Arslān Shāh in the Diwan of Mas‘ūd Sa‘d Salmān

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 190 - 211

Mahmut Caduk

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1652628

Abstract

Diwans are works that reflect the literary richness, historical and cultural accumulation of their periods by containing different types of poetry such as qasida, ghazal and ruba‘i. The Ghaznavid period is also a fertile period in terms of diwans. In the diwans of this period, the praise of the sultan or the statesmen in charge of the palace was a distinctive feature of the period. Mas'ûd-i Sa'd-i Selmân is one of the leading poets of the Ghaznavid period. One of the names he praised in the poems in his diwan is Arslān Shāh. Arslān Shāh remained on the Ghaznavid throne for a short time in a turbulent period when the Seljuk influence was felt intensely. Mas'ūd mentions his personal characteristics in the poems he wrote for his praised, and the information he provides is important for the recognition of Arslān Shāh as a historical figure. The odes the poet wrote for Arslān Shāh within the framework of historical events are also important. As a matter of fact, the congratulation of Arslān Shāh on his accession to the throne by the Abbasid caliph by sending a liva and an ‘ahdnāme through an envoy and honoring him with various gifts are ode of this kind. Again, the ode written on the birth of the child of his praised and the death of Abū Nasr-i Pārsī, who had served as vizier, are also among the historical ode. In this study, based on the poems in the Diwan of Mas'ūd-i Sa'd-i Salmān, the personal characteristics of Arslān Shāh through the eyes of a poet and how his political activities are interpreted within the framework of historical events will be revealed.

Keywords

Mas‘ud Sa‘d Salmān , Diwan , Arslān Shāh , Abbasids , The Ghaznavids

Ethical Statement

The author(s) declared that they complied with ethical principles during the preparation of the study.

Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân’ın Divanı’nda Arslân Şâh

Abstract

Divanlar, başta kaside olmak üzere gazel, rubai gibi farklı şiir türlerini barındırarak dönemlerinin edebî zenginliğini, tarihî ve kültürel birikimini yansıtan eserlerdir. Gazneliler dönemi de divanlar bakımından mümbit bir dönemdir. Bu devir divanlarında sultanın veya sarayda görevli devlet adamlarının methedilmesi dönemin belirgin özelliği olmuştur. Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân da Gazneli döneminin önde gelen divan sahibi şairlerinden biridir. Onun Divan’ındaki şiirlerde methettiği isimlerden biri de Arslân Şâh’tır. Arslân Şâh, Selçuklu etkisinin yoğun hissedildiği çalkantılı bir dönemde kısa bir süre Gazneli tahtında kalmıştır. Mes‘ûd, memduhu için yazdığı şiirlerde onun kişisel özelliklerinden söz eder ki onun verdiği bilgiler, tarihsel bir şahsiyet olarak Arslân Şâh’ın tanınması açısından ehemmiyet arz eder. Şairin Arslân Şâh için tarihî olaylar çerçevesinde yazdığı kasideler de önemlidir. Nitekim, Arslân Şâh’ın tahta geçişiyle Abbâsî halifesi tarafından bir elçi aracılığıyla sancak ve ahidnâme gönderilerek tebrik edilmesi, çeşitli hediyelerle onurlandırılması bu kabilden kasidelerdir. Yine memduhunun çocuğunun doğması, vezirlik görevinde bulunmuş olan Ebû Nasr-i Pârsî’nin ölümü üzerine yazılan kasideler de tarihî kasidelerdendir. Bu çalışmada Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân Divanı’ndaki şiirlerden hareketle, bir şairin gözünden Arslân Şâh’ın kişisel özellikleri ve tarihî olaylar çerçevesinde onun siyasî faaliyetlerinin nasıl yorumlandığı ortaya konulacaktır.

Keywords

Mas‘ud Sa‘d Salmān , Diwan , Arslān Shāh , Abbasids , The Ghaznavids

Ethical Statement

Yazar(lar), çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyduklarını beyan etmiştir.

Supporting Institution

yok

References

• Akkuş, M., & Zeki, İ. (2020). Gaznelilerin Selçuklulara tabiliği meselesi ve Sultan Behrâmşâh dönemi (1117-1157). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 403-409.
• Asım, M. S. (2021). Klasik Arap şiirinde habsiyye/hapishane şiirleri. Universal Journal of Theology, 6(1), 155-181.
• Bosworth, C. E. (1364 [1985]). Tarih-i Gazneviyân (H. Enûşe, çev.). Tahran: İntişârât-i Emîr Kebîr.
• Bosworth, C. E. (1983). Abū Naṣr Fārsī. Encyclopaedia Iranica, 1(4), 350-351.
• Bosworth, C. E. (1986). Arslānšāh. Encyclopaedia Iranica, 2(5), 548-549.
• Bosworth, C. E. (2002). Gowhar Katun. Encyclopaedia Iranica, 11(2), 179.
• Demir, K. (2021). Gazneli sultanların ölüm sebepleri. MESOS Disiplinlerarası Ortaçağ Çalışmaları Dergisi, 3(3), 145-172.
• Gürbüz, O. (2016). Kalîkalâ-Erzen isimlerinin menşei ve Erzurum’un fethine dair bazı değerlendirmeler / The origin of the names Kalîkalâ-Erzen and some evaluations on the conquest of Erzurum. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (46), 131–143.
• Kurtuluş, R. (2004). Mes'ûd-i Sa'd-i Selmân. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29, 352-353. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Mahcûb, M. C. (t.y.). Sebk-i Horâsânî der şi‘r-i Fârsî. Tahran: İntişârât-i Firdevs.
• Merçil, E. (1989). Gazneliler devleti tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Merçil, E. (1991). Behrâmşâh. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 4, ss. 357–358). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Merçil, E. (1993). Gazneliler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 8, 480–484. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân. (1339 [1960]). Dîvân-i Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân (R. Yâsmî, Tsh.). Tahran: Çaphane-i Pîrûz.
• Mirhând, M. b. H. b. M. (2017). Ravzatu's-Safa, Müluk-i Gazneviyye (E. Göksu, çev.). Kronik Kitap.
• Nuriyân, M. (1993). Masʿud-e Saʿd va gonâh-e âzâdagi. Hasti, 1(2), 149–167.
• Palabıyık, M. H., & Demir, K. (2024). Gazneli Devleti’nde isyanlar. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi, 19, 25-48.
• Sharma, S. (2004). Masʿūd-e Saʿd-e Salmān. Encyclopædia Iranica. https://www.iranicaonline.org/articles/masud-sad-salman/