational psychology, 92(4), 1571–1581. https://doi.org/10.1111/bjep.12520
• Wu, S. (2021). A co-constructed picture of learning in play by teachers and parents. Journal of Early Childhood Research, 19(1), 84-97. https://doi.org/10.1177/1476718X20971316