Üniversite Öğrencilerinin Aile ve Toplum Algıları Üzerine Metaforik Bir İnceleme

Year 2025, Issue: Aile Özel Sayısı, 36 - 53, 30.09.2025

Ahmet Usanmaz

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1701804

Abstract

Bu araştırmanın amacı Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi sosyal hizmet lisans bölümü öğrencilerinin aile ve toplum kavramlarına yükledikleri metaforik algıları ortaya çıkarmak ve derinlemesine incelemektir. Bu kapsam da fenomenolojik yaklaşım benimsenmiş olup 90 üniversite öğrencisi ile yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. Araştırma verilerine göre katılımcılar aile kavramına yönelik 26 toplum kavramına yönelik ise 32 metafor üretmişlerdir. Bu metaforlar doğrultusunda aile için 3, toplum için 3 olmak üzere toplam 6 alt kategori oluşturulmuştur. Aile kavramına yönelik olumlu ve destekleyici, yapısal ve işlevsel ile karmaşık ve zorlu aile imgeleri ön plana çıkmıştır. Toplum kavramına yönelik olumlu ve birleştirici, doğal ve organik, çatışmalı, karmaşık veya sorunlu toplum imgeleri öne çıkmıştır. Öğrencilerin aile ve toplum kavramına yönelik oluşturdukları metaforlar genellikle sosyal hizmet eğitimi süresince edindikleri temel beceriler üzerinden kurgulandığı görülmüştür. Araştırma öğrencilerin aileyi daha çok güven, sevgi ve destekle özdeşleştirdiklerini, toplumu ise hem birleştirici bir yapı hem de sosyal sorunların kaynağı olarak çok boyutlu bir biçimde değerlendirdiklerini ortaya koymuştur. Bu doğrultuda, gençlerin aile ve toplumla ilişkilerini güçlendirmeye yönelik katılımcı sosyal politika programlarının geliştirilmesi önerilmektedir.

Keywords

Aile , Toplum , Üniversite Öğrencileri , Gençlik , Metafor

Ethical Statement

Herhangi etik bir durum söz konusu değildir.

Supporting Institution

Yok.

A Metaphorical Study on University Students Perceptions of Family and Society

Abstract

The aim of this study is to explore and deeply examine the metaphorical perceptions that students in the Social Work undergraduate program at Ağrı İbrahim Çeçen University attribute to the concepts of family and society. A phenomenological approach was adopted, and data were collected from 90 university students using a semi-structured interview form. According to the data, participants generated 26 metaphors for the concept of family and 32 for society. Based on these metaphors, 6 subcategories were created: 3 for family and 3 for society. For family, positive and supportive, structural and functional, and complex and challenging images emerged. For society, positive and unifying, natural and organic, conflictual, complex, or problematic images were identified. It was observed that the metaphors students created for the concepts of family and society were mainly constructed based on the core skills they acquired during their social work education. The research revealed that students predominantly associated family with trust, love, and support, while they evaluated society in a multidimensional way, seeing it as both a unifying structure and a source of social problems. Therefore, it is recommended to develop participatory social policy programs to strengthen young people's relationships with their families and society.

Keywords

Family , Society , University Students , Youth , Metaphor

References

• Aka, V. (2019). Sosyal çalışmacıların madde bağımlısı birey algılarına yönelik metafor çalışması. Anadolu 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Diyarbakır.
• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). " Okul Müdürü" Kavramına İlişkin Öğretmenlerin Metaforik Algıları. İlköğretim Online Dergisi, 13(1).
• Apak, H. & Erdem, M. (2019). Metaphors regarding social work concept and spirituality. Turkish Studies Social Sciences, 14(1), 21-37. Doı: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14781.
• Apak, H. (2020). Sosyal Hizmet Bölümü Öğrencilerinin Sosyal Çalışmacı Kavramına Yönelik Metaforları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 1008-1028. https://doi.org/10.33417/tsh.660306.
• Atenstaedt, R. (2012). Word cloud analysis of the BJGP. British Journal of General Practice, 62(596), 148-148. https://doi.org/10.3399/bjgp12X630142
• Ayna, Y., & Deniz, L. (2022). Ücretli öğretmenlik: Bir metafor çalışması. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 53-71.
• Baş, K. (2018). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin “vatandaş” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi: Diyarbakır ili örneği. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 20-41.
• Burgers, C. (2016). Conceptualizing change in communication through metaphor. Journal of Communication, 66(2), 250-265. DOI10.1111/jcom.12211.
• Ceylan, A. (2016). Aile kavramına ilişkin metaforik algıların belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Collins English Dictionary - Complete & Unabridged 10th Edition, Harper Collins Publishers 2010. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/metaphor adresinden 08.05.2025 tarihinde alınmıştır.
• Çakaroğlu, D., & Ömür, E. H. (2020). “Oyun” kavramına ilişkin algının metafor yoluyla belirlenmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 155-164.
• Çaldak, H. (2021). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin ilahiyat kavramına ilişkin metaforik algıları. Ekev Akademi Dergisi, (88), 241-258.
• Çelikkaya, T., & Seyhan, O. (2017). Ortaokul öğrencilerinin evrensel değerlere ilişkin algıları: Metafor analizi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(4), 958-977.
• Dağlı, F., & Gönen, Ü. Y. (2022). Sağlık çalışanlarının covid-19 pandemisine yönelik metaforik algıları: Kayseri İli örneği. Bilim Armonisi, 5(1), 32-47. https://doi.org/10.37215/bilar.1028468.
• Durmuş, E., & Baş, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya kavramına ilişkin metaforik algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 75-92.
• Durmuş, E., Baş, K., & Atik, Y. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin “devlet” kavramına ilişkin metaforik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Diyarbakır ili örneği. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 7(3), 396-424.
• Gibbs R. W. & Jr. (2008). Metaphor and thought. In Gibbs R. W. (Ed.), The Cambridge handbook of metaphor and thought (pp. 3-14). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511816802.002
• Glesne, C. (2013). Introduction to qualitative research (Trans. Ed. Ersoy, A., ve Yalcinoglu, P.). Anı Publishing.
• Gözün Kahraman, Ö., Özyürek, A., & Puspıtasarı, I. (2024). Farklı kültürlerden ebeveynlerin “Aile” ve “Çocuk” metaforları: Türkiye ve Endonezya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 22(47), 33-60. https://doi.org/10.34234/ded.1398343
• Güveli, E., İpek, A., Atasoy, E., & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 2(2), 159-140.
• İbret, B. Ü., Recepoğlu, E., Karasu Avcı, E., & Recepoğlu, S. (2018). Öğretmen adaylarının “demokrasi” kavramına yönelik metafor algıları. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 421-441.
• Julich-Warpakowski, N., & Pérez Sobrino, P. (2023). Introduction: Current challenges in metaphor research. Metaphor and the Social World, 13(1), 1-15. DOI: https://doi.org/10.1075/msw.00026.jul
• Karabay, Ş. O., & Aydın, D. G. (2017). Farklı geçmiş yaşantılardan gelen çocukların mutluluk ve gelecek ile ilgili görüşleri. Elementary Education Online, 16(4), 1816-1828.
• Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “küresel ısınma” kavramına yönelik metafor algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 117-134.
• Kaysi, F., Aydemir, E., & Yavuz, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin akıllı telefon bağımlılığına yönelik görüşlerinin incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 79-92. https://doi.org/10.17336/igusbd.680085
• Kemp, E. (1999). Metaphor as a tool for evaluation. Assessment & Evaluation in Higher Education, 24(1), 81-89.
• Kumar, R. (2011). Araştırma Yöntemleri. (Çev. Ömay Çokluk, Güçlü Şekercioğlu, Hasan Atak), Ankara: Edge Akademi.
• Kümbetoğlu, B. (2015) Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). The metaphorical structure of the human conceptual system. Cognitive science, 4(2), 195-208.
• Lambkin, B. (2012). Migration as a metaphor for metaphor. Metaphor and the Social World, 2(2), 180-200. DOI: https://doi.org/10.1075/msw.2.2.03lam Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü, (çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative Research: Nitel Araştırma (Çev. Ed.: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (Çev. Ed Sadegül Akbaba Altun ve Ali Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Ortony, A., Reynolds, R. E., & Arter, J. A. (1978). Metaphor: Theoretical and empirical research. Psychological Bulletin, 85(5), 919. https://doi.org/10.1037/0033-2909.85.5.919.
• Öz, N. (2022). Kilis 7 Aralık Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin “Aile” Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), 214-234. https://doi.org/10.51702/esoguifd.1027886
• Rai, S., Chakraverty, S., Tayal, D. K., Sharma, D., & Garg, A. (2019). Understanding metaphors using emotions. New Generation Computing, 37, 5-27. https://doi.org10.1007/S00354-018-0045-3
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. Ss. 509-522.
• Sönmez Ektem, I., & Özer Aytekin, K. (2020). Eğitim Alanındaki Metafor Araştırmalarında Eğilimler: Bir İçerik Analizi Çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (36), 1-38. Https://Doi.Org/10.14520/Adyusbd.734592.
• Sönmez, İ., Ahmetoğlu, E., & Dr Yavuz, E. A. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile kavramına ilişkin metaforik algıları, VIII. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series-Plovdiv/Bulgaria, 21-22 Nisan, 2018. In Proceedings.
• Şahan, K. (2017). Metafor Ne Değildir?. Kesit Akademi Dergisi, (8), 166-176.
• Talu, E. (2021). Ergenlerin, Ergenlik Dönemine İlişkin Algılarına Metaforik Bir Bakış. International Journal Of Eurasia Social Sciences/Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43). http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.2855
• TDK (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi (2), 153-160.
• Turğut, F. (2022). Genel Olarak Aile, Sistematik Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (15-34), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yanarateş, E., & Yılmaz, A. (2020). Öğretmen Adaylarının “çevre duyarlılığı” kavramına yönelik metaforik algıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 1019-1050. https://doi.org/10.17152/gefad.699406
• Yarchamova, D. Z., & Izmaylova, G. A. (2016). Metaphor in Youth Magazines. Modern Journal of Language Teaching Methods, 86-90.
• YÖK Atlas (2025). Türkiye lisans programı atlası 2024-2025 eğitim öğretim verileri. Ankara: Türkiye Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı.